74. W nawiązaniu do słów „stosowny do jego temperamentu” (§28) istnieje sześć typów temperamentu (cariyā):

• pożądliwy (rāgacariyā),
• niechętny (dosacariyā),
• błądzący¹ (mohacariyā),
• oddany² (saddhācariyā),
• rozumny (buddhicariyā)
• analityczny (vitakkacariyāti).

Inni doliczyli się czternastu, do powyższych dodając cztery kombinacje (trzy podwójne wraz z jedną potrójną) z pożądliwą triadą, adekwatnie czyniąc z oddaną triadą. Gdyby uznać taką klasyfikację, możliwa staje się znacznie większa liczba temperamentów, poprzez łączenie pożądliwości, itd. z wiarą, itd. Z tego względu należy pokrótce uznać, że istnieje sześć typów temperamentów. Rozumienie temperamentu jest jednoznaczne, tzn. jako usposobienie, cechy charakterystyczne. Zgodnie z powyższym istnieje tylko sześć rodzai osób, tzn. osoba o pożądliwym, niechętnym, błądzącym, oddanym, rozumnym i analitycznym temperamencie .

75. Zatem oddany oraz pożądliwy temperament tworzą równoległą parę, jako że silna jest wiara w pożądliwej naturze, gdy pojawi się korzystna [kamma], co wiąże się ze szczególnymi cechami temperamentu, bliskim pożądaniu (rāga). Podczas gdy kammicznie niewłaściwa jest pożądliwość, przywiązanie doń, nadmierna pobłażliwość, itd., kammicznie właściwa jest wiara (saddhā). Pożądliwość poszukuje rozkoszy zmysłowych za obiekt, podczas gdy wiara wyjątkowych przymiotów moralnych, itd. Pożądliwość nie odpuszcza tego co niekorzystne, z kolei wiara tego co korzystne.

76. Rozumny oraz niechętny charakter tworzą równoległą parę, jako że wielka jest rozumność (paññā) w niechętnej naturze, gdy pojawi się korzystna [kamma], co wiąże się ze szczególnymi cechami temperamentu, bliskim niechęci (dosa). Podczas gdy kammicznie niewłaściwa jest niechęć, odraza i unikanie swego przedmiotu, itd., kammicznie właściwa jest mądrość (paññā). Niechęć odszukuje jedynie nierealne wady, mądrość tylko faktyczne. Niechęć przejawia się w unikaniu żywych istnień, mądrość w unikaniu złożoności (saṅkhār).

77. Analityczny oraz błądzący temperament tworzą równoległą parę, jako że zakłócające myśli (antarāyakara vitakka) nierzadko nastręczają się błądzącej naturze, gdy ta stara się rozbudzić w sobie korzystne stany, co wiąże się ze szczególnymi cechami temperamentu, bliskim ułudy (moha). Bo, gdy tak jak z ułudą wiąże się niepokój wynikający z pomieszania, tak też myśli się mnożą z rozpatrywania różnych opinii. I tak jak ułuda jest niepewna przy swej płytkości, takie też są myśli z powodu płytkości domysłów.

78. Inni doliczają się dodatkowo trzech typów temperamentu, łączonych kolejno z pragnieniem (taṇhā) dumą (māna) i poglądem (diṭṭhi). Przy czym, pragnienie tożsame jest z pożądaniem (taṇhā rāgoyeva), duma zaś się z nimi łączy. Zatem żadne z nich nie wykracza ponad pragnienie. A jako że, pogląd wynika z ułudy, temperament z nim związany rozpływa się w obrębie błądzącej natury.

79. Gdzie leży zarzewie temperamentu? Skąd wiadomo o osobach, że ta ma pożądliwą naturę a tamta niechętną? Co przystoi poszczególnym temperamentom?

80. Otóż jak mawiają niektórzy, trzy pierwsze temperamenty wywodzą się ze wcześniejszych nawyków, mają swe źródło w elementach i humorach.³ Najwidoczniej osoba o pożądliwej naturze odznaczała się wcześniej mnogością pożądanych zadań i przyjemnych prac do wykonania, bądź też bytowała uprzednio w niebie. Natomiast osoba o niechętnej naturze odznaczała się wcześniej mnogością przeszywających, morderczych, pozbawionych resztek przyjemności prac do wykonania, bądź też bytowała uprzednio w jednym z piekieł lub jako Nāga (istota wężopodobna). Natomiast osoba o błądzącej naturze odurzała się wcześniej wiele, zaniedbując naukę i dociekanie, bądź też bytowała uprzednio w królestwie zwierząt. Tak oto mawiają o nich, jako o wywodzących się z wcześniejszych nawyków.

81. Dlatego osoba ma błądzącą naturę, albowiem przeważają w niej dwa elementy, tak mawiają, element ziemi i element ognia. Osoba ma niechętną naturę, gdy dominują w niej pozostałe dwa elementy. Tymczasem pożądliwy temperament odznacza się wszystkimi czterema na równi. W odniesieniu do humorów, pożądliwa natura ma flegmę w nadmiarze, błądząca zaś wiatr. Albo błądząca ma flegmę w nadmiarze, pożądliwa zaś wiatr. Tak oko mawiają o nich, jako o mających swe źródło w elementach i humorach.

82. Niemniej słusznie można zarzucić, że nie wszyscy ci, którzy odznaczali się wcześniej mnogością pożądanych zadań i przyjemnych prac do wykonania, bądź też bytowali uprzednio w niebie, są natury pożądliwej. To samo tyczy się temperamentu niechętnego oraz błądzącego. Nie ma też prawa mówiącego o przewadze elementów (zobacz Roz. XIV; §43 f), jak to sądzono. Prawo humorów tyczy się tylko pary pożądliwy i błądzący, a ostatecznie samo sobie zaprzecza, i nie ma najmniejszej wzmianki odnośnie natury oddanej. Dlatego też opis ten jest nieodpowiedni.

83. Nastąpi teraz przedstawienie opinii komentatorów; bądź też powiedziano tak w „Objaśnianiu poprzez przewagę”: to, dlaczego w tej istocie przeważa pożądanie, niechęć lub ułuda, wynika z zaistniałej głównej przyczyny (zalążka sprawczego).⁴

Bo, gdy w osobie, w chwili nagromadzenia (wiodącej do ponownych narodzin) kammy, pożądanie jest silne, brak-pożądania słaby, brak-niechęci oraz brak-ułudy są silne a niechęć i ułuda są słabe, wtedy brak-pożądania nie może wziąć góry nad pożądaniem, ale brak-niechęci i brak-ułudy górują nad niechęcią i ułudą. Oto dlaczego ponownie narodzony, ze świadomością łączącą (paṭisandhi) zgodnie z nagromadzoną kammą, pozostając pożądliwym,⁵ jest jednocześnie dobroduszny, łagodny oraz błyskotliwy.

84. Gdy w chwili nagromadzenia odrębnej kammy pożądanie i niechęć są silne, brak-pożądania i brak-niechęci są słabe i, przy słabej ułudzie, brak-ułudy jest silny, wtedy, w sposób uprzednio nakreślony, jest on uwikłany w pożądanie i niechęć, lecz jest błyskotliwy niczym Starszy Datta-Abhaya.

Gdy w chwili nagromadzenia jego kammy pożądanie, brak-niechęci i ułuda są silne, a pozostałe są słabe, wtedy, w sposób uprzednio nakreślony, jest on uwikłany w niechęć, i jest tępy lecz łagodny i dobrze usposobiony niczym Starszy Bākula.

Tym samym, gdy w chwili nagromadzenia jego kammy, następujące trzy: pożądanie, niechęć i ułuda są silne a brak-niechęci itd., są słabe, wtedy, w sposób uprzednio nakreślony, jest on uwikłany w pożądanie i niechęć, i jest tępy.

85. Gdy w chwili nagromadzenia jego kammy brak-pożądania, niechęć i ułuda są silne, a pozostałe są słabe, wtedy, w sposób uprzednio nakreślony, ma on niewiele skaz (appakileso), pozostaje niewzruszony nawet w obliczu niebiańskich obiektów, jest jednak w nim niechęć (duṭṭha) oraz powolne zrozumienie.

Gdy w chwili nagromadzenia jego kammy brak-pożądania, brak-niechęci i ułuda są silne, a pozostałe są słabe, wtedy, w sposób uprzednio nakreślony, brak w nim pożądania oraz niechęci, jest jednocześnie łagodny, lecz o powolnym zrozumieniu.

Tym samym, gdy w chwili nagromadzenia jego kammy, brak-pożądania, niechęć i brak-ułudy są silne, a pozostałe są słabe, wtedy, w sposób uprzednio nakreślony, brak w nim pożądania, pełen jest mądrości, lecz jest w nim niechęć, i jest wybuchowość.

Tym samym, gdy w chwili nagromadzenia jego kammy następujące trzy: brak-niechęci, brak-pożądania i brak-ułudy są silne a pożądanie, itd., są słabe, wtedy, w sposób uprzednio nakreślony, brak w nim pożądania, brak niechęci, i jest mądrość niczym u Starszego Maha-Sangharakkhity.

86. Ten, o którym się mówi „jest w nim pożądanie”, ma pożądliwą naturę; ten, w którym „jest gniew” oraz ten, który „jest tępy” mają odpowiednio niechętną oraz błądzącą naturę. Ten, który „pełen jest mądrości” ma rozumną naturę. Ten, w którym „nie ma pożądania” i ten w którym „nie ma gniewu” mają oddaną naturę, wynikającą z ich wrodzonej ufności. Albo, o ile ponownie narodzony z kammą w towarzystwie braku-ułudy jest rozumny z temperamentu, o tyle ponownie narodzony z kammą w towarzystwie silnej wiary jest oddany z temperamentu; ponownie narodzony z kammą w towarzystwie myśli spragnionych wrażeń zmysłowych jest analityczny z temperamentu; a ponownie narodzony z kammą w towarzystwie mieszanym pożądania, itd., jego temperament jest mieszany. Tak oto ponowne narodziny wedle nagromadzonej kammy w towarzystwie powyższych, rozpoczynając od pożądania, itd., winny być rozumiane jako źródło temperamentu.

87. Lecz zapytano: skąd wiadomo, że „osoba jest pożądliwej natury” (§79), itd. Teraz nastąpi wyjaśnienie:

Poprzez sylwetkę, obowiązki,
Jedzenie, spoglądanie, itd.
Poprzez pojawiające się stany,
Temperament może być stwierdzony.

88. Zatem poprzez sylwetkę. Gdy osoba o pożądliwej naturze zmierza swym normalnym krokiem, zmierza ostrożnie, stopy kładąc opieszale i dokładnie, unosi je dokładnie, a krok jej jest sprężysty.⁶

Osoba o niechętnej naturze zmierza, jakby koniuszkami stóp kopała doły, stopy kładąc pospiesznie, unosi je pospiesznie, a krok jej jest przeciągnięty.

Osoba o błądzącej naturze zmierza niepewnym krokiem, stopy kładąc niepewnie, unosi je niepewnie, a krok jej jest z nagła dociśnięty.

Tak zostało powiedziane odnośnie okoliczności powstania „Mowy do Māgandiyi” (Snp 4.9 - SnpA.544):

Krok osoby o pożądliwej naturze będzie sprężysty;
A o niechętnej– przeciągnięty.
Błądząca natura z nagła dociśnie swego kroku;
Podczas gdy pozbawiony skaz ma krok jak ten.⁷

89. Sylwetka osoby o pożądliwej naturze jest pewna i pełna wdzięku. Osoby o niechętnej naturze jest sztywna. Osoby o błędnej naturze – skrępowana. Także podczas siedzenia. Natomiast osoba o pożądliwym temperamencie rozścieła swe posłanie niespiesznie, kładzie się powoli, układa się, i śpi powabnie. Przebudzona, miast wstać naprędce, odpowiedzi udziela jak gdyby pełna wątpliwości. Osoba o niechętnym temperamencie rozścieła swe posłanie naprędce, pada na łoże, śpi naburmuszona. Przebudzona, wstaje pośpiesznie, odpowiedzi udziela jak gdyby rozzłoszczona. Osoba o błądzącym temperamencie rozścieła swe posłanie na opak, i śpi zwykle twarzą w dół, z ciałem leżącym bezładnie. Przebudzona, wstaje opieszale, mrucząc „Hmm”.

90. Jako że, oddany temperament, itd., tworzy równoległą parę z pożądliwym temperamentem, itd., ich sylwetki są jak powyższe.

Tak oto, po pierwsze, temperament może być stwierdzony poprzez sylwetkę.

91. Poprzez obowiązki. Także zamiatając, itd., osoba o pożądliwym temperamencie trzyma szczotkę pewnie, zamiata równo i dokładnie, bez pośpiechu czy rozsypywania piachu, jak gdyby rozrzucała kwiaty sinduvdra. Osoba o niechętnym temperamencie trzyma szczotkę kurczowo, zamiata nierówno i niedokładnie, hałasując przy tym i rozgarniając piach po bokach. Osoba o błądzącym temperamencie trzyma szczotkę słabo, nie zamiata ani równo ani dokładnie, mieszając i przewracając przy tym piach.

92. Tak jak z zamiataniem, tak też z innymi czynnościami, czyszczeniem i farbowaniem szat, itd. Osoba o pożądliwym temperamencie działa zręcznie, delikatnie, równo i dokładnie. Osoba o niechętnym temperamencie działa nerwowo, sztywno i nierówno. Osoba o błądzącym temperamencie działa niezręcznie, jak gdyby była zmieszana, nierówno i niepewnie.

W dodatku osoba o pożądliwym temperamencie nosi swą szatę pewnie i równo z każdej strony, ani za ciasno ani za luźno. Osoba o niechętnym temperamencie noszą ją zbyt ciasno i nierówno. Osoba o błądzącym temperamencie nosi ją zbyt luźno i jak gdyby była spięta.

Osoby o oddanym temperamencie, itd., winny być rozumiane w ten sam sposób, co powyższe, jako że tworzą równoległe pary.

Tak oto temperament może być stwierdzony poprzez działanie.

93. Poprzez jedzenie. Osoba o pożądliwym temperamencie smakuje się w wysokokalorycznym, słodkim jedzeniu. Jedząc, tworzy okrągłe kawałki, nie za duże, je niespiesznie, delektując się bogactwem smaków. Raduje się, gdy dostanie coś dobrego. Osoba o niechętnym temperamencie smakuje się w ostrym, kwaśnym jedzeniu. Jedząc, tworzy kawałki, które wypełniają jej usta, je pospiesznie, nie zważając na smaki. Czuje się pokrzywdzona, gdy dostanie coś niedobrego. Osoba o błądzącym temperamencie nie ma wyrobionego smaku. Jedząc, tworzy małe, niekrągłe kawałki, jedzenie leci jej na miskę, brudzi sobie twarz, z umysłem zaprzątniętym, rozmyśla o tym i o owym.

Podobnie osoby o oddanym temperamencie, itd., winny być rozumiane w ten sam sposób, co powyższe, jako że tworzą równoległe pary.

Tak oto temperament może być stwierdzony poprzez jedzenie.

94. I poprzez spoglądanie, itd. Gdy osoba o pożądliwej naturze ujrzy okiem choćby lekko przyjemny obiekt, patrzy nań długo, jakby zdumiona, dostrzega niewielkie zalety, lekceważy istotne wady, a odchodząc, czyni to niechętnie, jak gdyby z przywiązaniem. Gdy osoba o niechętnej naturze ujrzy okiem choćby lekko nieprzyjemny obiekt, unika patrzenia nań, jak gdyby zmęczona, dostrzegając niewielkie wady, lekceważy istotne zalety, odchodząc, czyni to bez przywiązania, jak gdyby tego pragnęła. Gdy osoba o błądzącej naturze ujrzy okiem jakiś obiekt, naśladuje, co inni robią: jeśli krytykują – ona krytykuje, jeśli podziwiają – ona podziwia, lecz, po prawdzie, wewnętrznie jest obojętna – obojętnością niewiedzy. Podobnie jest z dźwiękami, itd.

A osoby o oddanym temperamencie, itd., powinny być rozumiane w ten sam sposób, co powyższe, jako że tworzą równoległe pary.

Tak oto temperament może być stwierdzony poprzez spoglądanie, itp.

95. Poprzez pojawiające się stany. W osobie o pożądliwym temperamencie częste są: fałsz, oszustwo, duma, nikczemne pragnienia, wzniosłe pragnienia, niezadowolenie, chęć popisywania się oraz próżność. W osobie o niechętnym temperamencie częste są: gniew, wrogość, pogarda, despotyzm, zazdrość oraz chciwość. W osobie o błądzącym temperamencie częste są: sztywność, niemrawość, zaniepokojenie, obawa, niepewność oraz uporczywe obstawanie [przy czymś] z odmową do puszczenia.

W osobie o oddanym temperamencie częste są: spontaniczna hojność, pragnienie napotykania szlachetnych osób, pragnienie słuchania Dobrej Dhammy, częsta radość, prostoduszność, uczciwość oraz zaufanie wobec tego, co wzbudza zaufanie. W osobie o rozumnym temperamencie częste są: gotowość do rozmowy, umiejętność zjednywania sobie dobrych przyjaciół, roztropność w umiarkowanym posilaniu się, uważność oraz pełna świadomość, oddanie odnośnie czujności umysłu, energiczność w obliczu rzeczy wzbudzających energię oraz mądrze kierowany wysiłek.

W osobie o analitycznym temperamencie częste są: gadatliwość, towarzyskość, znużenie odnośnie tego, co pożyteczne, trudność z ukończeniem rozpoczętych zadań, parność w nocy, płonięcie za dnia (zobacz MN.023 Vammika Sutta – tzn. obmyślanie nocą planów, realizowanych za dnia) oraz błądzenie myślami. (zobacz Ud.37).

Tak oto temperament może być stwierdzony poprzez pojawiające się stany.

96. Te wytyczne odnośnie stwierdzania temperamentu nie zostały jednak przekazane w całości za pośrednictwem pism lub komentarzy; są jedynie wyrażeniem poglądów nauczycieli i, przez to, nie mogą być traktowane jako autentyczne. Bo nawet osoby o niechętnej naturze, pracując sumiennie, mogą przejawiać sylwetkę, itd. przypisaną tym o pożądliwej naturze. A sylwetka, itd., nie jest nigdy wyraźna u osób o mieszanej naturze. Wyłącznie wytyczne odnośnie stwierdzania temperamentu, przedstawione w komentarzach należy traktować jako autentyczne. A zatem, „nauczyciel biegły w czytaniu w myślach rozpozna temperament, i stosownie doń naświetli obiekt medytacji; nauczyciel pozbawiony tej zdolności winien przepytać ucznia”. Tak więc poprzez czytanie w myślach lub zadawanie pytań, o osobie można powiedzieć czy jest pożądliwej czy też niechętnej, itd. natury.

97. Co przystoi poszczególnym temperamentom (§79). Zakwaterowanie, stosowne dla osoby o pożądliwym temperamencie, winno mieć nieumyte progi i znajdować się na poziomie ziemi, i może to być albo głaz oparty jeden o drugi, bez wykutej krawędzi przeciwdeszczowej (drip-ledge) albo chata z trawy lub dom z liści, itp. Miejsce to powinno być w kiepskim stanie, pełne brudu i nietoperzy, za niskie lub za wysokie, w przygnębiającej okolicy, gdzie istnieje realna groźba (lwów, tygrysów, itp.), z błotnistą, nierówną drogą, gdzie nawet w łóżku i krześle zalęgły się robaki. I powinno być brzydkie, niemiłe dla oka, wywoływać natychmiastowe obrzydzenie. Stosowne dla osoby szaty, wierzchnie i intymne, winny mieć znoszone krawędzie, z odstającymi nitkami niczym „z siatki ciasto”,⁸ szorstkie w dotyku niczym konopie, znoszone, ciężkie i niewygodne. A odpowiednia miska dla takiej osoby to brzydka gliniana miska zdeformowana zgrubieniami i grudami albo ciężka i niekształtna żelazna miska, odrażająca niczym czaszka. Odpowiednia droga, którą będzie przemierzał po jałmużnę, winna być nieprzyjemna, nierówna i z dala od wioski.

Odpowiednia dlań wioska, do której zmierza po jałmużnę, winna być zamieszkana przez ludzi chodzących, jakby nie zważali na jego obecność, gdzie odchodząc, niemalże nie otrzymawszy nic od żadnej rodziny, ludzie wołają go do sali, mówiąc „chodź czcigodny panie”, i dają mu papkę i ryż, lecz od niechcenia, jakby zamykali krowę w zagrodzie. Odpowiedni ludzie, służący mu, winni być niewolnikami lub robotnikami, którzy są brzydcy, w brudnych łachach, śmierdzący i odrażający, którzy podają mu papkę i ryż, jakby go nią obrzucali. Odpowiednia papka, ryż i stałe pożywienie winno być marnej jakości, nieprzyjemne dla oka, przygotowane z prosa, kudrūsaki, połamanego ryżu, itp., czerstwej maślanki, skwaśniałej papki, curry ze starych warzyw lub byle czego, w ilości ledwie napełniającej żołądek. Stosowna dlań pozycja to stojąca lub chodząca.

Obiektem jego medytacji winna być jedna z kolorowych kasin, zaczynając od niebieskiej, której kolor nie jest w pełni czysty. Oto co przystoi osobie o pożądliwym temperamencie.

98. Miejsce spoczynku, stosowne dla osoby o niechętnym temperamencie, nie powinno być ani za niskie, ani za wysokie; z dostępem do cienia i wody; z dobrze wyprofilowanymi ścianami, słupami i schodami; odpowiednim fryzem i treliażem; ożywione bogactwem obrazów; z równą, gładką i delikatną podłogą; zdobione girlandami kwiatów i baldachimem utkanym z licznych, kolorowych tkanin niczym w pałacu na cześć Brahmy; z łóżkiem i fotelem starannie zaścielonymi ładnymi i schludnymi narzutami; pachnące słodyczą kwiatów, i perfumami, i woniami, co czyni miejsce tak wygodnym i przytulnym, że osoba raduje się na samą myśl o ujrzeniu go.

99. Odpowiednia droga, wiodąca do tego miejsca, winna być wolna od jakichkolwiek niebezpieczeństw, oczyszczona wzdłuż, o równej nawierzchni, winna być należycie przystosowana. Najlepiej dla miejsca, gdy umeblowanie nie jest nadmierne, co zredukuje liczbę kryjówek dla owadów, robactwa, węży i szczurów; wystarczy nawet jedno łóżko i jeden fotel. Stosowne dla osoby szaty, wierzchnie i intymne,winno być wysokiej klasy, np. z chińskich tkanin, somārańskich tkanin, jedwabiu, najlepszej bawełny lub lnu, jedno- lub dwuwarstwowe, w pełni lekkie, dobrze zabarwione i w pełni czyste w kolorach, ale takie by przystawało ascecie.
Odpowiednia miska winna być z żelaza, o kształtach dobrych jak kropla wody na liściu, lśniąca niczym klejnot, nieskazitelna i w pełni czysta w kolorze, ale taka, by przystawała ascecie. Odpowiednia droga, którą będzie przemierzał po jałmużnę, winna być wolna od niebezpieczeństw, równa, przyjemna, z wioską ani za blisko, ani za daleko. Odpowiednia wioska, do której osoba zmierza po jałmużnę, winna być zamieszkana przez ludzi myślących: „nasz czcigodny nadchodzi”, którzy przygotowują siedzenie w pokropionym wodą, zamiecionym miejscu, i wychodzą, by się spotkać, biorą jego miskę, prowadzą go do domu, sadzają na przyszykowanym siedzeniu, i własnymi rękoma obsługują ostrożnie.

100. Odpowiedni ludzie, służący mu, winni być atrakcyjni i mili, dobrze wykąpani i namaszczeni, pachnący kadzidłami i kwiatami, przyozdobieni wielobarwnymi strojami, utkanymi z ładnych i czystych tkanin, powinni przy tym ostrożnie wykonywać swą pracę. Odpowiednia papka, ryż i stałe pożywienie winno być kolorowe, pachnące, i smaczne, i pożywne, i zachęcające, najlepsze w każdym calu, i w ilości spełniającej jego potrzeby. Odpowiednia dlań pozycja to leżąca lub siedząca. Obiektem jego medytacji winna być jedna z kolorowych kasin, zaczynając od niebieskiej, której kolor jest w pełni czysty. Oto co przystoi osobie o niechętnym temperamencie.

101. Zakwaterowanie, stosowne dla dla osoby o błądzącym temperamencie, winno być z widokiem, nie zaś zamknięte, tak by siedząc w środku mieć widok na cztery kierunki świata, Jeżeli chodzi o pozycje, chodząca jest odpowiednia. Obiekt medytacji nie może być za mały, tzn. wielkości sita do zbóż lub talerza, jako że jego umysł gubi się bardziej przy małych powierzchniach. Zatem stosowna jest duża, rozległa kasina. Pozostałe wytyczne tożsame są z tymi, co dla niechętnej natury. Oto co przystoi osobie o błądzącym temperamencie.

102. Dla osoby o oddanym temperamencie wszystkie wytyczne są tożsame z tymi, co dla niechętnej natury. Dodatkowo, przy obiekcie medytacji, stosowna jest także któraś z kontemplacji.

Dla rozumnej natury nie ma żadnych przeciwwskazań odnośnie zakwaterowania, itd.

Dla analitycznej natury nie jest stosowne otwarte pomieszczenie z widokiem, gdzie siedząc, dostrzega ona ogrody, gaje, stawy, panoramę wsi, miasta, okolicy, i błękitne zarysy gór, jako że wywołuje to w niej gonitwę myśli. Zatem winna ona zamieszkiwać w miejscu takim jak głęboka i schowana wśród drzew jaskinia, podobna do Zwisającej Skały ‘Słoniowego Brzucha’ (Hatthikucchipabbhdra) czy Jaskini Mahindy. Także duży obiekt medytacji nie jest stosowny, jako że wywołuje w niej gonitwę myśli. Mały jest stosowny. Pozostałe wytyczne tożsame są z tymi, co dla niechętnej natury. Oto co przystoi osobie o analitycznym temperamencie.

Tak oto przekazano tu szczegółowy opis typów, ich pochodzenia, sposobów ich stwierdzania, oraz tego, co im przystoi w nawiązaniu do słów „stosowny do jego temperamentu” (§28).

Chcąc wykorzystać część lub całość tego dzieła, należy używać licencji GFDL:

Udziela się zgody na kopiowanie, dystrybucję lub/i modyfikację tego tekstu na warunkach licencji GNU Free Documentation License w wersji 1.2 lub nowszej, opublikowanej przez Free Software Foundation.

---

Można także użyć następującej licencji Creative Commons:
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0

Oryginał palijski można znaleźć na tej stronie:
http://tipitaka.org/romn/cscd/e0101n.mul3.xml

Przekład angielski można znaleźć na tej stronie:

Redakcja portalu tłumaczeń buddyjskich: http://SASANA.PL/

Tłumaczenie: Paweł Łucjan