|
|
Komentarz tłumacza:
Jest to bodaj jedna z ważniejszych jeśli nie najważniejsza sutta w tej kolekcji. Mowa tu o tym, że koncentracja dzięki uważności oddechu wypełnia cztery ustanowienia uważności, te powodują, że siedem czynników jest dopełnionych, a to daje wyzwolenie poprzez prawdziwą wiedzę. Warto tu zauważyć, że ostatni warunek składa się po prawdzie z dwóch części tj. wyzwolenia i prawdziwej wiedzy. Jest jednak zrozumiałe, że poprzez jedną rzecz (prawdziwą wiedzę) osiąga się drugą (wyzwolenie), choć polski przekład może insynuować jakby była to jedna rzecz.
Można by pokusić się o dokonanie analizy trzydziestu siedmiu współdziałań przebudzenia (bodhipakkhiya dhammā) jednak zestaw ten jest znacznie późniejszy, dokonany przez redaktorów mów Buddhy. Warto jedynie odnieść się do konkluzji jakie są stawiane odnośnie tychże. Otóż wszystkie współdziałania przebudzenia (4 podstawy uważności + 4 właściwe wysiłki + 4 moce + 5 sił + 5 zdolności duchowych + 7 czynników oświecenia + 8-raka szlachetna ścieżka) działają wspólnie, jako pewna całość, nie jest to więc linearne, dydaktyczne przedstawienie kolejnych stopni jakie należy krok po kroku urzeczywistniać. Jest to raczej zestaw totalności, pełni praktyk, które zostały przekazane jako pomocnicze narzędzia w konkretnych sytuacjach bądź jako ogólne wytyczne.
Można podać przykład silnego przekonania (zwanego często wiarą), która w tej kolekcji w ogólnie nie była wymieniona. We wszystkich 37 współdziałaniach przebudzenia czynnik przekonania pojawia się dwa razy (stojąc w klasyfikacji najczęściej wymienianych czynników za energią (9), uważnością (8) mądrością (5) koncentracją (4) - jest dopiero na piątej pozycji pod względem liczby pojawiających się czynników). Pomimo, że niektórzy mogliby wywnioskować, że silne przekonanie nie jest potrzebne do przebudzenia, niektórzy mogą nie zgodzić się z tym twierdzeniem. Jednak rozwój duchowy to nie techniczne, czy mechaniczne powtarzanie pewnych czynności. Zatem na jakimś etapie rozwoju pojawi się kwestia zawierzenia, zaufania, mocnego przekonania odnośnie Nauki oraz Nauczyciela, dzięki czemu będzie można przezwyciężyć wątpliwości.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że zwierzęta (z tego co nam wiadomo) nie obserwują oddechu, tak samo jak większość nie potrafi rozpoznać się w lustrze. Oddech jest właśnie takim lustrem, lecz jest to tylko odbicie, zatem pewna informacja zwrotna jaką odbieramy odnośnie umysłu. Rozpoznanie tego jest zaledwie pierwszym krokiem. Buddha uczy nas jak patrzeć na umysł. Możemy rzecz jasna przeglądać się w oddechu i zachwycać się tym co tam dostrzeżemy, jednak będzie to, mówiąc słowami Nauczyciela – niepożyteczne. Istotą praktyki jest taki rodzaj umiejętnego obserwowania, który doprowadza do pełnego zaniku krzywdy.
SN.54.13
Paṭhama-Ānanda Sutta
Pierwsza mowa do Ānandy
Tłumaczenie na podstawie oryginalnego tekstu w Pāḷi
W Sāvatthī. Tam Czcigodny Ānanda zbliżył się do Błogosławionego, złożył mu pokłon, usiadł z boku i rzekł do niego:
„Bhante, czy istnieje jedna rzecz, która gdy doskonalona, gdy praktykowana, spełnia cztery rzeczy? A te cztery rzeczy, które gdy doskonalone, gdy praktykowane, spełniają siedem rzeczy? A te siedem rzeczy, które gdy doskonalone, gdy praktykowane, spełniają dwie rzeczy?”
„Istnieje, Ānando jedna rzecz, która gdy doskonalona, gdy praktykowana, spełnia cztery rzeczy; a te cztery rzeczy, które gdy doskonalone, gdy praktykowane, spełniają siedem rzeczy; a te siedem rzeczy, które gdy doskonalone, gdy praktykowane, spełniają dwie rzeczy.”
„Zatem, Bhante, czym jest ta jedna rzecz, która gdy doskonalona, gdy praktykowana, spełnia cztery rzeczy; a te cztery rzeczy, które gdy doskonalone, gdy praktykowane, spełniają siedem rzeczy; a te siedem rzeczy, które gdy doskonalone, gdy praktykowane, spełniają dwie rzeczy?”
„Koncentracja dzięki uważności oddechu, Ānando, jest jedną rzeczą, która gdy doskonalona, gdy praktykowana, spełnia cztery ustanowienia uważności. Cztery ustanowienia uważności, które gdy doskonalone, gdy praktykowane, spełniają siedem czynników oświecenia. Siedem czynników oświecenia, które gdy doskonalone, gdy praktykowane, spełniają wyzwolenie poprzez prawdziwą wiedzę.
1. Spełnianie praktykowania czterech ustanowień uważności
W jaki sposób, Ānando, koncentracja dzięki uważność oddechu gdy jest doskonalona, gdy jest praktykowana, spełnia cztery ustanowienia uważności?
Otóż, Ānando, mnich taki, udaje się w ustępy leśne, u stóp drzewa bądź w pustym pomieszczeniu siada ze skrzyżowanymi nogami, utrzymując wyprostowane ciało i umiejscawia swoją uważność przed sobą, w okolicach twarzy. W ten sposób świadomie wdycha, świadomie wydycha.
[1] Robiąc głęboki wdech, rozumie właściwie: „Robię głęboki wdech”. Robiąc głęboki wydech, rozumie właściwie: „Robię głęboki wydech”.
( …pe… - tak jak w Ekadhamma Sutta (SN.54.01 – Mowa o jednej rzeczy) …pe… )
[16] „Obserwując poniechanie, robię wdech"- tak praktykuje. „Obserwując poniechanie, robię wydech"- tak praktykuje.
[ciało]
Ānando, w każdym momencie mnich:
[1] Robiąc głęboki wdech, rozumie właściwie: „Robię głęboki wdech”. Robiąc głęboki wydech, rozumie właściwie: „Robię głęboki wydech”.
[2] Robiąc płytki wdech, rozumie właściwie: „Robię płytki wdech”. Robiąc płytki wydech, rozumie właściwie: „Robię płytki wydech”.
[3] „Odczuwając całe ciało, robię wdech" - tak praktykuje. „Odczuwając całe ciało, robię wydech"- tak praktykuje.
[4] „Uspokajając wszystkie części ciała, robię wdech” – tak praktykuje. „Uspokajając wszystkie części ciała, robię wydech” – tak praktykuje.
W takim momencie mnich taki, odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem ciało takie jakim jest. Ānando, jest to pewna jakość wśród innych jakości ciała, a mianowicie powiadam, że jest to wdech i wydech. Dlatego też Ānando, w takim momencie mnich taki, odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem ciało takie jakim jest.
[uczucia i doznania]
Ānando, w każdym momencie mnich:
[5] „Odczuwając radosne uniesienie, robię wdech"- tak praktykuje. „Odczuwając radosne uniesienie, robię wydech"- tak praktykuje.
[6] „Odczuwając błogość, robię wdech"- tak praktykuje. „Odczuwając błogość, robię wydech"- tak praktykuje.
[7] „Odczuwając złożoności umysłu, robię wdech"- tak praktykuje. „Odczuwając złożoności umysłu, robię wydech"- tak praktykuje.
[8] „Uspokajając wszystkie złożoności umysłu, robię wdech” – tak praktykuje. „Uspokajając wszystkie złożoności umysłu, robię wydech” – tak praktykuje.
W takim momencie mnich taki, odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem doznania i uczucia takie jakimi są. Ānando, jest to pewna jakość wśród innych jakości doznań i uczuć, a mianowicie powiadam, że jest to dobre przyłożenie uwagi do wdechu i wydechu. Dlatego też Ānando, w takim momencie mnich taki, odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem doznania i uczucia takie jakimi są.
[umysł]
Ānando, w każdym momencie mnich:
[9] „Odczuwając umysł, robię wdech"- tak praktykuje. „Odczuwając umysł, robię wydech"- tak praktykuje.
[10] „Zadowalając umysł, robię wdech"- tak praktykuje. „Zadowalając umysł, robię wydech"- tak praktykuje.
[11] „Skupiając umysł, robię wdech"- tak praktykuje. „Skupiając umysł, robię wydech"- tak praktykuje.
[12] „Wyswabadzając umysł, robię wdech"- tak praktykuje. „Wyswabadzając umysł, robię wydech"- tak praktykuje.
W takim momencie mnich taki, odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem umysł taki jakim jest. Nie ma mowy o uważności oddechu w kimś, kto gubi uważność, w kim brak przejrzystego zrozumienia. Dlatego też Ānando, w takim momencie mnich taki, odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem umysł taki jakim jest.
[natura zjawisk]
Ānando, w każdym momencie mnich:
[13] „Obserwując niestałość, robię wdech"- tak praktykuje. „Obserwując niestałość, robię wydech"- tak praktykuje.
[14] „Obserwując wyczerpanie żądzy robię wdech"- tak praktykuje. „Obserwując wyczerpanie żądzy, robię wydech"- tak praktykuje.
[15] „Obserwując zanikanie, robię wdech"- tak praktykuje. „Obserwując zanikanie, robię wydech"- tak praktykuje.
[16] „Obserwując poniechanie, robię wdech"- tak praktykuje. „Obserwując poniechanie, robię wydech"- tak praktykuje.
W takim momencie mnich taki, odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem naturę zjawisk taką jaka jest. Ten kto porzucił wszelkie tęsknoty i troski jest w posiadaniu mądrego postrzegania i dobrego zrównoważenia. Dlatego też Ānando, w takim momencie mnich taki, odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem naturę zjawisk taką jaka jest.
W taki oto sposób, Ānando, koncentracja dzięki uważność oddechu gdy jest doskonalona, gdy jest praktykowana, spełnia cztery ustanowienia uważności.
2. Spełnianie praktykowania siedmiu czynników oświecenia
Jak, Ānando, cztery ustanowienia uważności gdy są doskonalone, gdy są praktykowane, spełniają siedem czynników oświecenia?
W każdym momencie, Ānando, mnich odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem ciało takie jakim jest - w takim momencie mnich taki ustanawia w sobie nie podlegającą gubieniu się uważność.1 W każdym momencie, Ānando, gdy mnich taki ustanawia w sobie nie podlegającą gubieniu się uważność - w takim momencie powstaje w nim uważność jako czynnik oświecenia. Doskonaląc uważność jako czynnik oświecenia, mnich taki doprowadza do spełnienia tego czynnika oświecenia.
Pozostając uważnym w taki sposób, bada i rozpatruje on takowy stan rzeczy, robiąc to mądrze, testując i sprawdzając to dogłębnie. W każdym momencie, Ānando, badając i rozpatrując takowy stan rzeczy, robiąc to mądrze, testując i sprawdzając to dogłębnie, gdy pozostaje uważny w taki sposób - w takim momencie powstaje w nim badanie Dhammy jako czynnik oświecenia. Doskonaląc badanie Dhammy jako czynnik oświecenia, mnich taki doprowadza do spełnienia tego czynnika oświecenia.
W tym kto bada i rozpatruje takowy stan rzeczy, robiąc to mądrze, testując i sprawdzając to dogłębnie, wzbudza się w nim niespożyta energia. W każdym momencie, Ānando, wzbudzając niespożytą energię, gdy bada i rozpatruje takowy stan rzeczy, robiąc to mądrze, testując i sprawdzając to dogłębnie - w takim momencie powstaje w nim energia jako czynnik oświecenia. Doskonaląc energię jako czynnik oświecenia, mnich taki doprowadza do spełnienia tego czynnika oświecenia.
W tym w kim wzbudziła się niespożyta energia, stwarza się w nim uwznioślone2 radosne uniesienie. W każdym momencie, Ānando, stwarzając radosne uniesienie, gdy wzbudziła się w nim niespożyta energia - w takim momencie powstaje w nim radosne uniesienie jako czynnik oświecenia. Doskonaląc radosne uniesienie jako czynnik oświecenia, mnich taki doprowadza do spełnienia tego czynnika oświecenia.
Ten, kto jest pełen radosnego uniesienia, zarówno ciało jak i umysł zostają uspokojone. W każdym momencie, Ānando, mając ciało jak i umysł uspokojone, gdy jest się pełnym radosnego uniesienia – w takim momencie powstaje w nim uspokojenie jako czynnik oświecenia. Doskonaląc uspokojenie jako czynnik oświecenia, mnich taki doprowadza do spełnienia tego czynnika oświecenia.
Ten kto ma uspokojone ciało i uszczęśliwiony umysł, jest skoncentrowany. W każdym momencie, Ānando, będąc skoncentrowanym, gdy ma się uspokojone ciało i uszczęśliwiony umysł – w takim momencie powstaje w nim koncentracja jako czynnik oświecenia. Doskonaląc koncentrację jako czynnik oświecenia, mnich taki doprowadza do spełnienia tego czynnika oświecenia.
Z tak skoncentrowanym umysłem jest się dobrze zrównoważonym. W każdym momencie, Ānando, będąc dobrze zrównoważonym, gdy ma się skoncentrowany umysł - w takim momencie powstaje w nim zrównoważenie jako czynnik oświecenia. Doskonaląc zrównoważenie jako czynnik oświecenia, mnich taki doprowadza do spełnienia tego czynnika oświecenia.
W każdym momencie, Ānando, mnich odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem doznania i uczucia takie jakimi są …pe… Doskonaląc zrównoważenie jako czynnik oświecenia, mnich taki doprowadza do spełnienia tego czynnika oświecenia.
W każdym momencie, Ānando mnich odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem umysł taki jakim jest …pe… Doskonaląc zrównoważenie jako czynnik oświecenia, mnich taki doprowadza do spełnienia tego czynnika oświecenia,.
W każdym momencie, Ānando, mnich odsuwając tęsknoty i troski w odniesieniu do świata, pilnie i świadomie trwa, dostrzegając z przejrzystym zrozumieniem naturę zjawisk taką jaka jest …pe… Doskonaląc zrównoważenie jako czynnik oświecenia, mnich taki doprowadza do spełnienia tego czynnika oświecenia.
W taki oto sposób, Ānando, cztery ustanowienia uważności gdy są doskonalone, gdy są praktykowane spełniają siedem czynników oświecenia.
3. Spełnianie wyzwolenia poprzez prawdziwą wiedzę
Jak, Ānando, siedem czynników oświecenia gdy jest doskonalone, gdy jest praktykowane, spełnia wyzwolenie poprzez prawdziwą wiedzę?
Jest to, Ānando, mnich doskonalący uważność jako czynnik oświecenia, którego podstawą jest odosobnienie, wyczerpanie żądzy, zanik, kulminujące pełnym uwolnieniem. Jest to, mnisi, mnich doskonalący badanie Dhammy jako czynnik oświecenia …pe… energię jako czynnik oświecenia …pe… radosne uniesienie jako czynnik oświecenia …pe… uspokojenie jako czynnik oświecenia …pe… koncentrację jako czynnik oświecenia …pe… zrównoważenie jako czynnik oświecenia którego podstawą jest odosobnienie, wyczerpanie żądzy, zanik, kulminujące pełnym uwolnieniem.3
W taki oto sposób, Ānando, siedem czynników oświecenia gdy jest doskonalone, gdy jest praktykowane, spełnia wyzwolenie poprzez prawdziwą wiedzę.
Chcąc wykorzystać część lub całość tego dzieła, należy używać licencji GFDL:
Udziela się zgody na kopiowanie, dystrybucję lub/i modyfikację tego tekstu na warunkach licencji GNU Free Documentation License w wersji 1.2 lub nowszej, opublikowanej przez Free Software Foundation.
Można także użyć następującej licencji Creative Commons:
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0
Oryginał można znaleźć na tej stronie: http://www.tipitaka.org/romn/cscd/s0305m.mul0.xml
Redakcja portalu tłumaczeń buddyjskich: http://SASANA.PL/
Tłumaczenie: Piotr Jagodziński