Procedura przyjęcia osoby do Saṅghi w tradycji Theravāda stawała się z czasem coraz bardziej skomplikowana. Istnieją trzy etapy w rozwoju tych formalności, każda z nich ustanowiona przez Buddhę w odpowiedzi na zaistniałe okoliczności.

W początkowych latach trwania Sāsany Błogosławionego, gdy ktoś chciał dołączyć do społeczności, Buddha zwykł mówić „ehi bhikkhu” (przyjdź/powstań bhikkhu). Tyle wystarczyło, by osoba taka mogła być uznawana od tamtej pory za mnicha. Gdy społeczność zaczęła się rozrastać, Buddha zaczął wysyłać bhikkhów w różne strony świata, by nauczali Dhammy. Jeśli ktoś z odległych krain chciał dołączyć do Saṅghi, musiał przybyć przed oblicze Błogosławionego, by ten mógł przyjąć chętnego do zakonu. Powodowało to sporo niedogodności; drogi w tamtych czasach nie były najlepsze, zwykle podróżowano pieszo, dość spore odległości dzieliły różne kraje, w związku z czym Buddha zezwolił, by jego uczniowie sami przyjmowali nowych aplikantów, używając formuły przyjęcia trzech klejnotów (Buddhy, Dhammy i Saṅghi) jako schronień. Była to druga faza rozwoju, trzecią jest praktykowana do dnia dzisiejszego procedura formalnej transakcji Saṅghi (kammavācā).

Jeszcze za czasów Buddhy, jak i po jego Parinibbānie zasady i formalności związane z przyjęciem do Saṅghi rozwijano i zmieniano, w odpowiedzi na różne zdarzenia, o których więcej można dowiedzieć się, czytając teksty kanonu. Nawet po spisaniu kanonu pāḷijskiego różne nikāye (grupy, szkoły) wewnątrz Theravādy tworzyły nowe dodatki do aktu przyjęcia. Trzecia faza oznaczała zatem przejęcie odpowiedzialności i obowiązków związanych z procedurami przez Saṅghę.

Przyjęcie nowego mnicha dzieli się zwyczajowo na dwie ceremonie: 1. wywędrowanie z domu w bezdomność (pabbajjā) 2. przyjęcie do Saṅghi (upasampadā). Tradycyjnie uznaje się, że pierwsza z procedur jest warunkiem do starania się o drugą. W kanonie jednak nie ma o tym wzmianki. Transakcja przyjęcia (upasampadā) została sformułowana przed ustanowieniem ceremonii wędrowca (pabbajjā). Nawet po skodyfikowaniu wywędrowania nie było nigdzie wspomniane, że jest to preludium do przyjęcia. Warto także zaznaczyć, że wyjście z domu w bezdomność to starożytny ryt, sięgający jeszcze czasów praindoeuropejskich. Jeśli więc ktoś miał już status pabbajjā w innej tradycji, prawdopodobnie było ono respektowane i nie powtarzał procedury.

Status wędrowca (pabbajjā) oznacza wyjście z domu w bezdomność, stanie się sāmaṇerą, zgolenie brody i włosów na głowie, włożenie szat, przyjęcie schronienia w trzech klejnotach i rozpoczęcie treningu dziesięciu wskazań. Przyjęcie (upasampadā) oznacza natomiast stanie się pełnoprawnym bhikkhu, przyjęcie 227 reguł dla mężczyzn i 311 dla kobiet (bhikkhuṇī).

Poniżej kilka istotnych punktów wartych krótkiego omówienia:

1. Wywędrowanie (pabbajjā) nie jest transakcją Saṅghi, podczas gdy przyjęcie (upasampadā) jest. Oznacza to, że teoretycznie pojedynczy mnich może dać pabbajjā aplikantowi, który stanie się dzięki temu sāmaṇerą. Oprócz tego, przyjęcie musi odbyć się w obecności co najmniej 5 mnichów w sīmā (sali specjalnie do tego przeznaczonej), natomiast wywędrowanie nie musi spełniać tych warunków.

2. Nowicjusz (sāmaṇera) to de facto osoba świecka, która przyjęła 10 wskazań i ubiera się jak mnich. W czasach Buddhy nie było wielu dorosłych sāmaṇerów (wzmianki o takowych, poniżej). W związku z tym nowicjat był głównie przeznaczony dla osób poniżej 20 roku życia (19 i 6 miesięcy będąc precyzyjnym, ponieważ lata liczone są od poczęcia, z lekkim nawiasem błędu). Zatem pozostawanie w szatach jako sāmaṇera przez rok (lub więcej) nie jest skodyfikowane w Vinayi, jest więc wyłącznie decyzją danej Saṅghi (np. Leśna Tradycja w Tajlandii) lub zwyczajom w danym kraju, klasztorze. Pozostawanie dorosłym nowicjuszem rodzi kilka problemów i konfuzji. Sāmaṇera ubiera się identycznie jak bhikkhu, jednak nie przestrzega wszystkich 227 reguł, zatem teoretycznie może robić więcej rzeczy, których mnich musi się wystrzegać. Konfuzja wynikać może także z tego, że na przykład sāmaṇera może (choć z pewnością nie powinien) zacząć całować się pokątnie ze swoją byłą dziewczyną, albo ścinać lub wyrywać rośliny. Taki widok (i inne podobne przypadki) wśród świeckiej społeczności może wzbudzić spore oburzenie, choć de facto, z vinayicznego punktu widzenia nie złamał on żadnego wskazania. Co więcej, jeśli sāmaṇera złamie któreś ze wskazań, może zawsze przyjąć je ponownie następnego dnia. Jest kilka wyjątków, gdy sāmaṇera złamawszy pewne prawa moralne nie może już być ani sāmaṇerą ani bhikkhu – bez wchodzenia w szczegóły. Dlatego poniższe przedstawienie procedury to połączone dwie ceremonie, odbywające się jedna po drugiej, tego samego dnia. Natomiast zaznaczony jest moment zakończenia formalności potrzebnych do stania się sāmaṇerą i dalej kontynuowany jest akt przyjęcia jako bhikkhu. Ostatnim argumentem przeciwko dorosłym sāmaṇerom to fakt, że w Vinayi jedynym wyjątkiem, gdy tak się dzieje jest przypadek mnicha, który złamał jedno (lub więcej) z czterech reguł pārājika. Taki mnich nie może być już nigdy (w tym życiu) bhikkhu, natomiast jeśli będzie chciał, może być sāmaṇerą. Zatem jak widać bycie dorosłym nowicjuszem w dawnych czasach było raczej kojarzone z występkiem, którego nie można już naprawić.

3. Istnieją pewne czynniki dyskwalifikujące zarówno nowicjuszy, jak i mnichów, o których więcej przeczytać można choćby w dziele „The Buddhist Monastic Code” autorstwa Thanissaro Bhikkhu. Widać to choćby podczas ceremonii przyjęcia i pytań zadawanych przed zgromadzeniem. Warto też nadmienić istnienie czterech innych okoliczności dyskwalifikujących:
a) jeśli kandydata cechuje zaburzenie płci
b) jeśli popełnił jakikolwiek z 5 czynów tzw ānantarika-kamma
c) jeśli poważnie zaszkodził Dhamma-Vinayi
d) jeśli jest zwierzęciem

4. Zarówno w wywędrowaniu, jak i w przyjęciu, w grupie mnichów musi być jeden, który będzie upajjhāya (dosł. „ten, do którego się podeszło”, mentor, nauczyciel). Jest to mnich, który spełnia kilka warunków. Podstawowym jest to, że jest on bhikkhu przynajmniej od 10 lat (ma za sobą 10 vassa - pór deszczowych) oraz jest obeznany w regule (Vinayi).

5. Należy także rozróżnić upajjhāya od ācariya. Gdy chodzi o pabbajjā (wywędrowanie) upajjhāya może różnić się od tego, który będzie podczas upasampadā (przyjęcia do Saṅghi). Upajjhāya jest mentorem na resztę życia dla przyjętego bhikkhu. Liczy się oczywiście nauczyciel z ceremonii przyjęcia, a nie wywędrowania (o ile byli to różni nauczyciele). Mimo że nowy bhikkhu przez pierwsze 5 lat jest zobowiązany do nissaya – polegania na nauczycielu, to nawet po zakończeniu tego treningu powinien wypełniać wobec swego upajjhāya obowiązki tak jakby był nowicjuszem, nawet gdy obaj będą starszymi mnichami. Zatem nissaya dotyczy mentora, który przyjął mnicha do społeczności zakonnej (upasampadā). Może się natomiast zdarzyć, że nowy bhikkhu będzie niezadowolony ze swego nauczyciela, nie mając do niego szacunku, zaufania, nie rozwijając się przy nim lub, co jest także możliwe, ale zazwyczaj to raczej nauczyciel nie jest zadowolony z ucznia i każe mu odejść. Wtedy taki bhikkhu musi znaleźć ācariya – nauczyciela. Mnich ma na to kilka dni, ācariya musi posiadać te same lub podobne kwalifikacje co upajjhāya, jest więc niejako substytutem dla pierwotnego przyjmującego. Mnich powinien polegać na nowym ācariya w ten sam sposób jak na upajjhāya, tak, by dokończyć swój 5-letni trening.

6. Okres polegania (nissaya) zwykle kończy się po minimalnie 5 latach. Natomiast jeśli mnich nie wytrenował pewnych cech powinien pozostać z nauczycielem dłużej. Minimalne wymagania, które bhikkhu powinien wyrobić w sobie, by móc samodzielnie podróżować i decydować o tym, gdzie się zatrzyma i spędzi deszcze (vassa) są następujące:
a) musi być obeznany w: suttach, medytacji, recytacjach, etc.
b) znać obie pāṭimokkhy (dla bhikkhu i bhikkhuṇī)
c) wiedzieć, co jest wykroczeniem, a co nie
d) wiedzieć, co jest lekkim, a co ciężkim wykroczeniem
e) wiedzieć, jak znosi się wykroczenia

7. Nowo przyjęty mnich powinien posiadać niezbędne rekwizyty bhikkhu. Ustanawiane są jako jego jedyny dobytek, po zakończeniu formalnej ceremonii. Buddha zezwolił członkom Saṅghi na posiadanie trzech szat oraz kilku materiałów użytecznych w trakcie mnisiego życia. Poza tymi trzema podstawowymi szatami mnich nie powinien mieć żadnych innych, a jeśli dostanie jakieś (np. od świeckich wyznawców) i nie odda starych (biorąc nowe) lub nie odda nowych (pozostając przy starych szatach), po 10 dniach przetrzymywania będzie łamał regułę. Może natomiast współdzielić własność z innym mnichem, o czym więcej w kanonie lub „BMC” Thanissaro Bhikkhu.

8. Końcowe instrukcje odnośnie czterech polegań (nissayā) i czterech zakazanych działań (akaraṇīyāni) oznaczają, że kandydaci na mnichów nie muszą znać całej Vinayi i nie muszą być ekspertami w Regule. Powinni natomiast znać te podstawy, które złamane, dyskwalifikują ich z życia w społeczności zakonnej. Wskazane jest natomiast, by aplikanci poznali wcześniej kontekst zasad i reguł, z którymi będą żyć przez resztę życia.

9. Pāḷijska wersja i polskie tłumaczenie procedury pabbajjā i upasampadā bazują na wersji sformułowanej w klasztorze Sāsanārakkha, w Malezji, odnośnie grupowych ceremonii. Zwyczajowo wersja pāḷijska wymienia inne, standardowe imiona, gdzie dla pojedynczej ceremonii Khemako jest aplikantem, a Jotiko nauczycielem. Tak skonstruowane teksty dostają mnisi biorący udział w ceremonii i muszą na miejscu dokonywać odmiany przez przypadki (języka pāḷijskiego) prawdziwych imion nauczyciela i ucznia. Gdy przyjmowanych jest dwóch lub trzech mnichów, formuła zawiera imiona Dhīro i Abhayo jako standardowe oraz Suvaco jako nauczyciela. Autor pozwolił sobie zostawić zmienione imiona, które zostały użyte w trakcie jego ceremonii wywędrowania i przyjęcia. Vilāsadhammika znaczyć może „piękno natury/Nauczania”, Jotidhammika znaczy „jasność nauczania”, „bystry z natury”, natomiast Ariyadhammika może oznaczać „Nauka Szlachetnych”, „szlachetny z natury”.

Pabbajjā

1. Warunki wstępne kandydatów są spełnione:
(a) pozostawali postulantami/sāmaṇerami przez odpowiednią ilość czasu (w zależności od klasztoru, tradycji i opata)
(b) wszelkie dobra materialne i własność (pieniądze, pojazdy, nieruchomości, etc.) zostały oddane/odstąpione,
(c) brak schorzeń skóry oraz innych chronicznych dolegliwości,
(d) brak deformacji cielesnych,
(e) żadnych większych wykroczeń kryminalnych czy długów,
(f) żadnych innych uwarunkowań dyskwalifikujących (podanych w Vinayi),
(g) zgoda rodziców.

2. Kompletny zestaw rekwizytów, który Upajjhāya daje postulantom/sāmaṇerom w trakcie ceremonii:
(a) górna szata
(b) dolna szata
(c) miska żebracza i torba na nią
(d) yam (mniejsza torba)
(e) pasek
(f) igła i nici
(g) klapki

oraz jeśli jest to także upasampadā:

(a) saṅghāṭi (zewnętrzna szata)
(b) nisīdana (materiał, na którym się siada)
(c) filtr do wody

Jeśli jest to wyłącznie pabbajjā – odpowiednio wykwalifikowany mnich, będący Upajjhāya siada na podwyższeniu.

Jeśli jest to jednocześnie pabbajjā oraz upasampadā - Saṅgha zbiera się w Sīmā-sala.

Usiadłszy, wszyscy składają pokłon Buddzie i recytują „Namo tassa…” trzy razy.

Postulanci zbliżają się do zgromadzenia bhikkhów i składają pokłon Saṅghattherze.

Postulanci składają pokłon swojemu Upajjhāya (jeśli nie jest on Saṅghattherą) i proszą o odpuszczenie, kucając (ukkuṭika) i trzymając dłonie w añjalī.

Postulanci, kucając (ukkuṭika) i trzymając dłonie w añjalī, proszą o pabbajjā od swojego Upajjhāya.

Upajjhāya wygłasza krótką mowę na temat doniosłości wywędrowania z domu w bezdomność.

Upajjhāya daje każdemu z postulantów komplet szat do przebrania (postulanci oddalają się, Upajjhāya lub inny mnich mogą pomóc postulantom przebrać się).

Postulanci, ubrani w mnisie szaty, zbliżają się do zgromadzenia bhikkhów i ponownie składają pokłon Saṅghattherze.

Postulanci, kucając (ukkuṭika) i trzymając dłonie w añjalī, proszą o pabbajjā (2) od swojego Upajjhāya.

Upajjhāya powtarza trzy razy, postulanci powtarzają za nim dopiero po trzecim powtórzeniu, także trzy razy.

Upajjhāya daje Tisaraṇa, postulanci powtarzają za nim, wers za wersem. Pierwsza recytacja ze spółgłoską „ṃ” (niggahīta) z otwartymi ustami.

Upajjhāya daje Tisaraṇa, postulanci powtarzają za nim, wers za wersem. Druga recytacja ze spółgłoską „ṃ” (niggahīta) z zamkniętymi ustami.

Upajjhāya wyjaśnia, że wywędrowanie z domu w bezdomność zostało dopełnione, ponieważ obie strony poprawnie wymówiły Trzy Schronienia (Tisaraṇa). Następnie recytowanych jest dziesięć wskazań, które sāmaṇera ma przestrzegać. Nowo wyświęceni sāmaṇerzy powtarzają poszczególne wskazanie za swoim Upajjhāya.

Jeśli jest to wyłącznie pabbajjā, nowo wyświęceni sāmaṇerzy proszą, by móc stać się formalnie uczniami Upajjhāya.

Upasampadā

Jeśli jest to wyświęcenie na bhikkhu, sāmaṇerzy po wypowiedzeniu powyższej, formalnej prośby zostają poinformowani o tym, jakie nazwy mają ich trzy szaty, podana i postawiona obok nich jest także miska żebracza, oraz pozostałe akcesoria i rekwizyty bhikkhów, co potwierdzają mówiąc: “Evaṃ bhante”.

Upajjhāya prosi sāmaṇerów, by oddalili się od zgromadzenie na pewną odległość. Sāmaṇerzy składają pokłon i wychodzą tyłem, nie odwracając się plecami do Saṅghi.

Kompetentny bhikkhu zostaje wyznaczony jako Instruktor (Anusāsaka), który będąc wśród zgromadzenia bhikkhów prosi Saṅghę o zgodę na poinstruowanie kandydatów.

Anusāsaka oddala się od zgromadzenia, by poinstruować aplikantów.

Anusāsaka powraca do zgromadzenia jako pierwszy, ogłaszając Saṅdze, że poinstruował sāmaṇerów i wnosi o transakcję przyjęcia ich.

Anusāsaka przywołuje sāmaṇerów, by podeszli do zgromadzenia.

Sāmaṇerzy podchodzą, składają pokłon Saṅdze, kucają (ukkuṭika) z dłońmi złożonymi w añjalī i błagają o upasampadę (przyjęcie).

Sāmaṇerowie pozostają w kuckach (ukkuṭika) i kompetentny bhikkhu wyznacza siebie jako Przepytujący (Pucchaka) wśród Saṅghi. Zwykle Przepytujący (Pucchaka) jest tym samym mnichem co Instruktor (Anusāsaka).

Pucchaka sprawdza kwalifikacje sāmaṇerów.

Tworzą się trzy grupy, każda idealnie zawiera po trzech mnichów, którzy są w stanie odczytywać kammavācā według właściwej, międzynarodowej wymowy pāḷijskiego. Ich imiona i ilość Vassa (pór deszczowych), wraz z pełną liczbą uczestniczących mnichów są zapisywane. Każda grupa recytuje Upasampadā Kammavācā (transakcję przyjęcia) w trzech oddzielnych sesjach.

Wyznaczony wcześniej mnich rejestruje rok, sezon, miesiąc, fazę księżyca i datę. Dokładny czas jest rejestrowany po zakończeniu każdej sesji.

Upajjhāya instruuje nowych mnichów w zrobieniu kappabindu na swoich nowych szatach oraz w uznaniu swych szat i misek. Upajjhāya przekazuje również inne przedmioty, które są od razu ustalane.

Upajjhāya przekazuje pozostałe akcesoria (filtr do wody itp.) nowym mnichom.

Upajjhāya lub jeden z mnichów instruuje nowych mnichów odnośnie czterech polegań (nissayā) i czterech zakazanych działań (akaraṇīyāni), podczas gdy oni słuchają z podniesionymi rękami w añjalī.