Tytuł: Pięć duchowych zdolności O autorze: Bodhi Bhikkhu Wersja pdf:
Wersja epub:
|
Praktykowanie nauk Buddhy najczęściej jest obrazowane poprzez metaforę podróży. Osiem stopni Szlachetnej Ośmiorakiej Ścieżki tworzy królewską drogę, po której kroczy adept. Pisma buddyjskie jednak objaśniają poszukiwanie wyzwolenia poprzez szereg różnych sposobów, z których każdy akcentuje inny aspekt praktyki.
Chociaż różne ujęcia niewątpliwie czerpią z tego samego podstawowego zestawu czynników umysłowych, jak ten wchodzący w skład Szlachetnej Ośmiorakiej Ścieżki, to osnuwają te czynniki wokół innej „rdzennej metafory” - obrazu, który przywołuje swój własny wachlarz skojarzeń i podkreśla różne aspekty wyprawy ku wyeliminowaniu cierpienia.
W suttach poświęcono szczególną uwagę jednej z tych grup, które wchodzą w skład trzydziestu siedmiu czynników oświecenia. Jest to pięć duchowych zdolności: wiara, energia, uważność, skupienie i mądrość. Termin indriya, zdolności, zastosowany do tego zestawu wywodzi się od imienia dawnego wedyjskiego boga, Indry, władcy devów, i tym samym termin przywodzi na myśl boską moc kontroli i władania. Te pięć zdolności są tak określone ponieważ sprawują kontrolę w swoich własnych przedziałach duchowego życia. Podobnie jak Indra, który pokonał demony i został nadrzędnym z bogów, tak każda z pięciu zdolności jest przeznaczona do obezwładnienia konkretnej umysłowej dysfunkcji i zebrania odpowiedniej siły umysłu by ostatecznie dokonać przełomowego kroku ku wyzwoleniu.
Pojęcie „zdolności” jest częściowo spokrewnione z grecką koncepcją „cnoty”. Podobnie jak cnoty, zdolności są aktywnymi siłami, które porządkują i nadają kierunek naszym naturalnym energiom, ukierunkowując je na osiągnięcie wewnętrznej harmonii i równowagi, które są nieodzowne dla naszego autentycznego szczęścia i spokoju. Ponieważ te zdolności sprawują wewnętrzną kontrolę, to sami nie nadzorujemy siebie, ale zapewnia to nam ich powściągające działanie. Umysł pozostawiony sam sobie bez wsparcia w postaci cennego źródła nauk, staje się ofiarą sił, które w nim nabrzmiewają. Te ciemne siły opanowują nas i powstrzymują przed osiągnięciem najwyższego i autentycznego dobra. Tymi siłami są splamienia (kilesa).
Tak długo jak żyjemy i działamy pod ich wpływem nie jesteśmy panami własnego życia, ale biernymi pionkami rzucanymi przez ślepe pragnienia w kierunku obietnicy szczęścia, która okazuje się być ułudą powodującą udrękę i zniewolenie. Prawdziwa wolność musi pociągać za sobą osiągnięcie wewnętrznej niezależności, siły, by stawić opór przyciąganiu i odpychaniu naszej żądzy, a to można zrealizować poprzez rozwój pięciu duchowych zdolności.
Cechy, które łączą się z działaniem tych zdolności początkowo nie rzucają się w oczy, pojawiając się najpierw w codziennych sytuacjach w trakcie naszego życia. Manifestują się w swój skromny sposób jako ufność i pewność wobec wyższych wartości, pełen energii wysiłek by czynić dobro, niezmącona uważność, pełne skupienie i wyzwalające zrozumienie. Buddha nie nauczał wszczepiania tych cech w umysł na siłę, ale wykorzystywania obecnych w nim już właściwości i skierowania ich ku najwyższemu celowi – realizacji Nieuwarunkowanego – tym samym nadając im duchowe znaczenie. Przypisując im zadania, które uaktywniają ich bezmierną moc i kierując je na ścieżkę, która zwieńczona jest realizacją tego potencjału, Dhamma przekształca te powszechne czynniki umysłowe w duchowe zdolności. Stanowią one potężne narzędzia w podróży ku wyzwoleniu i pozwalają na poznanie najgłębszych praw świata i otworzenie bram ku Bezśmiertelności.
W praktyce Dhammy każda z tych zdolności równocześnie sprawuje swoją rolę współgrając z pozostałymi zdolnościami. Dzięki temu powstaje równowaga potrzebna by mogło zajść klarowne rozumienie. Pięć zdolności dojrzewa w pełni podczas rozwoju medytacyjnego wglądu, który stanowi bezpośrednią drogę do przebudzenia. W trakcie tego procesu zdolność wiary staje się czynnikiem inspirującym i kierującym dążeniami, w ten sposób, aby umysł był wolny od wątpliwości i spoczął w spokojnym zaufaniu do Trzech Klejnotów jako najwyższej podstawy wyzwolenia. Zdolność energii roznieca ogień nieustannego wysiłku, który wypala przeszkody i przyczynia się do rozwoju zdolności zwieńczonego przebudzeniem. Zdolność uważności doprowadza do pojawienia się czystej świadomości, która jest antidotum na niedbalstwo i warunkiem wglądu. Zdolność skupienia polega na stałym, spokojnym i opanowanym utrzymywaniu uwagi na powstawaniu i zanikaniu cielesnych oraz umysłowych doznań. Zdolność mądrości, określana przez Buddhę jako ukoronowanie wszystkich czynników oświecenia, rozjaśnia mroki niewiedzy i oświetla prawdziwą naturę zjawisk.
Każdą z tych zdolności można rozpatrywać zarówno z osobna jako pełniącą swoją funkcję na określonym polu, jak też grupę wspólnie przyczyniającą się do rozwijania wewnętrznej równowagi i harmonii. W dążeniu do balansu zdolności dzielą się w pary, w których każda ze zdolności hamuje negatywne aspekty tej drugiej, aby możliwy był pełen rozwój. Zdolności wiary i mądrości tworzą pierwszą parę, której celem jest równoważenie oddania i zrozumienia; zdolności energii i skupienia formują kolejną, wycelowaną w balansowanie aktywnego wysiłku i spokojnego spoczywania. Ponad tymi uzupełniającymi się parami jest uważność, która ochrania umysł przed popadnięciem w różne ekstrema i zapewnia by każda para wzajemnie się hamowała oraz wzbogacała.
Powstałe w skromnym codziennym umyśle, poprzez Dhammę te pięć zdolności staje się duchowymi narzędziami. Buddha mówi, że gdy są systematycznie rozwijane i pielęgnowane, to „prowadzą do Bezśmiertelności, zmierzają ku Bezśmiertelności, Bezśmiertelność stanowi ich apogeum”.
Artykuły o podobnej tematyce:
- Nyanatiloka Mahathera Właściwe zrozumienie
- Thanissaro Bhikkhu Papañca i ścieżka ku kresowi cierpienia
- Ajaan Sumedho Niedwoistość
- Bhikkhu Bodhi Przebywając pośród mądrych
Sprawdź też TERMINOLOGIĘ
Poleć nas i podziel się tym artykułem z innymi:
Chcąc wykorzystać część lub całość tego dzieła, należy używać licencji GFDL:
Udziela się zgody na kopiowanie, dystrybucję lub/i modyfikację tego tekstu na warunkach licencji GNU Free Documentation License w wersji 1.3 lub nowszej, opublikowanej przez Free Software Foundation.
Można także użyć następującej licencji Creative Commons:
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0
POMÓŻ FUNDACJI "THERAVADA"
(KRS: 0000464215, NIP: 5223006901, Regon: 146715622)
KONTO BANKOWE: 89 2030 0045 1110 0000 0270 1020
Oryginał można znaleźć na tej stronie: http://www.accesstoinsight.org/lib/authors/bodhi/bps-essay_22.html
Źródło: ©1992 Buddhist Publication Society. BPS Newsletter cover essay no. 22 (Winter 1992-93). Last revised for Access to Insight on 5 June 2010.
Tłumaczenie: Natalia Stala