Nāma-rūpa
(dosł. Nazwa i Forma): umysł i ciało, umysłowość i cielesność. Jest czwartym ogniwem Zależnego Powstawania (patrz pat.iccasamuppāda 3, 4), które jest warunkowane przez świadomość i jest warunkiem dla Sześciu Podstaw Zmysłów. W dwóch tekstach (D.14,15), które zawierają rodzaj zależnego powstawania przedstawione jest wzajemne warunkowanie się świadomości oraz umysłu i ciała (patrz też S.XII,67), natomiast ten późniejszy jest przedstawiony jako warunek dla Wrażeń zmysłów (phassa), podobnie też w Sn.872.
Trzecie z siedmiu Oczyszczeń (patrz visuddhi), czyli oczyszczenie poglądu jest zdefiniowane w Vis.M.XVIII jako "właściwe postrzeganie umysłu i ciała" i podawanych jest tam wiele metod poznania umysłu i ciała poprzez medytację Wglądu (vipassanā). W tym kontekście Umysłu (nāma) obejmuje wszystkie cztery mentalne Skupiska włączając w to świadomość, patrz nāma.
W Istnieniu Pięciu Skupisk (pañca-vokāra-bhava) umysł i ciało są nierozdzielne i współzależne. Zostało to przedstawione za pomoca porównania ich do dwóch wzajemnie się podpierających snopów trzciny: gdy jeden upadnie, podobnie też padnie drugi. Zostało to też porównane do ślepego człowieka o mocnych nogach niosącego na ramionach kulawego kalekę o dobrym wzroku: jedynie dzięki wzajemnej pomocy mogą sprawnie podróżować (patrz Vis.M. XVIII, 32ff). Na temat wzajemnej zależności ciała i umysłu patrz też pat.iccasamuppāda (3).
Na temat bezosobowości i zależnej natury umysłu i ciała zostało powiedziane:
"Dźwięk nie jest rzeczą, która tkwi wewnątrz muszli i od czasu do czasu stamtąd się wydobywa, lecz to zarówno dzięki muszli jak i człowiekowi, który w nią dmie powstaje dźwięk. Dokładnie w taki sam sposób dzięki obecności witalności, ciepła i świadomości to ciało może wykonywać akt chodzenia, siedzenia, leżenia zaś pięć organów zmysłów i umysł mogą spełniać rozmaite funkcje." (D. 23)
"Podobnie jak drewniana figurka, chociaż jest pozbawiona substancji, martwa i bezwładna może dzięki pociąganiu sznurków być poruszana, zmuszona do wstania i wydaje się pełna życia i aktywności. W taki sam sposób umysł i ciało, jako takie są puste, pozbawione życia i bezwładne, jednak dzięki ich wzajemnej współpracy mogą się poruszać, wstać, wydawać się pełne życia i aktywności."