Ayya Khema (ur. 25 sierpnia 1923 r., zm. 2 listopada 1997 r.) była bardzo aktywną nauczycielką buddyjską, wspierającą praktykowanie buddyzmu przez kobiety, założyła kilka ośrodków na całym świecie. W 1987 r. została koordynatorką pierwszego Sakyadhita International Association of Buddhist Women. Opublikowanych zostało ponad dwa tuziny książek z transkrypcjami jej mów Dhammy w języku angielskim i niemieckim, w ostatnim roku swojego życia napisała również autobiografię pt. „I give you my life”.

Biografia

Urodziła się jako Ilse Kussel w Berlinie w 1923 r. w rodzinie żydowskiej. W 1938 r. jej rodzice uciekli z Niemiec do Chin, natomiast Khema wyemigrowała z grupą 200 innych dzieci do Glasgow w Szkocji. Po 2 latach tam spędzonych dołączyła do rodziców w Szanghaju. Po wybuchu wojny Japonia zdobyła Szanghaj, a rodzina Khemy została przeniesiona do szanghajskiego getta w Hongkew, gdzie jej ojciec zmarł, pięć dni przed końcem wojny. W wieku dwudziestu dwóch lat Khema poślubiła starszego o siedemnaście lat Johannesa, z którym przenieśli się do mieszkania w Hongkou. W 1947 r. urodziło się jej pierwsze dziecko, córka Irene. Gdy Armia Ludowo-Wyzwoleńcza znalazła się przy granicy Szanghaju, Khema uciekła z rodziną do San Francisco w Kalifornii. Z San Francisco przeprowadziła się do Los Angeles, a następnie do San Diego, gdzie urodziła drugie dziecko, syna o imieniu Jeffrey.

Wkrótce Khema poczuła niedosyt, więc zaczęła szukać różnych ścieżek duchowych. Jej mąż nie podzielał tych zainteresowań, co doprowadziło do ich rozwodu. Khema przeprowadziła się z małym synkiem na Rancho La Puerta w Tecate w Meksyku, aby studiować filozofię esseńczyków u prof. Edmunda Skekely. Tam poznała swojego drugiego męża, Gerda. Cała rodzina wkrótce przeszła na wegetarianizm, który Khema utrzymywała do śmierci.

Cała trójka przez wiele lat podróżowała, odwiedzając Amerykę Południową, Nową Zelandię, Australię i Pakistan, aby w końcu osiedlić się w Sydney w Australii, gdzie Khema zaczęła studiować z Phra Khantipalo. Po jakimś czasie udała się do San Francisco, żeby pogłębić studia i praktykować zen w San Francisco Zen Center, przez trzy miesiące pracowała w Tassajara Zen Mountain Center. Następnie spędziła 3 tygodnie w Birmie, gdzie uczyła się medytacji z uczniami U Ba Khina. W 1978 r. założyła klasztor leśny Wat Buddha Dhamma w Nowej Południowej Walii, którego opatem został Phra Khantipalo.

Pragnienie Khemy, by zostać mniszką buddyjską, zaprowadziło ją do Tajlandii, gdzie przez 3 miesiące studiowała z Tan Ajahn Singtonem. Na Sri Lance poznała Czcigodnego Nyanaponikę, który przedstawił ją Czcigodnemu Naradzie. Narada nadał jej imię Ayya [pani, czcigodna] Khema [pāḷi: bezpieczna].

W czasie podróży powrotnej na Sri Lankę w 1983 r. poznała swojego nauczyciela, czcigodnego Matara Sri Ñānarāmę z klasztoru Nissarana Vanaya, który zainspirował ją, by nauczała medytacji skierowanej na osiąganie jhān. W tamtym czasie nie było możliwe zorganizowanie ceremonii święceń dla bhikkhunī w tradycji theravādy, Ayya Khema otrzymała więc pełne święcenia zakonne w 1988 r. w nowo wybudowanej świątyni Hsi Lai, chińskiej świątyni tradycji mahāyāny zakonu Fo Guang Shan Buddhist Order. Khema była jedną z organizatorek pierwszej Międzynarodowej Konferencji Buddyjskiej Kobiet w 1987 r., która doprowadziła do założenia Sakyadhita International Association of Buddhist Women.

W 1989 r. Khema powróciła do Niemiec i zaczęła nauczać w Buddha Haus w Monachium.

Khema chorowała na raka piersi od 1983 r. Po tym, jak choroba zaczęła sprawiać jej kłopoty, w 1993 r., przeszła w Niemczech mastektomię. Prawie umarła podczas pięciotygodniowego okresu rekonwalescencji w szpitalu, ale jej stan został szybko ustabilizowany przez lekarzy. W wywiadzie pozytywnie odniosła się do tego doświadczenia.

„Podczas pobytu w szpitalu przez dwa dni miałam uczucie, że opuszcza mnie energia, a konkretnie przez stopy. Nastąpiło załamanie całego systemu… Utrata energii życiowej to w rzeczywistości bardzo przyjemny stan, ponieważ maleje pewność siebie, mam na myśli to, że nie masz energii na potwierdzanie siebie. Więc rzeczy stają się akceptowalne, wszystko jest akceptowalne, jest w porządku tak, jak jest. Można powiedzieć, że proces umierania, jeśli nie stawia mu się oporu, jest skrajnie przyjemny… Wydawało mi się, że w ciele jest coraz mniej energii życiowej i po prostu relaksowałam się w tym stanie. Byłam gotowa pozwolić, żeby to nastąpiło, ale wtedy przyszli lekarze… Moje ciśnienie krwi spadło, caaaałkiem spadło, prawie go nie było, wtedy traci się całą energię… To było bardzo interesujące doświadczenie i teraz widzę, że jest ekstremalnie przyjemne. To po prostu odpuszczanie i znikanie, i jest to bardzo miłe”.

Ayya Khema zmarła 2 listopada 1997 r. w Buddha Haus, Uttenbühl (część wioski Oy-Mittelberg) w Niemczech, po czternastu latach choroby. Jej prochy są przechowywane w stupie w Buddha Haus.

Photo by nyana_ponika - Sangha in the West, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3455718