Kāma
Może oznaczać: 1. subiektywną zmysłowość, czyli zmysłowe pożądanie, 2. obiektywną zmysłowość, czyli pięć przedmiotów zmysłów.
1. Subiektywna zmysłowość lub zmysłowe pożądanie jest skierowana w stronę wszystkich pięciu przedmiotów zmysłów i jest synonimem:
- kāma-cchanda, czyli Zmysłowego Pragnienia, jednego z pięciu Przeszkód (nīvaran.a),
- kāma-rāga, czyli Zmysłowego Pożądania, jednego z dziesięciu Kajdan (sam.yojana),
- kāma-tan.hā, czyli Zmysłowego Pragnienia, jednego z trzech Pragnień (tan.hā),
- kāma-vitakka, Zmysłowej Myśli, jednej z trzech złych myśli (micchā-san.kappa, patrz vitakka).
Zmysłowe pragnienie jest także jedną ze Skaz (āsava) i Przywiązań (upādāna).
2. Obiektywna zmysłowość w kanonicznych tekstach jest najczęściej nazywana kāma-gun.a, czyli sznury (lub pęta) zmysłowości. "Istnieje pięć sznurów zmysłowości: widoczne przedmioty postrzegane poprzez świadomość oka, które są godne pożądania, hołubione, przyjemne, wspaniałe, zmysłowe i ponętne. … dźwięki … zapachy … smaki … wrażenia ciała doświadczane poprzez świadomość ciała, które są godne pożądania …. " (D. 33; M. 13, 26, 59, 66)
Są to dwa rodzaje kāma nazywane 1. kilesa-kāma, czyli kāma jako zmysłowe splamienie, 2. vatthu-kāma, czyli kāma jako podstawa - przedmiot zmysłowości. Pierwszy pojawia się w MNid.. I, str. 1 i często w komentarzach.
Pożądanie zmysłowe jest ostatecznie wyeliminowane na poziomie Nie-powracającego (Anāgāmī, patrz ariya-puggala, sam.yojana).
Zagrożenie i cierpienie zmysłowego pożądania jest często opisywane w tekstach, np. w poruszających porównaniach w M. 22, 54 oraz w Stopniowych Instrukcjach (patrz ānupubbī-kathā). Patrz także M. 13, 45, 75; Sn. v. 766ff.; Dhp. 186, 215.
Teksty często podkreślają fakt, że to co więzi człowieka w świecie zmysłów to nie organy lub przedmioty zmysłów, lecz pełne Pożądania Pragnienie (chandarāga). Na ten temat patrz A. VI, 63; S. XXXV, 122, 191 (Załącznik).