1. Jetavana

Park w Sāvatthi, w którym wybudowano Anāthapindikārāma [klasztor Anathapiṇḍiki - przyp. tłum.]. Po przyjęciu przez Buddhę zaproszenia do Sāvatthi, Anāthapiṇḍika zaczął rozglądać się za odpowiednim miejscem, w którym Buddha mógłby się zatrzymać i w ten sposób natrafił na park należący do Jetakumāry (wg MA.i.471 park położony był na południe od Sāvatthi). Seṭṭhi przedłożył swoją chęć kupna, na co Jeta powiedział, że nie sprzeda parku "choćby [kupiec] miał całą jego powierzchnię pokryć złotem". Anāthapiṇḍika przystał na tę cenę, na co usłyszał, że Jeta wcale nie zamierzał sprzedać parku. Ostatecznie sprawa trafiła przed Sąd Najwyższy, za którego decyzją Anāthapiṇḍika posiadł prawo kupna majątku za wymienioną cenę. Tedy Anāthapiṇḍika sprowadził wozy pełne złota i okrył nim całą Jetavanę (wydarzenie to zostało upamiętnione na płaskorzeźbie (bas-relif) w stupie z Bharhut; zob. Cunningham - the Stūpa of Bharhut, Pl.lvii., ss.84-6). W pierwszej turze zabrakło złota na przykrycie niewielkiego miejsca tuż przy wejściu do parku. Anāthapiṇḍika posłał więc służbę po więcej złota, na co Jeta, poruszony rzetelnością kupca, poprosił o danie mu możliwości ofiarowania tego miejsca. Seṭṭhi zgodził się i w ten oto sposób Jeta ufundował bramę z pomieszczeniem na górze. Na terenie parku Anāthapiṇḍika wybudował rozmaite budynki: pomieszczenia mieszkalne, spiżarkę, sale zgromadzeń, sale z miejscem na ogień, ubikacje, krużganki, sale ćwiczeń, studnie, łaźnie, sadzawki, pomieszczenia otwarte i zadaszone, itp. (Vin.ii.158f).

Teksty podają (MA.i.50; UdA.56f), że Anāthapiṇḍika zapłacił za park osiemnaście koti, którą to sumę, w całości, Jeta miał przeznaczyć na budowę bramy. (Brama bez wątpienia robiła piorunujące wrażenie; zob. J.ii.216).

Ponadto Jeta przeznaczył wiele cennych drzew pod wycinkę. Sam tylko Anāthapiṇḍika wydał pięćdziesiąt cztery koti na kupno parku i budowę różnych budynków.

Uroczystość poświęcenia była bardzo okazała. Uczestniczyli w niej Anāthapiṇḍika wraz z całą rodziną: syn i pięciuset innych młodzieńców; żona i pięćset innych dostojnych kobiet, jego córki Mahā Subhaddā i Cūḷa Subhaddā w towarzystwie pięciuset innych panien. Z Anāthapiṇḍiką przybyło pięciuset innych skarbników. Uroczystości związane z poświęceniem obchodzono przez dziewięć miesięcy (J.i.92ff).

Niektóre z budynków na terenie Jetavany znane są pod swoimi własnymi nazwami: Mahāgandhakuṭi, Kaverimaṇḍalamāla, Kosambakuti i Candanamāla SNA.ii.403. Teksty wspominają także inne budynki, np. Ambalakotthaka-āsanasālā (J.ii.246). Tybetańskie źródła podają, że vihāra została zbudowana według planów zesłanych przez devy z Tusity i posiadała sześćdziesiąt dużych i sześćdziesiąt małych pomieszczeń. W tybetańskiej Dulva zawarto opisy zdobień vihāry (Rockhill: op. cit.48 and n.2).

Wszystkie wspomniane budynki wzniesiono za sprawą Anāthapiṇḍiki; oprócz nich w Jetavana była Salalaghara, kolejny duży budynek, tym razem zbudowany przez króla Pasenadi (DA.ii.407). Nad bramą mieszkała deva, która strzegła parku przed wszelkiej maści złoczyńcami (SA.i.239). Tuż obok klasztoru rosło drzewo rājayatana, które służyło za siedzibę dla boga Samiddhisumana (Mhv.i.52f; MT 105; zob. także DhA.i.41, gdzie strażnik bramy występuje pod imieniem Sumana).

Na terenie parku znajdowała się duża sadzawka, którą z czasem zaczęto nazywać Jetavanapokkharaṇī. (AA.i.264; to właśnie tu Buddha częstokroć zażywał kąpieli (J.i.329ff.). Czy chodzi o to samo miejsce, kiedy A.iii.345 wzmiankuje o Pubbakotthaka? Zob. jednak S.v.200; niedaleko sadzawki Devadatta został wchłonięty przez Avīci (J.iv.158)).

Park był gęsto porośnięty drzewami, tak iż wyglądem przypominał leśny zagajnik (arañña) (Sp.iii.532). Na skraju klasztoru znajdował się gaj mangowy (J.iii.137). Na przeciwko bramu Anāthapiṇḍika posadził drzewo Bodhi, które z czasem zaczęto nazywać Anandabodhi (J.iv.228f). W niedużej odległości od bramy znajdowała się jaskinia, która stała się sławna jako Kapallapūvapabbhāra, a to za sprawą wydarzeń związanych z Macchariyakosiya (J.i.348).

Gdzieś w pobliżu klasztoru z pewnością znajdował się klasztor sekty heretyckiej, w którym nocowała Ciñcāmāṇavikā w czasie, kiedy spiskowała przeciw Buddzie. (DhA.iii.179; w miejscu za Jetavaną Ājīvakowie praktykowali ascezę J.i.493). Pewnego razu heretykom udało się przekupić [króla] Pasenadi, tak że ten pozwolił im na założenie konkurencyjnego ośrodka tuż za Jetavaną; jednakże Buddha udaremnił ich plany (J.ii.170)).

W pobliżu Jetavany prawdopodobnie znajdował się plac zabaw dla dzieci z okolicy, które do Jetavany przychodziły, aby ugasić pragnienie (DhA.iii.492). Droga główna do Sāvatthi prowadziła skrajem Jetavany, tedy podróżni odwiedzali park, w którym mogli odpocząć i się odświeżyć (J.ii.203, 341; zob. także vi.70, gdzie wspomina się o dwóch drogach).

Powołując się na Divyāvadāna (Dvy.395f), stupy Sāriputty i Moggallāny znajdowały się na terenie Jetavany i przetrwały do czasów Asoki. Tak Fa Hien (Giles: s.33ff) jak i Houien Thsang (Beal.ii.7ff) przytaczają opisy innych wydarzeń z życia Buddhy, które miały miejsce w pobliżu Jetavany, m.in. morderstwa Sundarikā, oszczerstw Ciñcā, próbę zatrucia Buddhy przez Devadattę, itd.

Przestrzeń zajmowana przez cztery nogi łóżka Buddhy w jego Gandhakuṭi ("chatka aromatu") w Jetavanie, uznaje się za jedną z czterech niezmiennych avijahitaṭṭhānāni; u wszystkich Buddhów była ona identyczna, same tylko vihāry różniły się wielkością. Klasztor wzniesiony przez seṭṭhi Punabbasumitta dla Buddhy Vipassī miał długość pełnej ligi; ten zbudowany przez seṭṭhi Sirivaddha dla Sikhī obejmował obszar trzech gāvuta; Sanghārāma, zbudowana dla Vessabhū przez Sotthiya, miała rozmiar pół ligi, podczas gdy klasztor postawiony dla Kakusandhy przez Accutę miał wielkość zaledwie jednej gāvuty. Klasztor Konagamana, zbudowany przez seṭṭhi Ugga, miał wielkość jednego gāvuta, z kolei ten zbudowany przez Sumangalę dla Kassapy zajmował szesnaście karīsa. Klasztor Anāthapiṇḍiki miał wielkość osiemnastu karīsa (BuA.2, 47; J.i.94; DA.ii.424).

Buddha dziewiętnastokrotnie spędzał porę deszczową w Jetavanie (DhA.i.3; BuA.3; AA.i.314). Teksty mówią, że po wybudowaniu Migāramātupāsādy Buddha przebywał na przemian raz w Jetavanie a raz w Migāramātupāsādzie, przy czym częstokroć dzień spędzał w jednym z nich, aby na noc udać się do drugiego (SNA.i.336).

Jak podaje Fa Hien (Giles, ss.31, 33), vihāra posiadała siedem części (pięter?) i wypełniały ją różnego rodzaju złożone ofiary, wyszywane sztandary, baldachimy, itp., oraz latarnie, które paliły się od zmierzchu do świtu.

Pewnego razu szczur, trzymając w pysku knot latarni, podpalił sztandary i baldachimy, czym doprowadził do całkowitego zniszczenia siedmiu części. Vihārę odbudowano w dwóch częściach. Znajdowały się tam dwa główne wejścia, wschodnie i zachodnie; Fa Hsien odkrył stupy wzniesione we wszystkich miejscach związanych z Buddhą, na każdej z nich wyryta była jej nazwa.

W tekstach, niemalże zawsze, vihāra pojawia się jako Jetavane Anāthapiṇḍikassa ārāma. Komentarze (MA.ii.50; UdA.56f, itd.) podają, że nazwa ta nie jest przypadkowa (była pomysłem ponoć samego Buddhy, ss. 81-131; Beal: op. cit., ii.5 and Rockhill: s.49), lecz miała na celu upamiętnić imiona swoich dwóch pierwszych właścicieli tak, aby pamięć o tych dwóch wielkich darczyńcach nie przepadła i stanowiła wzór do naśladowania dla potomnych.

Sporadycznie vihāra wymieniana jest jako Jetārāma (np., Ap.i.400).
W obszarze Saheth-Maheth, gdzie zlokalizowano Sāvatthi, Saheth identyfikuje się z Jetavaną (Survey of India, 1907-8, ss.81-131).

2. Jetavana

Klasztor w Anurādhapura (Sri Lanka), zlokalizowany w Jotivana , założony przez Mahāsenę za namową mnicha znanego jako Tissa z Dakkhinārāmy. Mnisi z Mahāvihāry protestowali przeciw nowemu klasztorowi, który został im później przekazany (Mhv.xxxvii.32ff). Obok vihāry znajdowała się duża thūpa. Budowę ukończył Sirimeghavanna (Cv.xxxvii.65). Dāthàpabhuti odprawiał w vihārze ceremonię ku czci Dhammadhātu (Cv.xli.40; także Cv.Trs.i.55, n.2); z kolei Mahānāga przekazał na jej rzecz położoną w Uddhagāma wioskę Vasabha wraz z polami uprawnymi w łącznej liczbie trzystu, czym chciał zapewnić mnichom stały dostęp do kleiku ryżowego (Cv.xli.97f). Aggabodhi II zaopatrzył thūpę w odgromnik (cumbata) (Cv.xlii.66), Jetthatissa I przekazał na jej utrzymanie wioskę Gondigāma (Cv.xliv.97), a Aggabodhi III oddał jej Mahāmanikagāmę (Cv.xliv.121). Potthasāta, senāpati Aggabodhiego IV, zbudował w vihārze Aggabodhi-parivena (Cv.xlvi.22), z kolei za sprawą Aggabodhi IX w kaplicy umieszczono złoty wizerunek (Cv.xlix.77).

Sena I zbudował na terenie klasztoru kilkupiętrową rezydencję (Cv., l.65). Kassapa V przekazał wioskę na potrzeby refektarza (Cv.lii.59), zaś czterech urzędników Mahindy IV zbudowało cztery pariveny przylegające do vihāry (Cv.liv.49).

Mnichów z Jetavany, choć nominalnie stanowili część wspólnoty Mahāvihāry, dzieliły różnice poglądowe w kwestii nauki Buddhy, przez co uznawani byli za oddzielny odłam (Sāgalijów); trwało to do czasów Parakkamabāhu I, który dokonał zjednoczenia wszystkich wspólnot (Cv.lxxviii.22).

Thūpa w Jetavanie została odrestaurowana przez Parakkamabāhu I do wysokości dwustu dziesięciu stóp [64 metrów - przyp. tłum] (Cv.lxxviii.98).

3. Jetavana

Klasztor zbudowany w Pulatthipura przez Parakkamabāhu I. W skład kompleksu wchodził budynek, w którym przechowywano Tivankę [wizerunek przedstawiający prawdopodobnie Buddhę - przyp. tłum.]. Cv.lxxviii.32, 47). Przez Jetavanę przepływał Kanał Nammadā. Ibid., lxxix.48. Zob. także: Cv.Trs.ii.105, n.5.

Chcąc wykorzystać część lub całość tego dzieła, należy używać licencji GFDL:

Udziela się zgody na kopiowanie, dystrybucję lub/i modyfikację tego tekstu na warunkach licencji GNU Free Documentation License w wersji 1.3 lub nowszej, opublikowanej przez Free Software Foundation.

---

Można także użyć następującej licencji Creative Commons:
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0

POMÓŻ FUNDACJI "THERAVADA"
(KRS: 0000464215, NIP: 5223006901, Regon: 146715622)

KONTO BANKOWE: 89 2030 0045 1110 0000 0270 1020

Oryginał można znaleźć na tej stronie: http://www.palikanon.com/english/pali_names/dic_idx.html

Źródło: The Pali Text Society, London

Tłumaczenie: candidate