Przedmowa tłumacza


DN.31

Siṅgāla Sutta

Mowa do Siṅgāli

Tłumaczenie na podstawie oryginalnego tekstu w Pāḷi - Piotr Jagodziński

alternatywne tłumaczenie: Siristru

242. evaṃ me sutaṃ — ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.

tena kho pana samayena siṅgālako gahapatiputto kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā namassati — puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disaṃ.

242. Oto com usłyszał – pewnego razu Błogosławiony przebywał niedaleko miasta Rājagahy w Bambusowym Gaju, w miejscu karmienia wiewiórek.

W owym czasie Siṅgālaka, syn gospodarza, wstał o wczesnej porze i, wyszedłszy z Rājagahy, w upranym odzieniu, z umytymi włosami, mając dłonie w añjali, zaczął czcić poszczególne kierunki [świata] – wschód, południe, zachód, północ, to, co poniżej i powyżej.

243. atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. addasā kho bhagavā siṅgālakaṃ gahapatiputtaṃ kālasseva vuṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavatthaṃ allakesaṃ pañjalikaṃ puthudisā namassantaṃ — puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disaṃ. disvā siṅgālakaṃ gahapatiputtaṃ etadavoca — “kiṃ nu kho tvaṃ, gahapatiputta, kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā namassasi — puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disan”ti? “pitā maṃ, bhante, kālaṃ karonto evaṃ avaca — ‘disā, tāta, namasseyyāsī’ti. so kho ahaṃ, bhante, pituvacanaṃ sakkaronto garuṃ karonto mānento pūjento kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā namassāmi — puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disan”ti.

243. Wtedy to Błogosławiony, przed południem, ubrawszy się, wziąwszy miskę i szatę, udał się do Rājagahy po jałmużnę. Błogosławiony dostrzegł syna gospodarza, Siṅgālakę, który wstał o wczesnej porze i, wyszedłszy z Rājagahy, w upranym odzieniu, z umytymi włosami, mając dłonie w añjali, zaczął czcić poszczególne kierunki [świata] – wschód, południe, zachód, północ, to, co poniżej i powyżej. [Błogosławiony] dostrzegłszy Siṅgālakę, syna gospodarza, powiedział:
„Kim jesteś, synu gospodarza, że wstajesz o wczesnej porze i, wyszedłszy z Rājagahy, w upranym odzieniu, z umytymi włosami, mając dłonie w añjali, zaczynasz czcić poszczególne kierunki [świata] – wschód, południe, zachód, północ, to, co poniżej i powyżej?”.

„Mój ojciec, Czcigodny, gdy jego czas się wypełniał, rzekł do mnie: »Czcij, synu, kierunki«. A ja, Czcigodny, ojcowskie słowo szanuję, uznaję za ważne, wysoko je cenię, oddaję mu cześć. Dlatego wstaję o wczesnej porze i, wyszedłszy z Rājagahy, w upranym odzieniu, z umytymi włosami, mając dłonie w añjali, zaczynam czcić poszczególne kierunki [świata] – wschód, południe, zachód, północ, to, co poniżej i powyżej.

“na kho, gahapatiputta, ariyassa vinaye evaṃ cha disā namassitabbā”ti. “yathā kathaṃ pana, bhante, ariyassa vinaye cha disā namassitabbā? sādhu me, bhante, bhagavā tathā dhammaṃ desetu, yathā ariyassa vinaye cha disā namassitabbā”ti.

“tena hi, gahapatiputta suṇohi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmī”ti. “evaṃ, bhante”ti kho siṅgālako gahapatiputto bhagavato paccassosi. bhagavā etadavoca —
“yato kho, gahapatiputta, ariyasāvakassa cattāro kammakilesā pahīnā honti, catūhi ca ṭhānehi pāpakammaṃ na karoti, cha ca bhogānaṃ apāyamukhāni na sevati, so evaṃ cuddasa pāpakāpagato chaddisāpaṭicchādī ubholokavijayāya paṭipanno hoti. tassa ayañceva loko āraddho hoti paro ca loko. so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.

„Synu gospodarza, w Dyscyplinie Szlachetnych nie powinno się czcić w ten sposób sześciu kierunków”.
„Jak zatem, Czcigodny, w Dyscyplinie Szlachetnych powinno się czcić sześć kierunków? Wspaniale byłoby, Czcigodny, gdyby Błogosławiony objaśnił mi tę Dhammę, jak w Dyscyplinie Szlachetnych powinno się czcić sześć kierunków”.
„Zatem, synu gospodarza, słuchaj z należytą uwagą tego, co powiem”.
„Tak będzie, Czcigodny”, Siṅgālaka, syn gospodarza, posłyszał Błogosławionego.
Oto co Błogosławiony powiedział:

„Synu gospodarza, uczeń Szlachetnych wyzbywa się czterech zanieczyszczonych działań, nie tworzy czterech podstaw złych działań, nie ulega sześciu rodzajom marnotrawienia[ Dosł. otwór albo początek niedoli.] majątku, w ten sposób unika czternastorakiego zła i pokrywa sześć kierunków, w obu światach osiąga zwycięstwo. Będzie przygotowany w tym świecie, jak i w świecie ponad tym. Gdy nastąpi rozpad ciała, po śmierci, pojawi się on w pomyślnym stanie, w świecie niebios.

245. “katamassa cattāro kammakilesā pahīnā honti? pāṇātipāto kho, gahapatiputta, kammakileso, adinnādānaṃ kammakileso, kāmesumicchācāro kammakileso, musāvādo kammakileso. imassa cattāro kammakilesā pahīnā hontī”ti. idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā —
“pāṇātipāto adinnādānaṃ, musāvādo ca vuccati.
paradāragamanañceva, nappasaṃsanti paṇḍitā”ti.

Które to cztery zanieczyszczone działania, jakich się wyzbywa? Zabijanie żywych istot, synu gospodarza, to zanieczyszczone działanie, branie tego, co nie zostało dane […], niewłaściwe prowadzenie się w sferze pragnień zmysłowych […], niewłaściwa mowa to zanieczyszczone działanie. Oto cztery zanieczyszczone działania, których się wyzbywa. To właśnie powiedział Błogosławiony. Powiedziawszy to, Spełniony, Nauczyciel, także i to powiedział:

„Zabijanie żywych istot, branie tego, co nie zostało dane, i – powiadam – niewłaściwa mowa, a także chodzenie do żony innego przez mędrców nie jest pochwalane”.

246. “katamehi catūhi ṭhānehi pāpakammaṃ na karoti? chandāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, dosāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, mohāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, bhayāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti. yato kho, gahapatiputta, ariyasāvako neva chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati; imehi catūhi ṭhānehi pāpakammaṃ na karotī”ti. idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā —
“chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ ativattati.
 nihīyati yaso tassa , kāḷapakkheva candimā.
“chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ nātivattati.
 āpūrati yaso tassa , sukkapakkheva candimā”ti.

„Które to cztery podstawy złych działań, jakich nie tworzy? Podążanie ścieżką pożądania, która tworzy złe działania […], nienawiści […], ułudy […], podążanie ścieżką strachu, która tworzy złe działania.

Synu gospodarza, uczeń Szlachetnych nie podąża ścieżką pragnień […], nienawiści […], ułudy […], nie podąża ścieżką strachu. Oto cztery podstawy złych działań, których nie tworzy”.

To właśnie powiedział Błogosławiony. Powiedziawszy to, Spełniony, Nauczyciel, także i to powiedział:

„Kto przez pożądanie, nienawiść, strach, ułudę, narusza Dhammę, tego sława niknie jak księżyc w nowiu.
Kto przez pożądanie, nienawiść, strach, ułudę, nie narusza Dhammy, temu sławy przybywa jak księżycowi w pełni”.

247. “katamāni cha bhogānaṃ apāyamukhāni na sevati? surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyogo kho, gahapatiputta, bhogānaṃ apāyamukhaṃ, vikālavisikhācariyānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, samajjābhicaraṇaṃ bhogānaṃ apāyamukhaṃ, jūtappamādaṭṭhānānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, pāpamittānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, ālasyānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ.

247. „Które to sześć rodzajów marnotrawienia majątku, jakim nie ulega?
Przywiązanie do spożywania destylowanych i sfermentowanych trunków, które są przyczyną braku dbałości, synu gospodarza, jest marnotrawieniem majątku, przywiązanie do przemierzania ulic o niewłaściwej porze […], do chodzenia na festiwale […], do hazardu, który jest przyczyną braku dbałości […], do złych przyjaciół […], przywiązanie do lenistwa jest marnotrawieniem majątku.

248. “cha khome, gahapatiputta, ādīnavā surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyoge. sandiṭṭhikā dhanajāni , kalahappavaḍḍhanī, rogānaṃ āyatanaṃ, akittisañjananī, kopīnanidaṃsanī, paññāya dubbalikaraṇītveva chaṭṭhaṃ padaṃ bhavati. ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyoge.

248. Synu gospodarza, oto sześć niebezpieczeństw przywiązania do spożywania destylowanych i sfermentowanych trunków, które są przyczyną braku dbałości. Traci się od razu obecny majątek, zwiększa się kłótliwość, zwiększa się podatność na choroby, tworzy się złą reputację, jest się wyuzdanym, ma się osłabioną zdolność mądrego pojmowania – będącą szóstym czynnikiem. Oto, synu gospodarza, sześć niebezpieczeństw przywiązania do spożywania destylowanych i sfermentowanych trunków, które są przyczyną braku dbałości.

249. “cha khome, gahapatiputta, ādīnavā vikālavisikhācariyānuyoge. attāpissa agutto arakkhito hoti, puttadāropissa agutto arakkhito hoti, sāpateyyaṃpissa aguttaṃ arakkhitaṃ hoti, saṅkiyo ca hoti pāpakesu ṭhānesu , abhūtavacanañca tasmiṃ rūhati, bahūnañca dukkhadhammānaṃ purakkhato hoti. ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā vikālavisikhācariyānuyoge.

249. Synu gospodarza, oto sześć niebezpieczeństw przywiązania do przemierzania ulic o niewłaściwej porze. Samemu nie jest się strzeżonym i chronionym, dzieci i żona nie są strzeżeni i chronieni, majątek nie jest strzeżony i chroniony, jest się podejrzewanym o zły stan, wzrastają niezgodne z rzeczywistością pomówienia, jest się wystawionym na wiele krzywdzących twierdzeń. Oto, synu gospodarza, sześć niebezpieczeństw przywiązania do przemierzania ulic o niewłaściwej porze.

250. “cha khome, gahapatiputta, ādīnavā samajjābhicaraṇe. kva naccaṃ, kva gītaṃ, kva vāditaṃ, kva akkhānaṃ, kva pāṇissaraṃ, kva kumbhathunanti. ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā samajjābhicaraṇe.

250. Synu gospodarza, oto sześć niebezpieczeństw przywiązania do chodzenia na festiwale.
[Ciągle myśli i szuka]: Gdzie tańce, gdzie śpiewy, gdzie muzyka, gdzie opowieści, gdzie oklaski, gdzie dudnienie bębnów?
Oto, synu gospodarza, sześć niebezpieczeństw przywiązania do chodzenia na festiwale.

251. “cha khome, gahapatiputta, ādīnavā jūtappamādaṭṭhānānuyoge. jayaṃ veraṃ pasavati, jino vittamanusocati, sandiṭṭhikā dhanajāni, sabhāgatassa vacanaṃ na rūhati, mittāmaccānaṃ paribhūto hoti, āvāhavivāhakānaṃ apatthito hoti — ‘akkhadhutto ayaṃ purisapuggalo nālaṃ dārabharaṇāyā’ti. ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā jūtappamādaṭṭhānānuyoge.

251. Synu gospodarza, oto sześć niebezpieczeństw przywiązania do hazardu, który jest przyczyną braku dbałości.
Zwycięzcy przysparza wrogów, zwyciężony [stracony] dobytek opłakuje, traci się od razu obecny majątek, nie wzrasta waga głosu podczas zgromadzeń publicznych, przyjaciele i współpracownicy są uprzedzeni, nikt nie chce wyjść za takiego kogoś ani [o ślub] nikt go nie prosi: »Ten człowiek jest uzależniony od hazardu, nie zdoła utrzymać żony«.
Oto, synu gospodarza, sześć niebezpieczeństw przywiązania do hazardu, który jest przyczyną braku dbałości.

252. “cha khome, gahapatiputta, ādīnavā pāpamittānuyoge. ye dhuttā, ye soṇḍā, ye pipāsā, ye nekatikā, ye vañcanikā, ye sāhasikā. tyāssa mittā honti te sahāyā. ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā pāpamittānuyoge.

252. Synu gospodarza, oto sześć niebezpieczeństw przywiązania do złych przyjaciół.
Każdy drań, każdy kobieciarz, każdy pijak, każdy oszust, każdy naciągacz, każdy oprawca jest jego przyjacielem, jego znajomym.
Oto, synu gospodarza, sześć niebezpieczeństw przywiązania do złych przyjaciół.

253.“cha khome, gahapatiputta, ādīnavā ālasyānuyoge. atisītanti kammaṃ na karoti, atiuṇhanti kammaṃ na karoti, atisāyanti kammaṃ na karoti, atipātoti kammaṃ na karoti, atichātosmīti kammaṃ na karoti, atidhātosmīti kammaṃ na karoti. tassa evaṃ kiccāpadesabahulassa viharato anuppannā ceva bhogā nuppajjanti, uppannā ca bhogā parikkhayaṃ gacchanti. ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā ālasyānuyoge”ti.

idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā —
“hoti pānasakhā nāma,
hoti sammiyasammiyo.
yo ca atthesu jātesu,
sahāyo hoti so sakhā.
“ussūraseyyā paradārasevanā,
verappasavo ca anatthatā ca.
pāpā ca mittā sukadariyatā ca,
ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti.
“pāpamitto pāpasakho,
pāpāacāragocaro.
asmā lokā paramhā ca,
ubhayā dhaṃsate naro.
“akkhitthiyo vāruṇī naccagītaṃ,
divā soppaṃ pāricariyā akāle.
pāpā ca mittā sukadariyatā ca,
ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti.
“akkhehi dibbanti suraṃ pivanti,
yantitthiyo pāṇasamā paresaṃ.
nihīnasevī na ca vuddhasevī ,
nihīyate kāḷapakkheva cando.
“yo vāruṇī addhano akiñcano,
pipāso pivaṃ papāgato .
udakamiva iṇaṃ vigāhati,
akulaṃ kāhiti khippamattano.
“na divā soppasīlena, rattimuṭṭhānadessinā .
niccaṃ mattena soṇḍena, sakkā āvasituṃ gharaṃ.
“atisītaṃ atiuṇhaṃ, atisāyamidaṃ ahu.
iti vissaṭṭhakammante, atthā accenti māṇave.
“yodha sītañca uṇhañca, tiṇā bhiyyo na maññati.
karaṃ purisakiccāni, so sukhaṃ na vihāyatī”ti.

Synu gospodarza, oto sześć niebezpieczeństw przywiązania do lenistwa.
[Mówi:] »Jest za zimno«, nie wykonuje pracy, »Jest za gorąco« […], »Jest za późno« […], »Jest za wcześnie« […], »Jestem zbyt głodny« […], »Jestem zbyt pełny«, nie wykonuje pracy. W ten sposób używa wielu wymówek, by nie pracować, nie tworzy więcej majątku, a majątek, który ma, wyczerpuje się. Oto, synu gospodarza, sześć niebezpieczeństw przywiązania do lenistwa”.

To właśnie powiedział Błogosławiony. Powiedziawszy to, Spełniony, Nauczyciel, także i to powiedział:

„Są towarzysze do picia z nazwy,
są najlepszymi z najlepszych!
Pojawiają się, bo mają w tym interes,
by być twoim przyjacielem, twoim towarzyszem.
Spanie po wschodzie słońca, uleganie żonie innego, wylewanie z siebie wrogości, szkodzenie, źli przyjaciele, skąpstwo – oto sześć przyczyn psujących człowieka.
Źli przyjaciele, źli towarzysze,
chodzenie złymi ścieżkami,
przez to w tym świecie i w innym,
w obu psuje się taki ktoś.
Hazard, kobiety, alkohol, taniec, śpiew,
spanie za dnia, łażenie o nieodpowiednich porach, źli przyjaciele i skąpstwo – oto sześć przyczyn psujących człowieka.
Grają w kości i piją trunki, obłapują kobiety, które innym są drogie jak oddech, zadają się z podłymi, a nie z mądrymi – tacy nikną jak księżyc w nowiu.
Kto pijany, bez dobytku, bez niczego,
gdy chce pić, pije w oberży,
tonie w długach jak kamień wrzucony do wody, straci rodzinę bardzo szybko.
Kto przez nawyk śpi za dnia, a noc widzi jako [porę do] wstawania,
jest zawsze upojony, uzależniony, ten nie jest zdolny do życia domowego.
»Jest za gorąco, za zimno, za późno«, kto taki będzie, zostawia to, co ma do zrobienia, młodzieńca takiego omija zysk.
Lecz ten, kto chłód lub gorąco uważa za nic więcej jak [łaskotanie] trawy i wykonuje swe obowiązki mężnie, tego nie opuszcza szczęście”.

254. “cattārome, gahapatiputta, amittā mittapatirūpakā veditabbā. aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo, vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo, anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo, apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo.
 

254 „Synu gospodarza, powinno się wiedzieć o czterech fałszywych przyjaciołach, będących wrogami w przebraniu.
[1]»Przytakujący« to fałszywy przyjaciel, będący wrogiem w przebraniu.
[2]»Mówiący dużo« […].
[3]»Ciągle komplementujący« […].
[4]»Towarzyszący w niedoli« to fałszywy przyjaciel, o którym powinno się wiedzieć, będący wrogiem w przebraniu.

255. “catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo.
“aññadatthuharo hoti, appena bahumicchati.
bhayassa kiccaṃ karoti, sevati atthakāraṇā.
“imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo.

255. Synu gospodarza, powinno się wiedzieć o czterech postaciach »przytakującego« – fałszywego przyjaciela, będącego wrogiem w przebraniu.
[a]Ciągle przytakuje.
[b]Niewiele [od siebie daje], a wiele chce.
[c]Boi się robić to, co należy.
[d]Spoufala się tylko ze względu na swoje dobro.
To są, synu gospodarza, cztery postacie »przytakującego« – fałszywego przyjaciela, o którym powinno się wiedzieć, będącego wrogiem w przebraniu.

256. “catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo. atītena paṭisantharati , anāgatena paṭisantharati, niratthakena saṅgaṇhāti, paccuppannesu kiccesu byasanaṃ dasseti. imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo.

256. Synu gospodarza, powinno się wiedzieć o czterech postaciach »mówiącego dużo« – fałszywego przyjaciela, będącego wrogiem w przebraniu. [Mówi]:
[a]O przeszłych osiągnięciach.
[b]O przyszłych osiągnięciach.
[c]Puste uprzejmości.
[d]Gdy w teraźniejszości trzeba zrobić, co należy, wyraża swoją gorycz.
To są, synu gospodarza, cztery postacie »mówiącego dużo« – fałszywego przyjaciela, o którym powinno się wiedzieć, będącego wrogiem w przebraniu.

257. “catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo. pāpakaṃpissa anujānāti, kalyāṇaṃpissa anujānāti, sammukhāssa vaṇṇaṃ bhāsati, parammukhāssa avaṇṇaṃ bhāsati. imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo.

257. Synu gospodarza, powinno się wiedzieć o czterech postaciach »ciągle komplementującego« – fałszywego przyjaciela, będącego wrogiem w przebraniu.
[a]Sprzyja temu, co złe.
[b]Sprzyja temu, co doskonałe.
[c]Będąc twarzą w twarz, chwali.
[d]Za plecami używa obelg.
To są, synu gospodarza, cztery postacie »ciągle komplementującego« – fałszywego przyjaciela, o którym powinno się wiedzieć, będącego wrogiem w przebraniu.

258. “catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo. surāmeraya majjappamādaṭṭhānānuyoge sahāyo hoti, vikāla visikhā cariyānuyoge sahāyo hoti, samajjābhicaraṇe sahāyo hoti, jūtappamādaṭṭhānānuyoge sahāyo hoti. imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo”ti.

258. Synu gospodarza, powinno się wiedzieć o czterech postaciach »towarzysza w niedoli« – fałszywego przyjaciela, będącego wrogiem w przebraniu.
[a]Jest towarzyszem w przywiązaniu do spożywania destylowanych i sfermentowanych trunków, które są przyczyną braku dbałości.
[b]Jest towarzyszem w przywiązaniu do przemierzania ulic o niewłaściwej porze.
[c]Jest towarzyszem w przywiązaniu do chodzenia na festiwale.
[d]Jest towarzyszem w przywiązaniu do hazardu, który jest przyczyną braku dbałości
To są, synu gospodarza, cztery postacie »towarzyszącego w niedoli« – fałszywego przyjaciela, o którym powinno się wiedzieć, będącego wrogiem w przebraniu”.

259. idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā —
“aññadatthuharo mitto, yo ca mitto vacīparo .
anuppiyañca yo āha, apāyesu ca yo sakhā.
ete amitte cattāro, iti viññāya paṇḍito.
ārakā parivajjeyya, maggaṃ paṭibhayaṃ yathā”ti.

259. To właśnie powiedział Błogosławiony. Powiedziawszy to, Spełniony, Nauczyciel, także i to powiedział:

„Przytakujący przyjaciel, jak i mówiący dużo, ciągle komplementujący i towarzysz w niedoli – oto czterej wrogowie, mędrzec jest ich świadomy. Oby trzymał się od nich jak najdalej niczym od najstraszniejszej drogi”.

260. “cattārome, gahapatiputta, mittā suhadā veditabbā. upakāro mitto suhado veditabbo, samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo, atthakkhāyī mitto suhado veditabbo, anukampako mitto suhado veditabbo.

260. „Synu gospodarza, powinno się wiedzieć o czterech serdecznych przyjaciołach.
»Pomocny« to serdeczny przyjaciel.
»Ten sam w szczęściu i w krzywdzie« […].
»Pokazujący to, co dobroczynne« […].
»Współczujący« to serdeczny przyjaciel, o którym powinno się wiedzieć.

261. “catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi upakāro mitto suhado veditabbo. pamattaṃ rakkhati, pamattassa sāpateyyaṃ rakkhati, bhītassa saraṇaṃ hoti, uppannesu kiccakaraṇīyesu taddiguṇaṃ bhogaṃ anuppadeti. imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi upakāro mitto suhado veditabbo.

261. Synu gospodarza, powinno się wiedzieć o czterech postaciach „pomocnego” – serdecznego przyjaciela.
[a]Ochrania przed brakiem dbałości.
[b]Ochrania majątek, gdy nadejdzie brak dbałości.
[c]Jest schronieniem, gdy ogarnia przerażenie.
[d]Gdy pojawi się coś, co należy zrobić, pomoże w dwójnasób.
To są, synu gospodarza, cztery postacie „pomocnego” – serdecznego przyjaciela, o którym powinno się wiedzieć.

262. “catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo. guyhamassa ācikkhati, guyhamassa parigūhati, āpadāsu na vijahati, jīvitaṃpissa atthāya pariccattaṃ hoti. imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo.

262. Synu gospodarza, powinno się wiedzieć o czterech postaciach „tego samego w szczęściu i krzywdzie” – serdecznego przyjaciela.
[a]Wyjawia swe sekrety.
[b]Trzyma w sekrecie twoje sekrety.
[c]Nie opuszcza w potrzebie.
[d]Jest w stanie poświęcić swoje życie dla ciebie.
To są, synu gospodarza, cztery postacie „tego samego w szczęściu i krzywdzie” – serdecznego przyjaciela, o którym powinno się wiedzieć.

263. “catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi atthakkhāyī mitto suhado veditabbo. pāpā nivāreti, kalyāṇe niveseti, assutaṃ sāveti, saggassa maggaṃ ācikkhati. imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi atthakkhāyī mitto suhado veditabbo.

263. Synu gospodarza, powinno się wiedzieć o czterech postaciach „pokazującego to, co dobroczynne” – serdecznego przyjaciela.
[a] Zapobiega temu, co złe.
[b] Wspiera to, co doskonałe.
[c] Przekazuje informacje, których się nie słyszało.
[d] Wyjaśnia ścieżkę prowadzącą do duchowego szczęścia.
To są, synu gospodarza, cztery postacie „pokazującego to, co dobroczynne” – serdecznego przyjaciela, o którym powinno się wiedzieć.

264. “catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi anukampako mitto suhado veditabbo. abhavenassa na nandati, bhavenassa nandati, avaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ nivāreti, vaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ pasaṃsati. imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi anukampako mitto suhado veditabbo”ti.

264. Synu gospodarza, powinno się wiedzieć o czterech postaciach „współczującego” – serdecznego przyjaciela.
[a] Nie raduje się z twoich niepowodzeń.
[b] Raduje się z tego, że ci się powodzi.
[c] Nie pochwala tych, którzy cię krytykują.
[d] Pochwala tych, którzy mówią o tobie dobrze.

To są, synu gospodarza, cztery postacie „współczującego” – serdecznego przyjaciela, o którym powinno się wiedzieć.

265. idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā —
 “upakāro ca yo mitto, sukhe dukkhe ca yo sakhā .
atthakkhāyī ca yo mitto, yo ca mittānukampako.
“etepi mitte cattāro, iti viññāya paṇḍito.
sakkaccaṃ payirupāseyya, mātā puttaṃ va orasaṃ.
paṇḍito sīlasampanno, jalaṃ aggīva bhāsati.
“bhoge saṃharamānassa, bhamarasseva irīyato.
bhogā sannicayaṃ yanti, vammikovupacīyati.
“evaṃ bhoge samāhatvā , alamatto kule gihī.
catudhā vibhaje bhoge, sa ve mittāni ganthati.
“ekena bhoge bhuñjeyya, dvīhi kammaṃ payojaye.
catutthañca nidhāpeyya, āpadāsu bhavissatī”ti.

265. To właśnie powiedział Błogosławiony. Powiedziawszy to, Spełniony, Nauczyciel, także i to powiedział:

Pomocny to przyjaciel, ten, co w szczęściu i krzywdzie towarzyszem.
Przyjaciel pokazuje to, co dobroczynne, tym jest współczujący przyjaciel.
Oto przyjaciół czworo, mędrzec jest ich świadomy.
Ostrożnie powinien się nimi opiekować,
jakby matka syna do piersi przygarniała.
Mędrcy moralności przestrzegają,
jaśnieją jak ogień.

Kto majątek swój gromadzi,
jak pszczoła się zachowuje.
Majątek jego przyrasta,
jak piętrzący się kopiec mrówek.

Z bogactwem zgromadzonym w ten sposób gospodarz taki rodzinie wystarcza.
Utrzymuje więzi z przyjaciółmi.
Gdy na czworo podzieli majątek,
jedna część majątku powinna być spożytkowana,
dwie części zainwestowane w pracę,
czwartą powinien odłożyć, pozostawiając na trudne czasy.

266. “kathañca, gahapatiputta, ariyasāvako chaddisāpaṭicchādī hoti? cha imā, gahapatiputta, disā veditabbā. puratthimā disā mātāpitaro veditabbā, dakkhiṇā disā ācariyā veditabbā, pacchimā disā puttadārā veditabbā, uttarā disā mittāmaccā veditabbā, heṭṭhimā disā dāsakammakarā veditabbā, uparimā disā samaṇabrāhmaṇā veditabbā.

266. W jaki sposób, synu gospodarza, uczeń Szlachetnych pokrywa sześć kierunków? Synu gospodarza, powinno się wiedzieć o sześciu kierunkach. O matce i ojcu powinno się wiedzieć jako będących wschodnim kierunkiem, o nauczycielach […], o dzieciach i żonie […], o przyjaciołach i współpracownikach […], o służbie i sile roboczej […], o pustelnikach i braminach powinno się wiedzieć, jako będących kierunkiem, który wskazuje to, co powyżej.

267. “pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhātabbā — bhato ne bharissāmi, kiccaṃ nesaṃ karissāmi, kulavaṃsaṃ ṭhapessāmi, dāyajjaṃ paṭipajjāmi, atha vā pana petānaṃ kālaṅkatānaṃ dakkhiṇaṃ anuppadassāmīti. imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi puttaṃ anukampanti. pāpā nivārenti, kalyāṇe nivesenti, sippaṃ sikkhāpenti, patirūpena dārena saṃyojenti, samaye dāyajjaṃ niyyādenti . imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi puttaṃ anukampanti. evamassa esā puratthimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.

267. Na pięć sposobów, synu gospodarza, dziecko powinno być wsparciem dla matki i ojca jako wschodu:
Utrzymuje ich, jak oni je utrzymywali.
Zrobi to, co należy zrobić.
Podtrzymuje ród.
Podąża za dziedzictwem.
Gdy ich czas się wypełni i odejdą w zaświaty, będzie im składało dziękczynienie.

Tak jak na pięć sposobów, synu gospodarza, dziecko jest wsparciem dla matki i ojca jako wschodu, tak też na pięć sposobów dziecku się oni odwdzięczają:

Zapobiegają temu, co złe.
Wspierają to, co doskonałe.
Trenują w fachu.
Z odpowiednią dziewczyną swatają.
W odpowiednim czasie przekazują dziedzictwo.

Tak jak na pięć sposobów, synu gospodarza, dziecko jest wsparciem dla matki i ojca jako wschodu, tak też na pięć sposobów dziecku się oni odwdzięczają. Tak oto wschodni kierunek zostaje pokryty, bezpieczny, wolny od strachu.

268. “pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhātabbā — uṭṭhānena upaṭṭhānena sussusāya pāricariyāya sakkaccaṃ sippapaṭiggahaṇena . imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi antevāsiṃ anukampanti — suvinītaṃ vinenti, suggahitaṃ gāhāpenti, sabbasippassutaṃ samakkhāyino bhavanti, mittāmaccesu paṭiyādenti , disāsu parittāṇaṃ karonti. imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi antevāsiṃ anukampanti. evamassa esā dakkhiṇā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.

Na pięć sposobów, synu gospodarza, uczeń powinien być wsparciem dla nauczycieli jako południa:
Szanuje ich1.
Jest dla nich wsparciem.
Dobrze ich słucha.
Otacza ich opieką2.
Starannie przyswaja fach.
Tak jak na pięć sposobów, synu gospodarza, uczeń jest wsparciem dla nauczycieli jako południa, tak też na pięć sposobów uczniowi się oni odwdzięczają:
Kształcą to, co sami dobrze wykształcili.
Przekazują do przyswojenia to, co sami dobrze przyswoili.
Wszystko, co o swoim fachu usłyszeli, przekazują bez zmian.
Przedstawiają przyjaciół i współpracowników.
Ochraniają z różnorakich kierunków.
[…]

269. “pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhātabbā — sammānanāya anavamānanāya anaticariyāya issariyavossaggena alaṅkārānuppadānena. imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi sāmikaṃ anukampati — susaṃvihitakammantā ca hoti, saṅgahitaparijanā ca, anaticārinī ca, sambhatañca anurakkhati, dakkhā ca hoti analasā sabbakiccesu. imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi sāmikaṃ anukampati. evamassa esā pacchimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.

Na pięć sposobów, synu gospodarza, mąż powinien być wsparciem dla żony jako zachodu:
Darzy ją szacunkiem.
Nie lekceważy jej.
Jest jej wierny.
Dzieli się władzą nad swoim dobytkiem.
Ofiarowuje jej ozdobne podarunki.
Tak jak na pięć sposobów, synu gospodarza, mąż jest wsparciem dla żony jako zachodu, tak też na pięć sposobów mężowi się ona odwdzięcza:
Jest dobrze zorganizowana w tym, co do zrobienia.
Zajmuje się ludźmi dookoła.
Jest wierna.
Potrafi przypilnować dobytku.
Jest sprytna i pracowita we wszystkim, co trzeba zrobić.
[…]

270. “pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhātabbā — dānena peyyavajjena atthacariyāya samānattatāya avisaṃvādanatāya. imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti — pamattaṃ rakkhanti, pamattassa sāpateyyaṃ rakkhanti, bhītassa saraṇaṃ honti, āpadāsu na vijahanti, aparapajā cassa paṭipūjenti. imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti. evamassa esā uttarā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.

270. Na pięć sposobów, synu gospodarza, syn szlachetnego rodu powinien być wsparciem dla przyjaciół i współpracowników jako północy:
Być szczodrym.
Taktownym w mowie.
Dobroczynnym.
Na równi traktować innych.
Być szczerym.
Tak jak na pięć sposobów, synu gospodarza, syn szlachetnego rodu jest wsparciem dla przyjaciół i współpracowników jako północy, tak też na pięć sposobów synowi szlachetnego rodu się oni odwdzięczają:
Ochraniają przed brakiem dbałości.
Ochraniają majątek, gdy nadejdzie brak dbałości.
Są schronieniem, gdy ogarnia przerażenie.
Nie opuszczają w potrzebie.
Całą jego rodzinę darzą szacunkiem.
[…]

271. “pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi ayyirakena heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhātabbā — yathābalaṃ kammantasaṃvidhānena bhattavetanānuppadānena gilānupaṭṭhānena acchariyānaṃ rasānaṃ saṃvibhāgena samaye vossaggena. imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi ayyirakena heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi ayyirakaṃ anukampanti — pubbuṭṭhāyino ca honti, pacchā nipātino ca, dinnādāyino ca, sukatakammakarā ca, kittivaṇṇaharā ca. imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi ayyirakena heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi ayyirakaṃ anukampanti. evamassa esā heṭṭhimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.

271. Na pięć sposobów, synu gospodarza, rządzący powinien być wsparciem dla służby i siły roboczej jako tego, co poniżej:
Przydziela pracę odpowiednią do siły.
Daje wyżywienie i zarobek.
Bierze pod opiekę podczas choroby.
Podczas uroczystości rozdaje przysmaki.
W odpowiednim czasie daje wolne.
Tak jak na pięć sposobów, synu gospodarza, rządzący jest wsparciem dla służby i siły roboczej jako tego, co poniżej, tak też na pięć sposobów rządzącemu się oni odwdzięczają:
Wstają do pracy przed nim.
Idą spać po nim.
Biorą tylko to, co było im dane.
Dobrze wykonują swoją pracę.
Podtrzymują jego dobrą reputację.
[…]

272. “pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhātabbā — mettena kāyakammena mettena vacīkammena mettena manokammena anāvaṭadvāratāya āmisānuppadānena. imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhitā chahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti — pāpā nivārenti, kalyāṇe nivesenti, kalyāṇena manasā anukampanti, assutaṃ sāventi, sutaṃ pariyodāpenti, saggassa maggaṃ ācikkhanti. imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhitā imehi chahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti. evamassa esā uparimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā”ti.

272. Na pięć sposobów, synu gospodarza, syn szlachetnego rodu powinien być wsparciem dla pustelników i braminów jako tego, co powyżej:
Przez czyny darzące ich miłującą dobrocią.
Przez słowa darzące ich miłującą dobrocią.
Przez myśli darzące ich miłującą dobrocią.
Nie zamyka przed nimi drzwi.
Wspiera ich materialnie.
Tak jak na pięć sposobów, synu gospodarza, syn szlachetnego rodu jest wsparciem dla pustelników i braminów jako tego, co powyżej, tak też na sześć sposobów synowi szlachetnego rodu się oni odwdzięczają:
Zapobiegają temu, co złe.
Wspierają to, co doskonałe.
Dobrze i współczująco o nim myślą.
Przekazują informacje, których się nie słyszało.
Objaśniają to, co usłyszeli.
Wyjaśniają ścieżkę prowadzącą do duchowego szczęścia.

Tak jak na pięć sposobów, synu gospodarza, syn szlachetnej rodziny jest wsparciem dla pustelników i braminów jako tego, co powyżej, tak też na sześć sposobów synowi szlachetnej rodziny się oni odwdzięczają.

Tak oto to, co powyżej zostaje pokryte, bezpieczne, wolne od strachu.

273. idamavoca bhagavā. idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā —

 “mātāpitā disā pubbā, ācariyā dakkhiṇā disā.
puttadārā disā pacchā, mittāmaccā ca uttarā.
“dāsakammakarā heṭṭhā, uddhaṃ samaṇabrāhmaṇā.
etā disā namasseyya, alamatto kule gihī.
“paṇḍito sīlasampanno, saṇho ca paṭibhānavā.
nivātavutti atthaddho, tādiso labhate yasaṃ.
“uṭṭhānako analaso, āpadāsu na vedhati.
acchinnavutti medhāvī, tādiso labhate yasaṃ.
“saṅgāhako mittakaro, vadaññū vītamaccharo.
netā vinetā anunetā, tādiso labhate yasaṃ.
“dānañca peyyavajjañca, atthacariyā ca yā idha.
samānattatā ca dhammesu, tattha tattha yathārahaṃ.
ete kho saṅgahā loke, rathassāṇīva yāyato.
“ete ca saṅgahā nāssu, na mātā puttakāraṇā.
labhetha mānaṃ pūjaṃ vā, pitā vā puttakāraṇā.
“yasmā ca saṅgahā ete, sammapekkhanti paṇḍitā.
tasmā mahattaṃ papponti, pāsaṃsā ca bhavanti te”ti.

273. To właśnie powiedział Błogosławiony. Powiedziawszy to, Spełniony, Nauczyciel, także i to powiedział:

Matka i ojciec to kierunek wschodni.
Nauczyciele to południowy kierunek.
Dzieci i żona to kierunek zachodni.
Przyjaciele i współpracownicy to północ.
Służba i siła robocza są tym, co poniżej.
Tym, co powyżej, są pustelnicy i bramini.
Gdy czci kierunki w taki sposób, gospodarz taki rodzinie wystarcza.
Mędrzec moralności przestrzega, łagodny i elokwentny, skromny, uprzejmy – taki ktoś osiąga sławę.
Kto prężny, nieleniwy, trudnych czasów się nie lęka, w kryzysie pozostaje stabilny, uczony – taki ktoś osiąga sławę.
Potrafiący jednoczyć innych, przyjacielski, z kim łatwo się rozmawia, kto nie ma w sobie zgryzoty, przewodnik, mentor, pojednawca – taki ktoś osiąga sławę.
Przez szczodrość, takt w mowie, dobroczynność tu i teraz, równe traktowanie tego, co się przejawia, w zależności, jak jest wymagane – w ten sposób spajać można świat, niczym oś poruszającego się rydwanu.
Gdyby nie było takiego spajania, ani matka, ani ojciec nie byliby szanowani i czczeni przez dzieci.
Ponieważ ta spójność istnieje, mądrzy dobrze to badają i dzięki temu osiągają wielkość i stają się wychwalani”.

274. evaṃ vutte, siṅgālako gahapatiputto bhagavantaṃ etadavoca — “abhikkantaṃ, bhante! abhikkantaṃ, bhante! seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṃghañca. upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatan”ti.

Gdy to zostało powiedziane, oto co Siṅgālaka, syn gospodarza, powiedział Błogosławionemu:

„Wspaniale, Czcigodny! Wspaniale, Czcigodny! To tak, jakby, Czcigodny Panie, człowiek postawił z powrotem coś, co było przewrócone, jakby odkrył ukryte, jakby wskazano drogę zagubionemu, jakby przyniesiono lampę w ciemności z taką myślą: »Ci, którzy mają oczy, będą widzieli wszystko wyraźnie«. W taki też sposób została mi ukazana Dhamma przez Błogosławionego. Chciałbym mieć schronienie w Czcigodnym, w Dhammie i w mnisiej Saṅdze. Czcigodny, niech Błogosławiony traktuje mnie jako współwyznawcę, tego, który dziś znalazł schronienie na resztę życia”.


Powrót do Tipiṭaki


Poleć nas i podziel się tym artykułem z innymi: Facebook

Chcąc wykorzystać część lub całość tego dzieła, należy używać licencji GFDL: Udziela się zgody na kopiowanie, dystrybucję lub/i modyfikację tego tekstu na warunkach licencji GNU Free Documentation License w wersji 1.2 lub nowszej, opublikowanej przez Free Software Foundation.

gnu.svg.png

Można także użyć następującej licencji Creative Commons: Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0

cc.png

Tłumaczenie: Piotr Jagodziński

Image0001%20%281%29.png

Podoba Ci się ten artykuł? Dołącz do nas lub wesprzyj nas finansowo.
POMÓŻ FUNDACJI "THERAVADA"
(KRS: 0000464215, NIP: 5223006901, Regon: 146715622)
KONTO BANKOWE: 89 2030 0045 1110 0000 0270 1020