Kiedy usłyszycie słowa “Nibbana dla każdego”, wielu z was potrząśnie głowami. Pomyślicie, że staram się sprzedać wam farbowanego kota¹ i prawdopodobnie nie będziecie tym w ogóle zainteresowani. Będzie tak tylko dlatego, że wasze rozumienie znaczenia tych słów jest zbyt wąskie i mija się z rzeczywistością.

W szkołach [w Tajlandii] dzieci są nauczane, że Nibbana to śmierć Arahanta². Przeciętny człowiek z ulicy był nauczany, że jest to jakieś wyjątkowe miejsce pozbawione cierpienia, wypełnione szczęściem i spełnionymi życzeniami, do którego udają się po śmierci ci, którzy przez dziesięć tysięcy odrodzeń nagromadzili doskonałości (parami). Współcześni teoretycy społeczni dostrzegają ją jako przeszkodę dla rozwoju, która nie powinna być brana pod uwagę ani jakkolwiek rozważana. Przeciętni słuchacze uważają ją w całości za domenę starych, świętoszkowatych ludzi w świątyni, która nie ma im nic do zaoferowania. Młodzi mężczyźni i kobiety myślą, że jest ona bez wyrazu, nie jest interesująca a raczej okropna i przerażająca. Wszyscy kandydaci na mnichów jedynie bez zrozumienia wypowiadają ślubowanie: „Wstępuję do wspólnoty mnisiej aby przebudzić się ku Nibbanie”. Starsi mnisi mówią, że w dzisiejszych czasach Nibbana nie może zostać już osiągnięta oraz że nie jest możliwym by Arahanci mogli zaistnieć we współczesnym świecie. Ostatecznie Nibbana stała się sekretem, o który nikt nie dba. Została zamieniona w coś jałowego i bezgłośnego, pogrzebanego w pismach, czemu czasami należy okazać rytualny szacunek, podczas gdy nikt tak naprawdę nie wie co to jest.

W rzeczywistości bez całej tej mowy o Nibbanie, buddyzm może w zasadzie nie istnieć. Jeśli nikt nie jest zainteresowany Nibbaną, wtedy nikt szczerze nie interesuje się buddyzmem. Skoro nic w Nibbanie nas nie interesuje, nie możemy w żaden sposób odnieść jakiejkolwiek korzyści z buddyzmu. Czuję, że najwyższa pora, abyśmy zainteresowali się nią i odnieśli najwyższą korzyść zgodnie ze słowami: „Najwyższa nade wszystko jest Nibbāna”, oznaczającymi, że jest ona najwyższym celem żywych istot, który jest nieodłączny od naszego codziennego życia.

Nibbana nie ma nic wspólnego ze śmiercią. Słowo „Nibbana” oznacza „ochłoda” [ang. coolness]. W przeszłości, gdy używano tego słowa w potocznym języku, ludzie używali go na co dzień i również oznaczało ono „ochłodę”. Gdy jest stosowane w języku Dhammy, w kontekście religijnym, wciąż oznacza ono „ochłodę”, jednak odnosi się do ochłonięcia lub wygaśnięcia ognia splamień (kilesa, reakcyjnych emocji). W codziennej mowie oznaczało ono także zagaśnięcie płomieni ognia.

W pismach palijskich słowo „Nibbana” nie jest nigdy stosowane w znaczeniu śmierci. Gdy mowa o śmierci, używa się słowa „marana”. Gdy jest natomiast mowa o zakończeniu życia Błogosławionego, używa się słowa „Parinibbana”, na przykład gdy Buddha powiedział: “wejdę w Parinibbanę za trzy miesiące"³.

Nibbana jest jednym z Dhatu (naturalnych uwarunkowań / składników). To właśnie ochłoda pozostaje, gdy splamienia – chciwość, gniew, strach, złudzenia – zostaną zakończone. Można tu wyróżnić dwa przypadki. W pierwszym, splamienia zostają wyczerpane i ochłodzone, jednak system zmysłów, organy, które doświadczają stymulacji zmysłowej jeszcze nie ochłonęły. W drugim przypadku, także i sam system zmysłów został ochłodzony. Różnicę tych dwóch dobrze ilustruje rozgrzany do białości żar. Gdy żar na początku gaśnie, jest on jeszcze wciąż zbyt gorący, aby można go było dotknąć. Musimy jeszcze chwilę poczekać, aż będzie wystarczająco chłodny, aby można go było podnieść. Wyjaśnienie tego drugiego przypadku doprowadziło do tego, że późniejsze pokolenia zmieniły znaczenie słowa „Nibbana” w „śmierć”. Tego typu zmiany i błędy są częste na tym świecie, dlatego współcześni Tajowie stosują to późniejsze skrzywione znaczenie. Ja sam byłem nauczany w ten sposób, gdy byłem dzieckiem. Gdy zostałem bhikkhu, wciąż błędnie je rozumiałem i przekazywałem to rozumienie moim przyjaciołom i uczniom. Gdy jednak samodzielnie zacząłem studiować pierwotne pisma palijskie, odkryłem, że Nibbana jest zupełnie inną sprawą niż śmierć. Jest to raczej rodzaj życia, które nie zna śmierci. Nibbana jest czymś, co podtrzymuje życie i zapobiega śmierci. Sama nie może zginąć, choć ciało ostatecznie musi umrzeć.

Powszechnym było to, że inne systemy religijne ówczesnych Indii wraz z buddyzmem stosowały słowo „Nibbana”. W tekstach palijskich istnieje zapis na temat bramińskiego nauczyciela Bavari z obszaru Godhavari w południowych Indiach. Wysłał on swych szesnastu uczniów - także znanych nauczycieli - aby zapytali Buddhę o jego wersję Nibbany. Niektórzy z nich także rozumieli Nibbanę jako „śmierć”. W krajach Theravady ta historia jest znana jako „Szesnaście pytań (uczniów)”⁴. Dowodzi to, że słowo Nibbana również miało kardynalne znaczenie w religiach Indii w czasach gdy kształtował się buddyzm. Co więcej, musiała istnieć przynajmniej jedna grupa, która interpretowała to słowo jako „śmierć” i rozpowszechniła to znaczenie w okolicach „Złotego Kraju” (Suvarnabhumi, prawdopodobnie starożytna nazwa Syjamu, dzisiejszej Tajlandii) zanim buddyzm dotarł na te tereny. To zrozumienie pozostało wśród zwyczajnych ludzi podobnie jak słowo „atta” (ja) oraz „atman” (dusza). Powróćmy jednak do naszej analizy Nibbany w kontekście nauk buddyzmu.

Gdy Książe Siddhartha podjął bezdomne, duchowe życie, wędrując w poszukiwaniu Nibbany, która jest całkowitym wygaszeniem wszelkiej dukkhi (cierpienia) - nie szukał bynajmniej śmierci! W tym czasie najwyższym doświadczeniem, jakiego nauczył się od rozmaitych nauczycieli w Indiach było doświadczenie ani-postrzegania-ani-niepostrzegania (nevasanyanasanyayatana), czyli tak głębokiego stopnia uspokojenia umysłu, że może być ono opisane jako „ani śmierć, ani nie-śmierć". Nie potrafił on jednak przyjąć tego za najwyższą Nibbanę. Ponowił więc samotne poszukiwania, aż odkrył Nibbanę, będącą ochłonięciem, czyli tym co pozostaje, gdy splamienia zostają ostatecznie usunięte. Nazwał to „zakończeniem dukkhi”, które oznaczało wygaśnięcie wszelkiego żaru tworzonego przez splamienia. Ile tylko splamień zostaje wygaszonych, tyle jest ochłonięcia, aż do chwili całkowitego uspokojenia spowodowanego całkowitym brakiem splamień. W skrócie, ilu splamieniom położy się kres, tyle jest ochłonięcia Nibbany. To znaczy, Nibbana jest ochłodą spowodowaną wygaszeniem splamień, bez znaczenia czy same one wygasną, czy też ktoś je gasi poprzez praktykę Dhammy. Jeśli splamienia są ugaszone pozostaje wtedy to co zwiemy „Nibbaną”. Znaczenie zawsze pozostaje jednak takie samo – będzie to pewien rodzaj ochłody.

Co więcej, splamienia są wytworzonymi rzeczami (sankharadhamma), które powstają i przemijają. Jak jest powiedziane w języku Pali: „Yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammam” (jakakolwiek rzecz powstaje, musi zaniknąć). Wszelkie reakcyjne emocje, które powstają, zanikają, gdy ich przyczyny i warunki są zakończone. Choć może to być tymczasowe wygaszenie, a więc jedynie tymczasowe ochłonięcie, wciąż oznacza to Nibbanę, nawet jeżeli jedynie tymczasową. Zatem istnieje tymczasowa Nibbana dla tych, którzy wciąż nie mogą poradzić sobie z pozostałymi splamieniami. To właśnie Nibbana podtrzymuje życie istot, które trwają przy swoich splamieniach. Każdy może dostrzec, że życie nie jest możliwe, gdy egoistyczne emocje istnieją bezustannie, w dzień i w nocy, bez żadnej przerwy. Jeżeli ktoś taki nie umrze, musi stracić zdrowe zmysły, a wtedy i tak w końcu umrze. Powinniście się ostrożnie zastanowić nad tym, że życie może jedynie trwać z powodu okresów czasu, gdy nie palą je splamienia. W rzeczywistości te okresy znacznie przeważają nad chwilami, gdy splamienia są rozniecone.

Ta tymczasowa Nibbana wspiera życie nas wszystkich, nie wyłączając zwierząt, które także mają swoje poziomy Nibbany. Jesteśmy w stanie przetrwać ponieważ ten rodzaj Nibbany wspomaga nas do chwili, gdy stanie się najzwyczajniejszym nawykiem w naszym życiu i naszym umyśle. Kiedykolwiek istnieje wolność od splamień, obecna jest wartość i znaczenie Nibbany. Aby żywe istoty mogły przetrwać musi to się zdarzać całkiem często. To, że mamy czas, aby odprężyć ciało i umysł, dostarcza nam świeżości i żywotności potrzebnej do życia.

Dlaczego więc choćby w najmniejszym stopniu nie potrafimy zrozumieć i docenić tego rodzaju Nibbany? Mamy szczęście, że nasze instynkty potrafią same o siebie zadbać. Świadome istoty naturalnie poszukują czasu, w którym mogą być wolne od pożądania, pragnienia i egoizmu. Możemy nazwać tę skłonność „instynktem Nibbany”. Jeżeli istnieje nieustanne pragnienie, życie musi umrzeć. Niemowlęta wiedzą jak ssać pierś, komary wiedzą jak latać i wysysać krew, aby podtrzymywać swoje życie, aż ktoś pacnie je i zabije. Nasze instynkty także posiadają wbudowaną tę cnotę: poszukują okresów czasu, gdy jesteśmy w wystarczającym stopniu wolni od splamień lub wolni od pragnienia by podtrzymywać nasze życie. Tam gdzie istnieje wolność i przestrzeń, tam też jest ten rodzaj Nibbany. Jest tak do chwili, gdy dowiemy się w jaki sposób uczynić ją trwałą i doskonałą Nibbaną Arahanta. Nie jest to śmierć, lecz raczej nieśmiertelność, a dokładniej duchowa nieśmiertelność. Jeżeli ktoś zrozumie to, samodzielnie doświadczy, że możemy jedynie przetrwać dzięki takiemu rodzajowi Nibbany. Nie żyjemy jedynie dzięki ryżowi i pożywieniu, które tak oczarowuje ludzi. Rozumiemy wtedy, że każdy musi mieć ten stan, nazywany „Nibbaną”. Każdy z nas musi polegać na niej jakby była pokarmem dla życia.

Kto może sprzeciwić się naszemu twierdzeniu, gdy mówimy o „Nibbanie dla każdego”?

Aby lepiej zrozumieć znaczenie słowa „Nibbana”, spójrzmy na nie z perspektywy językowej. Materialne znaczenie słowa odnajdujemy w zwrocie „pajjotasseva nibbanam”. Taka “nibbana” odnosi się do zwyczajnego zgaszenia lampy, a w szerszym znaczeniu do jakiegokolwiek źródła ciepła lub ognia. Gdy kleik ryżowy jest jeszcze gorący, kucharz krzyczy z kuchni „jeszcze chwilę, daj jej nibbana”. Gdy jubiler topi złoto i robi z niego odlew, polewa je wodą aby je ochłodzić. Słowo stosowane w palijskim to „nibbapeyya”. Należy je najpierw „nibbana”, czyli ostudzić zanim nada się temu jakiś kształt lub formę.

Nawet dzikie zwierzęta schwytane w dżungli i oswojone jak potulne kotki, określa się, że zostały poddane „nibbanie”. Zmysłowe przyjemności pomagają ochłonąć nierozważnym w stosowny dla nich sposób.
Niezachwiane skupienie na materialnych formach (rupajhana) przynosi ochłonięcie wolne od ogni zmysłowości. Choć jest ono tymczasowe, te wchłonięcia (jhana) są także pewnymi poziomami Nibbany. „Doświadczenie nicości” (akincanyayatana) oraz inne niematerialne wchłonięcia (arupajhana) przynoszą poziomy ochłonięcia, które są pozbawione żarliwości powstającej w kontakcie z atrakcyjnymi obiektami. Nibbana z powodu tego, że doprowadza do ustania splamień przynosi ostateczne ochłonięcie, które jest najwyższe pod każdym względem. Pewne grupy nauczycieli wprowadziły wyrażenie „sivamokkha-mahanibbana”, które wyjaśniają jako rodzaj miejscowości. Choć nikt nie może zrozumieć o co im chodzi, powtarzają to, każąc kłaniać się ludziom, gdy to dziwne słowo jest wypowiadane na podwyższeniach w ich świątyniach.

Istnieje także słowo „nibbuti” oznaczające etyczny poziom Nibbany. Odnosi się ono do spokojnego serca oraz spokojnego życia takiego, jakie wywarło wrażenie na młodej kobiecie, która ujrzała Księcia Siddharthę. Wykrzyknęła ona: „Kogokolwiek synem jest ten dostojny Pan, jego matka i ojciec są nibbuta (spokojni, umiarkowani, ochłonęli), kogokolwiek jest to mąż, ta kobieta jest nibbuta (ponownie spokojna, umiarkowana, ochłonęła). Takie przykłady mają także znaczenie „Nibbana”. Współcześnie mnisi w Tajlandii recytują listę korzyści płynących z etycznego zachowania: „silena nibbutim yanti”, co oznacza, że nibbuti jest osiągnięte poprzez odpowiednią moralność (sila). Ten rodzaj nibbuti jest dostępny zaraz po pomniejszych korzyściach etycznego życia, takich jak osiągnięciu bogactwa oraz szczęśliwych ponownych narodzinach (sugati). Celem tego jest to, aby Nibbana miała swoje miejsce w codziennym życiu.

To ochłonięcie serca i spokój umysłu, których każdy pragnie, są znaczeniem Nibbany. Jednak ludzie błędnie to zrozumieli i pragną seksu, który jest gorącą sprawą. W ten sposób uzyskują złudną Nibbanę. Nawet przed czasami Buddhy ludzie trzymali się takich interpretacji, które można znaleźć pośród sześćdziesięciu dwóch błędnych poglądów wymienionych w Brahmajala Sutcie⁵.

Przyjrzyjcie się wiec ewolucji tego terminu i podstawowemu znaczeniu słowa „Nibbana”. We wszystkich przypadkach wskazuje ono na ochłonięcie serca i umysłu, zarówno na wysublimowanych jak i niskich poziomach świadomości każdej istoty. Jednak podstawowe znaczenie wskazuje na wspieranie i podtrzymywanie życia. Skraca ona okresy, w których umysł podlega palącemu żarowi na tyle, aby możliwe było nasze przetrwanie i ostatecznie rozwija się w najwyższy poziom, który całkowicie gasi wszelki ogień. Według Buddhy, najwyższy poziom urzeczywistnienia to zakończenie pożądania, nienawiści i złudzeń, które jest ostatecznym zgaszeniem wszelkich ogni i najchłodniejszym z ochłonięć, jakie w życiu mogą zaistnieć.

Nibbana nie jest umysłem, lecz czymś, czego umysł może doświadczyć lub jak to określił Buddha jest pewną ayataną, której może doświadczyć mądrość. Formy, dźwięki, zapachy, smaki oraz doznania dotyku są materialnymi lub fizycznymi ayatanami, procesami, których może doświadczyć ciało. Bezforemne wchłonięcia, począwszy od doświadczenia nieskończonej przestrzeni (akasanancayatana) po doświadczenie ani-postrzegania-ani-niepostrzegania (nevasanyanasanyayatana), są mentalnymi ayatanami, których może doświadczyć umysł⁶. Nibbana natomiast jest duchową ayataną, która może być doświadczona i urzeczywistniona przez uważność i mądrość. Powinniśmy uważać ją za coś, w co wyposażyła nas Natura dla osiągnięcia najwyższego poziomu humanizmu. Powinniśmy ją poznać, aby Nibbana i nasze życia nie zostały zmarnotrawione. Każdy z nas posiada uważność i mądrość, dzięki którym możemy dotknąć Nibbany. Nie pozwólcie by to zostało zmarnowane!

Element Nibbany istnieje w naturalny sposób, dlatego Nibbana może zostać urzeczywistniona niczym drogocenne lekarstwo, które kładzie kres wszelkiej dukkha. Istnieje dukkha lub choroba, której zwyczajne leki nie mogą uleczyć, mianowicie choroba splamień. Ta choroba musi zostać uleczona poprzez zagaszenie splamień. Dzięki temu nibbana-dhatu jest urzeczywistniana. Najwyższa duchowa dolegliwość znajduje się głęboko w nas i dokucza nam w skryty sposób. Każdy, kto ją zagasi, osiąga szczyt człowieczeństwa.

Fraza „Nibbana nie istnieje” nie może być bardziej błędna, ponieważ element Nibbany istnieje w naturalny sposób, wszędzie, zawsze. Jednak nikt nie jest wystarczająco zainteresowany znalezieniem go. Błogosławiony odkrył i wyjawił nam go powodowany nadzwyczajnym współczuciem, jednak my unikamy tematu myśląc, że w tej epoce Nibbana nie istnieje (nie jest dostępna). Zamiast tego powinniśmy raczej powiedzieć, że nikt jej nie rozumie lub nie jest nią zainteresowany. Wystarczy jedynie właściwie stosować się do Nauk Buddhy by pojawiła się Nibbana. Ona już jest i czeka na to by ludzie ją odkryli. Nie możemy wytworzyć Nibbany, ponieważ jest ona poza wszelkimi przyczynami i warunkami. Możemy jednak stworzyć warunki dla zrozumienia Nibbany, mianowicie wszelkie działania, które prowadzą do porzucenia splamień. Nie twierdzimy, jak niektórzy, że „dobre działanie jest warunkiem dla Nibbany.” Warunek (paccaya) sugeruje potrzebę przyczyny, jednak nie ma nic, co miałoby taką moc nad Nibbaną. Właściwe wyrażenie to: „dobre działania są warunkiem dla zrozumienia Nibbany”. Może to być uczynione w każdym wieku i okresie. Starsi ludzie lubią słowa: „Schody do Nibbany” ponieważ myślą, co im wpajano, że jest to jakieś miejsce lub miasto. Mimo wszystko jest to fraza do zaakceptowania, gdy oznacza „wspieranie warunków dla zrozumienia Nibbany”.

Istnieje tuzin synonimów Nibbany, na przykład Nieśmiertelność, Trwałość, Spokój, Bezpieczeństwo, Zdrowie, Brak Chorób, Wolność, Wyzwolenie, Ochrona, Schronienie, Odporność, Wyspa (dla tych, którzy wpadli do wody), Najwyższa Korzyść, Najwyższa Radość, Drugi Brzeg, To, Co Powinno Zostać Osiągnięte oraz Koniec Wytwarzania. Każde z nich jest dogłębnym ochłonięciem, ponieważ nie ma takiego płomienia, który uczyniłby je gorącymi. Spokojne ochłonięcie jest ich znaczeniem i wartością. Niestety jest to wartość zbyt subtelna, aby mogła wzbudzić zainteresowanie ludzi, którzy wciąż nadmiernie trwają przy egoizmie. Gdy po raz pierwszy odsuniecie splamienia, z pewnością będziecie urzeczeni Nibbaną bardziej niż czymkolwiek wcześniej. Jest ona dostępna i możliwa dla każdego. Obyśmy przyjęli słowo „ochłonięcie” za najwyższą wartość.

Wyrażenie, które w najlepszy sposób przekazuje znaczenie Nibbany to „koniec dukkha”. Choć Buddha używał tego terminu, nie jest on interesujący dla tych, którzy odczuwają, że nie doświadczają żadnej dukkha lub cierpienia. Nie czują, że doświadczają dukkha: chcą jedynie rzeczy, których chcą i myślą, że nie ma żadnej dukkha do zgaszenia. Dlatego też nie dbają o zgaszenie dukkha lub koniec dukkha. Nawet znaczna część obcokrajowców, którzy przychodzą do Suan Mokkh myśli w ten sposób. Jednak, gdy powiemy im, że istnieje nowe życie lub zgaszenie pragnienia lub stan, który jest poza tym, co pozytywne i negatywne, zaczynają się interesować. Jest to trudność językowa, choć mimo wszystko staramy się używać daru mowy by zainteresować ludzi Nibbaną. Dla każdej osoby musi istnieć jednakowe tłumaczenie słowa „Nibbana”. Nie jest to drobna trudność. Jednak w głębi, nie mając tego świadomości ani intencji, każdy pragnie Nibbany, choćby instynktownie.

Studiowanie Nibbany w codziennym życiu jest możliwe po to, aby lepiej ją rozumieć i mieć większe zainteresowanie tym, co ona oznacza. Gdy widzicie gasnący ogień lub coś stygnącego, szukajcie w tym znaczenia Nibbany. Gdy kąpiecie się lub pijecie zimną wodę, gdy wieje wiatr lub pada deszcz, zauważcie znaczenie Nibbany. Gdy opada gorączka, ustępuje opuchlizna lub ustępuje ból głowy, rozpoznajcie znaczenie Nibbany, jakie można odnaleźć w tych rzeczach. Gdy się pocicie, śpicie wygodnie lub zaspokajacie głód, zauważcie znaczenie Nibbany. Gdy widzicie straszliwe i groźne zwierzę, które zostało oswojone, zauważcie znaczenie słowa Nibbana. Wszystkie te lekcje pomagają nam w każdym momencie zrozumieć naturę Nibbany. Umysł będzie naturalnie skłaniał się w stronę zadowolenia z Nibbany i to pomoże mu łatwiej płynąć po ścieżce Nibbany.

Kiedykolwiek odnajdziecie ochłonięcie we własnym doświadczeniu, wyraźnie zaznaczcie to ochłonięcie w waszym sercu i róbcie wydech i wdech. Wdychanie jest ochłonięciem i wydychanie też jest ochłonięciem. Chłodny wdech i chłodny wydech – uczyńcie to przez chwilę. To jest wyjątkowa lekcja, która pomoże wam znacznie szybciej stać się Miłośnikami Nibbany (Nibbanakamo). Intuicja zacznie rozwijać się w oświecony (bodhi) sposób znacznie bardziej niż gdybyście tego nie praktykowali. Naturalna Nibbana – nieświadome ugaszenie splamień – pojawi się znacznie częściej i łatwiej. To jest najlepsza droga by pomóc naturze.

Podsumowując: Nibbana nie jest śmiercią. Jest raczej ochłonięciem i nieśmiertelnością, która jest pełna życia. W pismach Kanonu Pali słowo Nibbana nie jest nigdy stosowane jako śmierć. Nibbana jest naturalnym elementem, który jest zawsze gotowy na kontakt z umysłem w znaczeniu bycia jednym z ayatana(doświadczalny przedmiot). Gdyby nie było Nibbany, buddyzm nie miałby znaczenia. Naturalna Nibbana może się zwyczajnie pojawić ponieważ splamienia powstają i zanikają i ponieważ są one kolejnym rodzajem wymyślonej natury. Za każdym razem, gdy splamienia nie pojawiają się, Nibbana jest widoczna w umyśle. Ten rodzaj Nibbany podtrzymuje życie czujących istot tak, aby mogły przetrwać i nie zwariować. Najmarniej przyczynia sie do spoczynku w nocy. Nibbana nie jest żadnym rodzajem szczególnego miasta. Jest to umysł, który jest pozbawiony oblegających go splamień. W kontekście moralności zwyczajnych ludzi w ich domach określana jest jako „nibbuti”. Nibbana nie jest samym umysłem, lecz objawia się umysłowi jako pewna ayatana. Możemy doświadczyć Nibbany tu i teraz poprzez wdychanie ochłonięcia i wydychanie ochłonięcia. Jest to automatyczne wygaszanie żaru, pragnienia, czy też dukkha w codziennym życiu, nawet nie będąc tego świadomym. Jest to wieczne pożywienie i podtrzymywanie życia.

Mam nadzieję, że wszyscy zaczniecie rozumieć, że „Nibbana dla wszystkich” to nie „malowany kot na sprzedaż” lecz prawdziwy kot łapiący szczury – czyli łapiący dukkhę i stres – w zgodzie z uważnością i mądrością każdej osoby!

Chcąc wykorzystać część lub całość tego dzieła, należy używać licencji GFDL:

Udziela się zgody na kopiowanie, dystrybucję lub/i modyfikację tego tekstu na warunkach licencji GNU Free Documentation License w wersji 1.2 lub nowszej, opublikowanej przez Free Software Foundation.

---

Można także użyć następującej licencji Creative Commons:
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0

Oryginał można znaleźć na tej stronie: http://www.suanmokkh.org/archive/arts/message/nibbevry.htm

Źródło: http://www.suanmokkh.org

Redakcja portalu tłumaczeń buddyjskich: http://SASANA.PL/

Tłumaczenie: Tomasz75