W wielu kręgach, Nibbāna (Skt. Nirvāna) jest powszechnie używanym słowem dla tego, co ekstatyczne czy niebiańskie, ale tak naprawdę, oznacza ono “brak związania z uwarunkowaniami życia i śmierci.” Odnosi się to do doświadczenia nie-przywiązania. Kiedy jesteśmy naprawdę świadomi, nie ma żadnej potrzeby, żadnej skłonności, by identyfikować się z ciałem albo z uwarunkowaniami umysłu - są takie, jakie są. To nie jest odrzucenie albo unicestwienie ciała ludzkiego, albo mentalnych uwarunkowań, ale widzenie ich takimi, jakimi są. Powstają i ustają; mają swój początek i koniec.

Ta jasność obserwacji, ta przytomność umysłu - urzeczywistnienie Nibbāny - nie jest wcale tak daleko. To nie jest coś poza zasięgiem jakiejkolwiek osoby. Jeżeli zakładacie, że nie możecie tego zrobić, wtedy oczywiście jesteście skłonni, by operować na podstawie tego podstawowego założenia, więc nigdy wam się nie uda. Ale Buddha powiedział bardzo zdecydowanie, że jest to nauka dla ludzkich istot, ludzi obdarzonych moralną odpowiedzialnością; istot inteligentnych. A zatem jesteście jedną z nich? Jeżeli nie jesteście, więc może lepiej się poprawcie - nie musicie być łajdakami.

Zatem Nibbāna nie jest jakimś rodzajem eterycznego stanu w niebie albo w przestrzeni zewnętrznej, albo w następnym życiu. Buddha zawsze wskazywał na to, jakimi rzeczy są teraz, na to, co naprawdę może być poznane i urzeczywistnione przez każdego z nas w ramach naszych ograniczeń jako ludzkich istot, w tym czasie i w tym miejscu. To tutaj muszą zostać rozwinięte wasza refleksja i wgląd w naturę rzeczy tak, byście naprawdę zaczęli poznawać tę prawdę zamiast po prostu spekulować na jej temat - albo zgadywać, albo wierzyć, albo nie wierzyć. Możecie zacząć zastanawiać się mądrze i przenikać, doświadczając wolności poprzez nieprzywiązywanie się do rzeczy.

Pytanie: Jak opisałbyś Oświecenie?

AS: Oświecenie jest niczym więcej niż dorastaniem, byciem dojrzałą istotą. Doskonałością ludzkiej kammy jest Oświecenie. To oznacza stawanie się dojrzałym, byciem odpowiedzialnym i zrównoważonym, byciem moralną i mądrą ludzką istotą, która już dłużej nie szuka kogoś “kto by mnie kochał.”

Wielu z nas nie potrafi znaleźć miłości w kimś innym, więc chcemy, by Bóg nas kochał. Mówimy “Wierzę w Boga, który mnie kocha. Nikt inny, tylko Bóg mnie kocha.” Ale to jest niedojrzałe - chcę miłości z zewnątrz - od kogoś innego. Istota oświecona nie potrzebuje być kochaną przez Boga czy kogokolwiek innego. Miło jest być kochanym przez innych, ale nie jest to konieczne.

Oświecenie jest praktyczne; jest to coś, co każdy z nas może urzeczywistnić. Wszyscy możemy przejść w stan Przebudzenia. A kiedy jesteśmy przebudzeni i zrównoważeni i mądrzy, potrafimy kochać. To jest dojrzewanie ludzkiej istoty. Kiedy mądrość jest obecna, osoba w naturalny sposób odnosi się do innych z miłością. Miłość jest naturalnym promieniowaniem mądrości.