Naszym nawykiem są bezustanne próby bycia czymś lub kimś, więc stawiamy sobie określone cele, tworzymy ideał, którym chcielibyśmy się stać. Może myślimy, że społeczeństwo, w którym żyjemy, powinno być inne. Ludzie powinni być mili, hojni, bezinteresowni, rozumiejący i kochający, powinno panować braterstwo, rządy powinny być sprawowane przez mądrych przywódców i pokój powinien panować na świecie. Ale świat w obecnej chwili jest taki, jaki jest, a rzeczy mają się tak, jak się mają. Jeżeli tego nie rozumiemy, zaczynamy walczyć. Więc kieruj swój słuch do własnego środka, przysłuchuj się temu bezustannemu krzykowi: „Jestem taki, nie jestem taki” i badaj to „ja jestem, ja nie jestem” ze świadomością i uwagą.

Religioznawcy często powtarzają powszechną prawdę, iż przyswojenie nowej religii i przyjęcie jej jako własnej, zajmuje danej kulturze około dwóch wieków. Buddyzm zdecydowanie nie jest nową religią na świecie. Niemniej jednak może się przemienić w coś nowego, w miarę przystosowywania się do kultury euro-amerykańskiej. Tak ulepszony buddyzm może zaniedbywać istotne elementy oryginalnych nauk, na rzecz wartości i praktyk, które dodadzą nam, praktykującym komfortu. Jako przedstawiciele Ameryki Północnej i Europy, wydajemy się być szczególnie przyciągani przez atrakcyjny i psychologicznie zrozumiały projekt duchowego oświecenia, ale na własne ryzyko zaniedbujemy inne, fundamentalne wartości i praktyki buddyjskie.

Jest powszechnie wiadomym, iż dana leży u podstaw praktyk buddyjskich. To dzięki dana Dhamma nadal funkcjonuje. Gdyby nie indyjska tradycja pomagania żebrzącym, Buddha nie miałby okazji zbadać oraz odnaleźć ścieżki ku Przebudzeniu. Sangha, wspólnota zakonna, nie miałaby czasu i okazji, aby podążać Jego drogą. Dana jest pierwszą z nauk w stopniowanym nauczaniu. Jest listą uporządkowanych tematów, dzięki którym Buddha prowadził słuchaczy krok po kroku w taki sposób, by docenili Cztery Szlachetne Prawdy, a często także by po raz pierwszy posmakowali Przebudzenia.

To jedna z mów autobiograficznych Buddhy, opisujących jego życie, w Majjhima Nikāyi jest ich całkiem sporo. Wydaje mi się, że około ośmiu, a to jedna z nich i bardzo mi się podoba, bo dużo mówi o samym Buddzie, o tym, jak praktykował. To bardzo inspirujące, dowiedzieć się, jak ćwiczył, i oczywiście zdać sobie sprawę z podobieństw – z tego, jak nasza praktyka powinna wyglądać i jak praktykował Buddha. To daje nam lepsze rozeznanie, powoduje, że to, co powinniśmy wypraktykować, staje się bardziej przystępne, łatwiej do nas trafia, staje się bardziej wiarygodne. W pewnym sensie ukazuje też człowieczeństwo Buddhy. Widzisz, jaki był, że był człowiekiem, ty też jesteś człowiekiem, więc to przykład do naśladowania, i jest to inspirujące pod wieloma względami.

To akurat jedna z bardziej przerażających kwestii dotyczących zrodzenia się w jakimkolwiek wymiarze, szczególnie w ludzkim świecie i światach niższych. Gdy tylko się odradzasz, natychmiast spotykasz się z cierpieniem – od razu, bach! – i nie ma nikogo, kto by ci to wyjaśnił. To jak zderzenie czołowe. Inni mogą cię pocieszać, ale nie są w stanie pokazać, jak sobie z tym poradzić. Tym samym umysł wymyśla różnorakie kombinacje i improwizuje sposoby, aby trzymać to cierpienie na dystans. Nawet gdy już nauczymy się mówić, ciągle będziemy mieć to przedwerbalne nastawienie w stosunku do cierpienia w dorosłym życiu, nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Często takie nastawienie uruchamia blokady, zaprzeczenia i nie są to tylko blokady mentalne, również fizyczne.

Jeśli dojrzeje w nas mądrość i zaczniemy rozumować zgodnie z Prawdą, przestaniemy być miotani. Zazwyczaj kiedy jesteśmy w dobrym nastroju, zachowujemy się w określony sposób; a jeśli mamy zły nastrój, zachowujemy się w inny. Lubimy coś i jesteśmy pobudzeni; nie lubimy czegoś i jesteśmy zniechęceni. W ten sposób ciągle mamy konflikt z wrogami. Kiedy te rzeczy nie są już nam przeciwne, zaczynają być ustabilizowane i wyrównują się. Nie ma już wzlotów i upadków, gór i dołów. Rozumiemy te rzeczy świata i wiemy, że tak po prostu jest. To po prostu „dhamma życia.”

Omówię teraz zwięźle trzydzieści siedem bodhipakkhiya dhamm; praktyki te, w które powinno się wkładać wysiłek, powinny z determinacją wykonywać osoby, które pragną praktykować samathę (uspokojenie) i vipassanę (wgląd), i w ten sposób wykorzystać tę bardzo rzadką sposobność, jaką jest odrodzenie się jako człowiek w obecnej Sasanie Buddy.

Jest wiele cech które łączy wiele tradycji jogicznych. Jedną z nich jest praktyka określana mianem Boskich Siedzib (brahmavihāra). Tymi boskimi siedzibami są: Miłująca Dobroć (mettā/maitri), Współczucie (karunā), Altruistyczna (lub Życzliwa) Radość (muditā), Doskonała Bezstronność (upekkhā/upekṣā).

Są to podstawowe zasady interpretowania nauk Buddhy, jednak jeśli zobaczymy, w jaki sposób większość autorów traktuje doktrynę anatta, zobaczymy, że te zasady są ignorowane. Niektórzy próbują ograniczyć interpretację braku „ja”, mówiąc, że Buddha zanegował istnienie wiecznego lub oddzielnego „ja”, jednak jest to udzielenie analitycznej odpowiedzi na pytanie, które powinno być odłożone na bok. Inni próbują wyciągnąć konkluzję z kilku wypowiedzi rzuconych w rozmowie, które zdają się implikować, że nie ma „ja”; jednak bezpieczniej wydaje się przypuszczać, że narzucanie tych stwierdzeń, gdy odpowiada się na pytanie, jakie powinno być odłożone na bok, jest wyciąganiem wniosków, których nie powinno się wyciągać.

Obserwacja psychologiczna Ligottiego jest trafna, jesteśmy świadomymi, czującymi istotami, i czy sobie z tego zdajemy sprawę czy nie - a bardzo często tak bywa, że nasza fundamentalna motywacja kierująca wszystkimi naszymi działaniami ginie w mrokach niewiedzy – działamy w oparciu o zasadę bólu i przyjemności. Wiedza o tym nie jest bynajmniej odkryciem współczesnej psychologii, już choćby Epiktet rozpoznał, że cechuje nas naturalna niechęć do popadnięcia w sprzeczność, jeżeli coś robimy to tylko dlatego, że albo tym działaniem chcemy uzyskać przyjemność, albo też uniknąć cierpienia. Nie jest możliwe by świadoma istota podjęła się działania o którym wie, że przyniesie jej cierpienie, gdy ma możliwość jego uniknięcia. Jeżeli podejmuję się działania o którym wiem, że przyniesie mi cierpienie, to tylko dlatego, że nie widzę alternatywy, i wszystkie inne wybory wiążą się z jeszcze większym cierpieniem.

Wielu ludzi Zachodu, po raz pierwszy spotykających się z buddyzmem zaskoczonych jest tym, w jak niezwykły sposób buddyzm – wraz z jego głównymi koncepcjami: wzajemnym połączeniem, pełnią, przekraczaniem ego – zdaje się być dla nich znajomy. To, czego jednak mogą nie brać pod uwagę, to fakt, że koncepcje te zdają się brzmieć znajomo ponieważ są jak najbardziej swojskie. Znamy je, ponieważ wywodzą się nie z nauk Buddhy, lecz wyłaniają się z dhammicznych wrót zachodniej psychologii, przez które słowa Buddhy zostały przefiltrowane. Koncepcje te są bardziej zakorzenione w kulturze Zachodu – w szczególności myśli niemieckich romantyków – niż w pierwotnych źródłach Dhammy.

Na czym polega wyjątkowość buddyjskiego nauczania? Czym szczególnym wyróżniał się Buddha na tle swojej epoki? Co sprawiło, że jego przekaz przetrwał 2,5 tys. lat? Pierwsza część opowieści o życiu i nauczaniu Siddhatthy Gotamy autorstwa George'a N. Marshalla.

Druga część opowieści o życiu i nauczaniu Buddhy ukazuje sytuację społeczną, polityczną i religijną w starożytnych Indiach w chwili narodzin księcia Gotamy.

Kolejny fragment biografii Buddhy przedstawia reakcję współczesnych na narodziny Gotamy, dzieciństwo księcia, jego dorastanie w pałacu i pierwsze lata po założeniu własnej rodziny.

W czasie swoich podróży Siddhattha Gotama po raz pierwszy dostrzega istnienie cierpienia, chorób, starości i śmierci jako nieodzownych elementów ludzkiego losu.

Siddhattha Gotama podejmuje trudną decyzję o zrzeczeniu się praw do spuścizny po ojcu. Młody książę postanawia porzucić dotychczasowe życie, by wstąpić na drogę ku wyzwoleniu.

Młody Gotama przyłącza się do grup wędrujących poszukiwaczy prawdy, by zgłębiać ówczesne systemy filozoficzne. Stopniowo narasta jego sceptycyzm wobec poznanych prawd i zasad. Postanawia samodzielnie szukać odpowiedzi na nurtujące go pytania.

Gotama przezwycięża ziemskie pokusy i oddaje się wielogodzinnej medytacji. Siedząc pod drzewem figowca, osiąga jasny wgląd w wewnętrzny umysł. Odkrywa, że cierpienie i ignorancja pochodząca z fałszywej percepcji są źródłem bólu i nietrwałości życia.

Oświecony Gotama poznaje siebie jako Buddhę. Pragnie podzielić się tym poznaniem z innymi. Za najważniejsze moralne przesłanie swojej nauki uważa prawo karmana - niewłaściwe uczynki prowadzą do złych skutków, a właściwe do dobrych rezultatów. Rozpoczyna się okres głoszenia wśród miejscowej społeczności poglądu o prawdziwej wartości życia, według którego szczęście można odnaleźć wyłącznie w sobie samym, poza uwarunkowanym zmianami światem zewnętrznym.

Buddha zdobywa pierwszych wyznawców, którzy stają się jego uczniami. W Parku Jeleni w pobliżu Waranasi wygłasza dla nich kazania, wspólnie spędzają czas na dyskusjach i medytacjach. Wkrótce do Sanghi przyłączają się kolejni zwolennicy, gotowi zaufać nowej doktrynie o Oświeceniu.

Przebudzony wraz z grupą najbliższych uczniów trafia do klasztoru Kassapy. Budda udowadnia mnichom, że głoszona przez niego nauka zapewnia lepsze rezultaty niż jakakolwiek inna. Początkowo nieufni asceci ostatecznie przyznają rację nauczycielowi Czterech Szlachetnych Prawd i Ośmiorakiej Ścieżki. Sangha powiększa się o kolejnych mnichów pod przewodnictwem Kassapy, który odtąd staje się jednym z głównych wyznawców buddyjskiego bractwa. Mnisi wraz Przebudzonym udają się do króla Bimbisary. Władca przyjmuje nową wiarę, przekazując Sandze bambusowy zagajnik w mieście Radżagriha na miejsce spotkań.

Buddha opuszcza bambusowy zagajnik, zostawiając królowi Bimbisarze i jego poddanym przesłanie o najwyższym darze, jaki posiadamy – naszym umyśle. Wraz ze swoimi wyznawcami udaje się w daleką drogę do rodzinnego Kapilavastu. Tutaj kontynuuje nauczanie, stosując technikę zamiany prywatnej wrogości w publiczną dyskusję oraz rozwiązywania kwestii publicznych w rozmowach osobistych. W ten sposób zapobiega konfliktom, usuwając początkową niechęć miejscowej ludności wywodzącej się z różnych kast. W stolicy rodu Śakjów dochodzi też do spotkania Buddhy z opuszczoną przed laty żoną i kilkuletnim synem Rahulą.

W szeregi Sanghi wstępuje kilkuletni syn Buddhy, Rahula. Wkrótce w jego ślady idą dwaj kuzyni: Ananda i Devadatta. Uprzejmy i prostolinijny Ananda staje się ulubionym uczniem Buddhy. Natomiast próżny i zawistny Devadatta wymaga specjalnej uwagi i cierpliwości ze strony mistrza. Po śmierci króla Śuddhodany, władza w królestwie przechodzi w ręce jego żony, Mahāprajāpatī. Wdowa skupia wokół siebie grupę zainspirowanych nowymi naukami kobiet, które golą głowy i w zgrzebnych szatach rozpoczynają bezdomne życie, licząc na formalne przyjęcie do Sanghi. Początkowo przeciwny temu pomysłowi Buddha, po wielu namowach oraz dzięki poparciu Anandy zgadza się na równy mężczyznom udział kobiet w życiu zakonnym.

W parku Jetavana w Sāvatthī, ofiarowanym wyznawcom Buddhy przez bogatego kupca Anathapindikę, powstaje pierwszy klasztor, wokół którego gromadzą się nowi słuchacze. Buddha nie ustaje w nauczaniu Czterech Szlachetnych Prawd, tłumacząc członkom wspólnoty, dlaczego bez unicestwienia źródeł cierpienia, wyzbycia się chęci posiadania nie można osiągnąć Przebudzenia. Za kluczowe uważa pozbycie się zła i urazy, bo tylko ten, kto nie ma w sobie zła, nie może być przez zło zraniony. Podkreśla, że nie ma większego ognia niż pożądanie, nie ma większego zła niż nienawiść, nie ma większego bólu niż brak harmonii. Tylko dzięki spokojowi ducha, tak różnemu od pożądania i przyjemności zmysłowej odczuwa się radość Dhammy.

W miarę rozszerzania się nauk Buddhy przybywa wiernych wyznawców, ale też pojawiają się kolejni wrogowie, którzy zawiązują spiski przeciwko Przebudzonemu. Przebiegły Devadatta snuje plany zamachu na życie Mistrza, by przejąć przywództwo w Sandze. Będąc pod wpływem nauk dżinistów, sekty założonej przez mędrca Mahāvīrę, Devadatta forsuje zasady surowej ascezy, która zwiększyłaby dyscyplinę wśród bhikkhu. Buddha traktuje niepokornego siostrzeńca z łagodnością, okazując mu współczucie. Rewolta Devadatty nie znajduje wielu zwolenników.

W imię zasady równości Buddha neguje zastany porządek społeczny oparty na systemie kastowym. Uniwersalizm Przebudzonego obejmuje nie tylko na buntowników i nędzarzy, ale też bogaczy i potężnych, którzy pod wpływem jego nauk wstępują na Ośmioraką Ścieżkę. Viśākhā, jedna z najwierniejszych wyznawczyń Buddhy, inicjuje budowę klasztoru dla kobiet w parku Jetavana w pobliżu Sāvatthī. Z woli Przebudzonego reguluje reguły współpracy pomiędzy bhikkhu a bhikkhuni. Te zasady stają się podstawą klasztornej dyscypliny w Sasanie - Sandze dla kobiet.

Buddha naucza dziesięciu zagadnień poświęconych nietrwałości: nieistnienie "ja" (doktryna anatty), zmienność świata fizycznego i ludzkiej świadomości, rozważania nad porzuceniem i oderwaniem się, nad wygaśnięciem i odrazą dla zewnętrznego świata, nad nietrwałością wszystkich elementów składowych. Zamiast przywiązywania do tego, co nietrwałe Przebudzony proponuje skupienie uwagi na wdechu i wydechu.

Przebudzony porównuje podążanie Szlachetną Ośmioraką Ścieżką do stawiania kroków na nierównej, choć wygładzonej ścieżce - droga stanie się prosta dla szlachetnych, którzy wędrują po niej równym krokiem. Sariputta próbuje nakłonić Mistrza do napisania podręcznika z wykładnią nauk Dhammy. Tathāgata nie chce ustanawiać fundamentalnych zasad dla Sanghi, bo pragnie wolności poznania dla swoich uczniów.

Buddha przewiduje, że dopóki będą przestrzegane zasady dyscypliny ustalone dla mnichów, tak długo Sangha przetrwa. Zaleca skromność i wykonywanie codziennych obowiązków zamiast głoszenia próżnych sądów, wierząc w to, że owoce pracy bhikkhu będą świadczyły same za siebie. Naucza, jak radzić sobie ze zmiennością form, odnosząc to do namiętności, chorób i procesu starzenia się ciała.

Rozwinięcie nauki Buddhy o dualizmie poznawczym wynikającym ze świadomego i różnicującego myślenia, które nieuchronnie prowadzi do fałszywego podziału na podmiot i przedmiot, wrażenie i rzeczywistość, umysł i materię, postrzegającego i postrzegany obiekt. Ponieważ umysł nieustannie różnicuje poznane wrażenia zmysłowe, nie daje to możliwości dostrzeżenia prawdziwej natury obiektów. Istoty posługujące się zmysłami nie uzyskują Oświecenia, gdyż fałszywe koncepcje odnoszące się do rzeczy i zjawisk zniekształcają poznanie.

Buddha dobiega swoich 80. urodzin. Od 45 lat kieruje swoje nauczanie do ludzi wszystkich kast, wskazując drogę ku wyzwoleniu. Skupieni wokół Tathagaty uczniowie oczekują pozostawienia instrukcji członkom Sanghi. Świadom zbliżającego się końca Buddha wygłasza w Vesāli swoje ostatnie kazanie.

Siddhattha Gotama umiera w 483 p.n.e, nad ranem, wiosennej nocy, podczas pełni Księżyca, w miesiącu wesak. Ciało Tathagaty zostaje spalone, a szczątki Mistrza rozdzielone na osiem relikwii. Brak silnego przywódcy początkowo zagraża przyszłości buddyjskiej wspólnoty. Kassapa usiłuje ratować wspólnotę, remontując klasztory i ocalając od zapomnienia słowa kazań Przebudzonego oraz zasady dyscypliny. Początkowo śpiewnie recytowane sutty z czasem zostają spisane jako zatwierdzony przez zgromadzenie kanon.

Reportaż o wizycie Ajahn Chah'a w Angli pod koniec lat 70-tych gdy Ajahn Sumedho i jego uczniowie stworzyli pierwszy klasztor leśnej tradycji w Chithurst.

Buddyzm jest prawdopodobnie najmniej poznaną spośród wszystkich głównych religii świata. W gruncie rzeczy to z naszej zachodniej perspektywy możemy zadać sobie pytanie o podstawy nazywania buddyzmu religią. Zostaliśmy przyzwyczajeni do myślenia o teologii w kategoriach Boga, objawienia, posłuszeństwa, kary i wybawienia. Motywy stworzenia, oddawanie czci, sądu i nieśmiertelności mają elementarne znaczenie dla chrześcijaństwa, przez co są niemal nierozerwalnie wiąże się z naszą koncepcją religii. Buddyzm na Zachodzie postrzega się poprzez pryzmat zachodniej kultury, ludzie nieświadomie projektują na naukę Buddhy swoje własne pojęcia, wartości i oczekiwania. Jak choćby ceremonie i pokłony, które są błędnie uznawane za przykłady kultu religijnego, a nawet bałwochwalstwa.

Żyjemy w sensualnym świecie i czasami niektóre religie mają nader dziwaczne podejście do otaczającej nas zmysłowości. Możemy to zaobserwować w niektórych środowiskach, w których kobiety zmuszane są do zakrywania twarzy burkami lub – jak dajmy na to w przypadku wspólnoty amiszów – do noszenia obszernych, zakrywających cielesność ciuchów. Spójrzcie teraz na mnichów i mniszki siedzących przed wami – oto nasza wersja burki. O co chodzi? Jaki jest buddyjski stosunek do zmysłowości?

Buddha, poprzez swoje nauki, doprowadził związek podmiot-przedmiot do ostatecznego punktu. Nauczał, że wszystkie spostrzeżenia, wszystkie uwarunkowania, które przebiegają przez nasze umysły, wszystkie emocje, wszystkie uczucia, wszystkie obiekty świata materialnego, które możemy widzieć i słyszeć, są nietrwałe. Powiedział „To co powstaje, ustaje”. Jest to, Buddha wciąż na nowo wskazywał na to w swoich naukach, bardzo ważnym wglądem, który uwalnia nas od wszelkiego rodzaju złudzeń. To co powstaje, ustaje.

Podróżując po wielu zakątkach świata, znany irlandzki prezenter telewizyjny Christy Kenneally oprowadza nas po wspaniałych zabytkach związanych buddyzmem. Film w reżyserii Stephena Rooke'a z 2003 roku jest jednym z serii filmów dokumentalnych pod tytułem "Niebo na ziemi", opowiadających o religiach światowych i miejscach związanych z pogaństwem, judaizmem, chrześcijaństwem, islamem, hinduizmem.

Jednym z powodów, dla których ludzie czczą naukę są jej wszystkie dokonania w dziedzinie technologii. Jednym z powodów dla których buddyzm rozprzestrzenia się obecnie są wszystkie jego osiągnięcia w dziedzinie „technologii umysłu”. To rozwiązuje problemy. Tłumaczy mentalne trudności. Buddyzm zwycięża w rozwiązywaniu tych wewnętrznych problemów ponieważ zawiera wszystkie te strategie, te starożytne „gadżety”, które faktycznie działają. Jeśli wypróbujesz któryś z tych gadżetów, sam odkryjesz jak one produkują dobro, rozwiązują wewnętrzne cierpienie i ból. Oto dlaczego buddyzm się rozrasta. Myślę, że buddyzm zajmie miejsce nauki !

Kiedy pytano Buddę, co robi, odpowiadał, że naucza o „cierpieniu i końcu cierpienia”. Kiedy pytano go o metafizykę (początek i koniec Wszechświata, podobieństwa i różnice pomiędzy ciałem i umysłem, istnienie lub nieistnienie po śmierci), milczał. Powiedział, że Dharma jest przesiąknięta jednym smakiem – wolnością. Nie powiedział nic na temat wyjątkowości czy boskości, ani nie odwołał się do pojęcia, które można by przetłumaczyć jako „Bóg”. 

Dla wszystkich z was, którzy mają wiedzę odnośnie chrześcijaństwa, co odnosi się do większości ludzi z Zachodu - chodziliśmy do szkoły, uczono nas biblii – biblia nigdy nie wspomina gdzie był Jezus gdy uciekł. Jest natomiast dość jasne, że uciekł do Aleksandrii. Kair był niewielką wioską, wszystko co ważne było w Aleksandrii. Zatem możliwe, że tam wyruszył, wraz ze swoimi rodzicami, którzy musieli przecież pracować. Jak dorastał w tym mieście, a miał wg podań dorastać w Egipcie i był zainteresowany wszystkim co duchowe, na pewno dotarł także do tego słynnego klasztoru Therapeutów w Aleksandrii. Buddyzm mógł więc wpłynąć na niego w pewnym stopniu.

Jakiekolwiek cechy postmodernizmu można by dostrzec w buddyzmie, naiwnością byłoby opisywać myśl buddyjską jako 'postmodernistyczną' – z prostego powodu: ponieważ buddyzm nie przeszedł fazy modernizmu, żeby być 'post' czegoś. Buddyjskie kultury ewoluowały zgodnie z wielkimi narracjami swojego własnego Oświecenia. W konsekwencji, można dostrzec dwa wpływowe, lecz przeciwstawne sobie trendy, poprzez które buddyzm spotyka się ze współczesną zachodnią kulturą.

Mam tu do was małe pytanko, rozpocznę nim wykład. Niech no spojrzę. Oto pytanie: jeżeli potrafisz zacząć dzień bez kofeiny, jeżeli zawsze potrafisz być pogodny, ignorując wszelkie bóle i dolegliwości, jeżeli potrafisz zrezygnować z narzekania i zanudzania ludzi swoimi problemami oraz jeżeli jesz co dzień to samo jedzenie i jesteś za nie wdzięczny, jeżeli potrafisz zrozumieć, że ci, których kochasz, są zbyt zajęci, żeby poświęcić ci nieco czasu, jeżeli potrafisz przyjąć krytykę oraz obwinianie bez najmniejszej urazy, jeżeli potrafisz rozładować napięcie bez sięgania po środki medyczne i potrafisz się odprężyć bez alkoholu oraz potrafisz spać bez ratowania się narkotykami, to kim jesteś? Odpowiedź brzmi: psem.

Świat znajduje się u progu nowej ery, lecz nie wiadomo, czy wkraczamy w czasy dla nas najlepsze, czy w najgorsze. W miarę jak planeta wypełnia się ludźmi i zasoby naturalne, dzięki którym żyjemy, wyczerpują się, a dzikie gatunki zwierząt stoją w obliczu nieuchronnego wyginięcia, często wydaje się, że możemy być świadkami początku końca. Kiedy indziej pojawia się uczucie nadziei, że jako gatunek być może doświadczamy stopniowej ewolucji świadomości. W miarę jak zbiorowo stajemy się umysłowo bardziej otwarci, bardziej tolerancyjni, bardziej wyczuleni na różnorodność oraz bardziej zainteresowani prawami człowieka, okazjonalnie dostrzegamy, jak wszystko wyglądałoby inaczej, gdybyśmy tylko byli zdolni porzucić odziedziczone po naszych przodkach, prymitywne sposoby traktowania siebie nawzajem.

Jak wielu z was może już zaczęło się domyślać, było to porównanie do kosza na śmieci. To moje pierwsze porównanie dla uczczenia pojęcia śmieci. Ajahn Chah powiedział: „Jeśli kiedykolwiek będziesz udzielał porad i wysłuchiwał problemów ludzi, musisz zawsze przyjmować wszystko, co mówią, starając się tego nie oceniać, tylko okazywać życzliwość i przejęcie tym, co ich spotkało – możesz nie rozumieć, przez co przechodzą, ale postaraj się okazać im jak najwięcej życzliwości. Ale kiedy już wyjdą, musisz sobie wyobrazić, że jesteś koszem na śmieci. Tak, by móc przyjmować wszystkie problemy i trudności, o jakich ludzie ci opowiedzą. Możesz nie rozumieć, dlaczego wrzucają te śmieci w ciebie, nie jesteś niczemu winien, ale proszę, przyjmij je”. A najważniejsza część tego porównania była na samym końcu. „Proszę, tylko pamiętaj o tym, żeby zawsze wyobrażać sobie, że jesteś koszem na śmieci z dziurawym dnem. Wtedy wszystko, co ludzie ci powiedzą, cokolwiek w ciebie wrzucą, przeleci i nic się w tobie nie zatrzyma”.

Dokument BBC, dłuższy i różniący się znacznie od wersji z TVP, z autorskim tłumaczeniem. Opowiada historię Indii w czasach starożytnych, koncentrując się na Buddzie i jego wpływie jaki miał na tę część świata. Pełen zapierających dech w piersiach krajobrazach jak też wnikliwych wnioskach - film stara się przybliżyć historię Indii z perspektywy duchowości, tradycji jak też polityki owych czasów.

W Indiach buddyzm uważany był za doktrynę heretycką, ponieważ nie uznawał objawienia świętych Wed, przeciwstawiał się rytualizmowi ofiarnemu i tym samym klasie kapłanów - braminom - podważając w ten sposób sens ich egzystencji. Głosił równość wszystkich ludzi i dostępność zbawienia dla każdego (także dla kobiet), kto podejmie trud kroczenia drogą wskazaną przez Buddę.

W obecnych czasach ludzie posiadają masę informacji, wielu ludzi mówi wam, co należy robić i jak przeżywać swoje życie, a czasem i my to robimy tutaj w piątkowe wieczory. Dam wam zatem kilka porad na temat sposobu radzenia sobie z problemami życia codziennego, mimo iż czasem przydarzają się bez końca – rozwiązujemy jeden problem i już pojawia się następny. Bardzo często staracie się zrozumieć szerszą perspektywę, odpowiedzieć sobie na pytania o „sens życia” i „kim jesteście”, a jednym z głównych środków ku temu służących była zawsze medytacja.

Jako buddyści, potrzebujemy otworzyć nasze serca. Oprócz powstrzymywania się od niszczących działań i mowy, próbujemy być bardzo hojni. Zaleta hojności (dāna) jest w buddyzmie bardzo wychwalana. We wszystkich buddyjskich krajach odnajdujemy wielką hojność. Na przykład w Tajlandii i na Sri Lance dzieci są zachęcane do tego, by ofiarowywać dāna niemal od urodzenia. Można zobaczyć matki zabierające swoje malutkie dzieci w miejsca, gdzie mnisi przechodzą żebrząc o jedzenie, i pomagające dzieciom ofiarować smakowite kąski. To zaczyna się w bardzo młodym wieku, zatem dzielenie się tym, co mają staje się częścią ich natury.

Jeżeli człowiek dostrzega niepewność i ból w świecie, i nie zapomina tego co zaobserwował, nie może uniknąć pytania o świat i o swój stosunek do świata. Budda wskazuje mu gdzie szukać i co robić by się odnaleźć. Dawanie jest przyjemne samo w sobie i zachęca do wyrzeczenia. Etyka zapewnia bezpieczeństwo braku wyrzutów sumienia. Szczęście niebiańskie lub te czysto światowe osiągane jest przez dobre czyny płynące z nie-chciwości, nie-nienawiści i rozwagi.

Według idealnego scenariusza edukacja jest najważniejszym narzędziem ludzkiego rozwoju, niezbędnym do przemiany niewykształconego dziecka w dojrzałego i odpowiedzialnego dorosłego człowieka. Jednak w dzisiejszych czasach, zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się, można zaobserwować, że formalna edukacja jest w poważnych tarapatach. Szkolne instrukcje stały się tak zrutynizowane i oklepane, że dzieci często postrzegają szkołę bardziej jako ćwiczenie cierpliwości, niż przygodę uczenia się. Nawet najbystrzejsi i najbardziej sumienni uczniowie łatwo stają się nerwowi, a dla wielu jedyną atrakcyjną drogą ucieczki stają się narkotyki, eksperymenty seksualne i wybuchy bezsensownej przemocy. Także nauczyciele, niezadowoleni z systemu, któremu służą, stają przed poważnym dylematem, lecz są niezdolni do wypracowania sensownej alternatywy.

Osiągnięcie Nieśmiertelnego jest buddyjskim Oświeceniem. Dochodzi się do tego poprzez zrozumienie, kultywowanie rzeczy właściwych, porzucenie niewłaściwych i coraz większą jasność w umyśle, co do tego jak się rzeczy mają. W osiągnięciu tego przeszkadza jednak nieustanne zaabsorbowanie tym, co zmienne. Ciągłe podążanie za myślami, emocjami, naszą osobistą historią i przyszłymi możliwościami. Nasza uwaga skierowana jest niejako na zewnątrz - na zewnątrz ku myślom, na zewnątrz od naszego centrum.

Dokument pokazujący ceremonię odlewania posągu Buddhy, w której wzięło wielu znanych mnichów (m.in. Ajahn Sumedho). Można zobaczyć społeczność świeckich wyznawców (głównie Tajów), którzy, pełni wiary w zasługi, oddają swe drogocenne kruszce, by uformować kolejną figurkę Błogosławionego. Abhayagiri to klasztor Theravādy w tradycji Ajahn Chaha, znajduje się w USA, wydarzenia z filmu odbyły się w 2003 roku.

Kiedy medytujemy, utrzymując oddech w umyśle, wprowadzamy do praktyki trzy właściwości. Uważność, która jest zdolnością utrzymywania czegoś w umyśle. W tym przypadku chodzi o pamiętanie, żeby pozostawać z oddechem oraz pamiętanie o tym, czego nauczyłeś się podczas poprzednich medytacji: tego, co już działa i tego, co nie działa. Tak więc, gdy pojawia się konkretny problem, masz już pewien zasób wiedzy. To pierwsza właściwość. Drugą jest czujność: chodzi o to, żeby ciągle zwracać uwagę na to, co się dzieje, nie odrywać się przez przenoszenie uwagi na inne rzeczy. Chcesz być uważnym w tym, co robisz. Zwłaszcza jeśli chodzi o utrzymywanie oddechu w umyśle. Gdy umysł zaczyna wędrować, zauważasz to i sprowadzasz go z powrotem. Trzecią właściwością jest gorliwość. Polega na tym, że chcesz zrobić coś dobrze i to jest ta właściwość, przez którą ujawnia się w medytacji twój charakter.

Cameron Macauley, mieszkający w okolicy Glasgow sześciolatek twierdzi, że pamięta swoje poprzednie życie. Podawane przez niego szczegóły na temat byłej rodziny i dawnego domu sprawiły, że jego losem zainteresowali się naukowcy.

Jednym z celów medytacji jest stworzenie perspektywy, która pozwoli ci zobaczyć, które ze spraw są warte twojej uwagi, a które nie. Funkcjonowanie w symbiozie z oddechem sprawia, że człowiek staje się coraz bardziej wrażliwy na ruchy w umyśle, na to, co robi oraz na sprawy, których realizacja zużywa nadmierną ilość energii, marnuje ją. Jednocześnie oddech stwarza miejsce, w którym można się zatrzymać z dala od aktywności świata i dzięki temu spojrzeć na nie z innej perspektywy. Jest to kolejny powód do tego, żeby uwolnić się od codziennych czynności na jakiś czas, do tego, żeby nauczyć się patrzenia na pewne rzeczy w nowy sposób, z punktu widzenia obserwatora, kogoś, kto nie jest zbytnio zaangażowany.

Dobrym przykładem jest chęć założenia własnej firmy. Jeśli na początku, aby móc rozpocząć działalność, musiałbyś w banku zaciągnąć pożyczkę, natychmiast poczułbyś stres. Cierpiałbyś, ponieważ do rozruchu konieczna jest duża kwota, której nie masz. Szukanie pieniędzy jest i trudne, i męczące, i tak długo, jak długo nie udałoby ci się zebrać potrzebnej sumy – cierpiałbyś. Oczywiście, że w dniu, w którym w końcu otrzymałbyś pożyczkę, czułbyś się wniebowzięty, ale to uniesienie nie trwałoby dłużej niż kilka godzin, ponieważ wraz z pożyczką otrzymałbyś nałożone na nią odsetki, które trzeba regularnie spłacać i które będą uszczuplać twoje dochody. Nie musisz ruszać nawet małym palcem, by twoje pieniądze odpływały do banku w postaci rat i odsetek.

Cnota cierpliwości jest według wszelkiego prawdopodobieństwa najbardziej znaczącą ze wszystkich cnót, o jakich powinniśmy w tych czasach pomyśleć, albowiem, jeśli nie jesteście cierpliwi, wówczas nie jest możliwe osiągnięcie jakiegokolwiek rozwoju duchowego. Mogę nawet myśleć w ten sposób: „Podejmę praktykę zen, która jest natychmiastowa; nie będę sobie zawracał głowy Therawadą, gdyż zajmuje ona zdecydowanie za dużo czasu. Pragnę uzyskać natychmiastowe oświecenie; szybko, tak abym nie musiał w kółko czekać, wykonując nużące czynności i zajmując się rzeczami, które zabierają czas i na które nie mam w ogóle ochoty. Może wystarczy skorzystać z kursu, albo zażyć tabletkę lub mieć jakieś urządzenie i stać się szybko oświeconym!”.

Jesteśmy niecierpliwym społeczeństwem. Wszystko ma być zrobione szybko, rezultaty mają przyjść szybko – w przeciwnym wypadku od razu tracimy zainteresowanie. Dlatego, że jesteśmy tak niecierpliwi, nie rozumiemy, o co w tej całej cierpliwości chodzi. Kiedy ktoś nam mówi, żebyśmy byli cierpliwi, bardzo często bierzemy to za znak, że rezultaty nie powinny nas obchodzić, że nie musimy być aż tak bardzo zaangażowani w praktykę, że możemy pozwolić na naturalny bieg zdarzeń. Uważamy, że cierpliwość oznacza brak stanowczości, brak zaangażowania, beztroskę i obojętność na to, kiedy wszystko ułoży się w całość i kiedy wyniki naszych działań będą widoczne.

Praktyka, której celem jest zakończenie dukkhi, byłaby krótka i łatwa, gdybyś po prostu nauczył się wnikliwości, która kładzie kres lgnięciu. Metafora dokarmiania pomaga zrozumieć, dlaczego samo dostrzeżenie wad przywiązania nie jest wystarczające do odpuszczenia. Jeśli nie jesteś dość silny, by istnieć bez pożywienia, umysł będzie znajdował nowe sposoby sycenia się i lgnięcia. Musisz więc najpierw wypracować zdrowe nawyki żywieniowe, które wzmocnią umysł – tylko wtedy będzie mógł osiągnąć stan, w którym pokarm nie będzie mu dłużej potrzebny.

Usuwając wszelkie odniesienia do „wymiaru transcendencji”, futurolog mógł sportretować ludzkość oddaną idei głoszącej, że najwyższe dobro można zrealizować, osiągając całkowitą kontrolę nad światem zewnętrznym, a nie nad sobą. Biorąc pod uwagę, że życie wiąże się z cierpieniem, a cierpienie to narasta w wyniku zderzenia naszych pragnień z naturą świata, możemy radzić sobie z cierpieniem albo poprzez zmianę świata w taki sposób, by był zgodny z naszymi pragnieniami, albo poprzez zmianę samych siebie tak, aby to nasze pragnienia były w harmonii ze światem. Obraz odmalowany przez futurologa przedstawiał świat, w którym dominuje pierwsze podejście. Jednak Buddha i wszyscy wielcy nauczyciele duchowi w historii jednogłośnie zalecali obranie drugiej drogi. Ich zdaniem nasze zadanie nie tyle polega na manipulowaniu zewnętrznymi uwarunkowaniami powodującymi nasze niezadowolenie, co na przezwyciężeniu subiektywnych korzeni niezadowolenia, na pokonaniu własnego egoizmu, pożądań i ignorancji.

Okres przesilenia zimowego, nowego roku jest miejscem granicznym zwiastującym odejście starego i nadejście nowego. Jest to też czas przemyśleń. Ludzie od zarania dziejów interesowali się skąd to się wszystko wzięło? Jak świat jest zbudowany? Jakie są początki wszechświata? Na przestrzeni wieków ludzie dawali różne odpowiedzi na powyższe pytania, stąd też mamy mity o stworzeniu.

Ćwiczenie umysłu nie polega jedynie na wykorzystaniu danej techniki medytacji, żeby siłą utrzymać go w chwili obecnej. Jeśli mamy takie podejście, umysł zacznie się buntować, znajdować sposoby na prześlizgnięcie się przez nasze mechanizmy obronne, ponieważ w niektórych sytuacjach dana technika medytacji się sprawdza, a w innych nie. Umysł zaczyna się buntować, gdy się nie sprawdza i jeśli uporczywie stosujesz jedną metodę, nie mając innych technik i podejść w zanadrzu.

W czasach Buddhy termin Nibbāna posiadał własną czasownikową formę: nibbuti. Oznaczało to „wygasać”, niczym płomień. Ze względu na to, iż uważano, że płonący ogień znajduje się w pułapce – trzymany i więziony przez zasilające go paliwo – jego wygaśnięcie było widziane jako uwolnienie. Wygaśnięcie oznaczało stan nieuwiązania.

Wolność myślenia, którą nakazywał Buddha, jest niespotykana w całej historii religii. Ta wolność jest konieczna ponieważ, według Buddhy, wyzwolenie człowieka uzależnione jest od jego osobistego uświadomienia sobie prawdy. Nie od łaski boskiej lub mocy nadprzyrodzonej w formie nagrody za jego posłuszne i dobre zachowanie.

W utworach oświeconych mniszek żyjących w czasach Buddhy współcześni wyznawcy podążający Szlachetną Ośmioraką Ścieżką odnajdą wskazówki, pomoc oraz zachętę. Wersy te mogą pomóc nam w rozwoju moralności, koncentracji i mądrości, czyli trzech części z jakich składa się Ścieżka (sīla, samādhi, paññā). Z ich pomocą będziemy mogli wydajniej pracować nad eliminacją umysłowych skaz oraz odnaleźć trwały spokój i szczęście.

Buddyzm nie jest religią żebraków. Buddha ustanowił pewne reguły, tak aby mnisi mogli w pełni korzystać z dobrodziejstw jakie niesie ze sobą wyrzeczenie się świata. Chodzi tu głównie o wyzbycie się ignorancji, nienawiści i właśnie – pożądania – na przykład do gromadzenia dóbr materialnych. Dlatego też ideałem jest pabbajjā – ten kto wyzbył się majątku, opuścił dom i rodzinę by móc żyć jako mnich buddyjski.

Wysiłek, który nie ma w sobie ani odrobiny niechęci, nazywany jest sammapadhana. Nazywa się go również atapa-viriya. Jest to wysiłek, który może wzbudzić w praktykującym gotowość podjęcia wielkiego mozołu, zarówno fizycznego, jak umysłowego. Jest to wysiłek, który ma cztery cechy.

Definicja satipatthany brzmi: Bhusam itthatiti patthanam; sati eva pattanam satipatthanam. Oznacza to „silnie ugruntowaną uważność czy przytomność umysłu”. Istnieją cztery rodzaje satipatthany (zastosowań uważności).

Czasami, ze względu na brak umiejętności odpuszczania, nosimy ze sobą złe wspomnienia z przeszłości, złe uczucia z teraźniejszości lub obawy o przyszłość i nie jesteśmy w stanie pozwolić im odejść. Sprawia to nam tak wiele bólu i cierpienia! I nie tylko nam – nasz ból i cierpienie powoduje, że wszystkie osoby, które muszą mieć z nami kontakt też cierpią. Więc kierując się przynajmniej współczuciem wobec rodziny oraz ludzi w pracy, postarajcie się proszę, wytrenować swój umysł, tak by był w stanie odpuścić, by był spokojny i szczęśliwy.

Buddha nauczał o czterech właściwościach umysłu, które warto rozwijać. Mówił o nich, że są szlachetne, wzniosłe i dostojne – gorąco zachęcał do ich doskonalenia. Wskazywał, że mogą one przekształcać nie tylko nasze życie, ale i świat, wnosząc piękno, radość i sens.

O jakie właściwości umysłu chodzi? Są to: miłująca dobroć, współczucie, współradość i zrównoważenie. Nieczyniąca rozróżnień miłość do wszystkich istot, współczucie dla każdego, radość ze szczęścia i sukcesów innych ludzi oraz zrównoważenie i stabilny spokój umysłu w obliczu zmienności życia… Pięknie byłoby żyć w ten sposób i o ile lepszym i szczęśliwszym byłby wówczas świat!

W książce „Cztery wzniosłe stany” czcigodny Nyanaponika Thera bada swym przenikliwym umysłem poszczególne aspekty tych czynników i pokazuje, jak można zastosować je w codziennym życiu.

Pamiętajmy, że wszystko się zmienia. Pomyślmy o naszej kulturze – jeśli poczytalibyście współczesną opowieść o kimś kto wyjechał na wakacje, szedł plażą i użył Iphone'a żeby zatweetować swój status – natychmiast wiedzielibyście w którym mniej więcej roku ta opowieść się mogła zadziać. Jeśli ktoś powiedziałby, że działo się to w latach 50-tych XX wieku, powiedzielibyście – chwileczkę! Ktoś powiedziałby - “to prawdziwa historia, w tamtych latach już mieli Iphony, po prostu nie wiedziałeś że wtedy istniały.” Oczywiście będzie to niepoważne. To tak samo, gdy zna się historię, wtedy jest się pewnym: istnieje sekwencja rozwoju technologii, widać rozbudowę i urbanizację, postęp kultury, ewolucję zasad, rządów i królestw, ich ekspansję, rozszerzanie dróg handlowych, wiedzy odnośnie obszarów poza granicami, etc.

Kiedy mówisz o buddyzmie, nie możesz użyć wszystkich swoich koncepcji dotyczących innych religii, ponieważ nie mają one tu zastosowania. Buddyjskie podejście jest inne. Nie jesteśmy skłonni wierzyć w doktryny czy nauki albo rzeczy, które pochodzą od innych. Chcemy odnaleźć prawdę dla siebie samych.

Nieba i piekła istnieją. Kto was zsyła do piekła i jak tam jest?

Czy mogę być buddystą bez wiary w to, że przeżyję śmierć mózgu, żeby odrodzić się w macicy szakala lub jaju papugi? Czy mogę być buddystą i nie wierzyć w istnienie piekła, gdzie w ludzkim ciele z rybią głową mógłbym być przez tysiące lat przypiekany żywcem, aż odpokutuje swoje grzechy? Czy mogę być buddystą i wątpić w to, że włosy na ciele Buddy są koloru ciemnoniebieskiego i - rosnąc zgodnie z ruchem wskazówek zegara - układają się w okręgi? Czy mogę być buddystą i nie wierzyć, że mistrzowie medytacji mogą mnożyć swoje ciała, przechodzić przez ściany i góry, nurkować w ziemi, jak gdyby była ona wodą, przemierzać przestrzeń jak ptak, dotykać księżyca i słońca swoimi dłońmi?

Nauki o odrodzeniu, w połączeniu z prawem karmy zakładają, że żyjemy w moralnie uporządkowanym wszechświecie, w którym nasze uczynki przynoszą rezultaty odpowiednie do ich etycznych właściwości. Prawo, jakie łączy uczynki z ich owocami, nie może zostać zademonstrowane eksperymentalnie w taki sam sposób, jak prawa fizyki i biologii. Nie przeczy to jednak jego istnieniu. Oznacza tylko tyle, że prawo to działa, podobnie jak kwarki i kwazary, poza zakresem percepcji zmysłowej. Moralne prawo, nie będące zaledwie projekcją subiektywnych idei, włącza nasze wolicjonalne działania we wszechogarniający kosmiczny porządek, który działa obiektywnie, bo niezależnie od naszych pragnień, poglądów i wiary. Dlatego, gdy poddajemy się działaniu prawa etyki, nie czynimy tak tylko po to, by zasłużyć na pochwałę, bowiem postępując wedle norm etycznych po prostu jednoczymy się z Dhammą, uniwersalną zasadą sprawiedliwości stojącą u podstaw wszechświata.

Buddha, w trakcie swego życia, napotykał na wiele bezpodstawnych skarg ze strony braminów, którzy nie radzili sobie z jego nastawieniem. W tym czasie było wielu braminów wyświęconych przez Buddhę. Nie porzucili ustalonego poglądu, który zakazywał kobietom wyświęceń. Próbowali wszystkiego. Lecz Buddha był wśród nich przez cały czas, aby podać im rękę, aby je obronić, upewnił się, co do istnienia równowagi pomiędzy bhikkhu i bhikkhuṇī. W trakcie ceremonii, po jednej stronie Buddhy siedzieli bhikkhu, a za nimi upāsakowie. Po drugiej stronie, w tej samej linii co mnisi, siedziały bhikkhuṇī, a za nimi upāsiki.

Tak czasem bywa, prawda? Wszystko układa się nie tak, jak powinno. Dzisiejszy temat to: „Co zrobić, gdy dzieje się źle?”. Nie wiem jak wy, ale kiedy byłem młody, próbowałem naprawiać życie. Ciężko pracowałem i nie tylko nic się nie zmieniało, ale nawet pogarszało. Warto czasem próbować coś naprawić, ale życie chadza własnymi ścieżkami, nie zważając na nas i czasem zastanawiamy się dlaczego.

Buddha — "Przebudzony" — nazwał założoną przez siebie religię Dhamma-vinaya — "doktryna i dyscyplina". Aby zapewnić strukturę społeczną, wspomagającą praktykę Dhamma-vinaya (lub w skrócie Dhamma [sanskryt: Dharma]), oraz by zabezpieczyć te nauki dla potomności, Buddha założył zakon bhikkhu (mnichów) i bhikkhuni (mniszek) — Sanghę — która kontynuuje po dziś dzień przekazywanie nauk kolejnym pokoleniom zarówno zakonników jak i świeckich.

W praktyce Dhammy, również obserwujemy ten brak satysfakcji ze zmysłowych doświadczeń. Zauważ w swoim własnym życiu, że kiedy oczekujesz satysfakcji pochodzącej z obiektów zmysłów czy doświadczeń, możesz być tylko tymczasowo usatysfakcjonowany, może zaspokojony, chwilowo szczęśliwy - a to się zmienia. Jest tak ponieważ nie ma takiego miejsca w zmysłowej świadomości, które ma stałą właściwość czy istotę. Zatem doświadczenie zmysłowe jest zawsze zmienne, a wskutek ignorancji i braku zrozumienia mamy tendencję, by zbyt wiele od niego oczekiwać. Skłonni jesteśmy wymagać, mieć nadzieję i tworzyć wszelkiego rodzaju rzeczy, tylko po to, by czuć się straszliwie rozczarowani, zrozpaczeni, pełni żalu i przestraszeni. Właśnie te oczekiwania i nadzieje wiodą nas do rozpaczy, udręki, smutku i żalu, lamentu, starości, choroby i śmierci.

Podczas pierwszych tygodni spędzonych z moim nauczycielem, Ajahn Fuangiem, zacząłem zdawać sobie sprawę, że posiada on moce psychiczne. Nigdy ich specjalnie nie demonstrował, ale stopniowo wyczuwałem, że potrafi czytać w myślach i przewidywać przyszłe wydarzenia. Zacząłem się zastanawiać: co jeszcze może wiedzieć? Jak się mógł o tym dowiedzieć? Musiał wyczuć, w jakim kierunku szły moje myśli, gdyż jednego wieczora łagodnie nakierował mnie: „Wiesz”, powiedział, „jedynym celem naszej praktyki jest czystość serca. Reszta to tylko gierki”. Ta jedna fraza – czystość serca – rozbudziło coś więcej niż tylko moją ciekawość. Rozbrzmiało głęboko w środku. Mimo, że byłem bardzo rozczarowany chrześcijaństwem, nadal ceniłem motto Kierkegaarda: „Czystość serca polega na pragnieniu jednej rzeczy”. Nie zgadzałem się z Kierkegaardem, gdy chodziło o to, co tą „jedną rzeczą” miałoby być, ale jak najbardziej uznawałem, że czystość serca jest najważniejszym skarbem życia. A tu Ajahn Fuang proponował nauczyć mnie, jak to rozwijać. To jeden z powodów, dla których pozostałem z nim aż do jego śmierci.

W filmie dokumentalnym z 2014 roku Marcin Fabjański opowiada o swoim dwutygodniowym pobycie w Puszczy Białowieskiej i o dostrajaniu się w niej do procesu życia. We wstępie padają znamienne słowa; są ludzie, którzy patrząc na wiekowe dęby widzą przepływ czasu. To tacy ludzie zbudowali z tych dębów stolicę świata, nie ścinając ani jednego drzewa. Znamienne są też słowa samego Fabjańskiego, który na początku mówi o usuwaniu w miastach niepotrzebnych elementów krajobrazu: przestrzeń w mieście jest porządkowana, śmieci są usuwane, tak samo opadłe konary w parkach, starzy ludzie usuwani są do domów starców, natomiast w puszczy proces życia pojawia się nieunikniony, w takiej postaci w jakiej jest.

Jakie jest właściwe nastawienie do medytacji?

1. Medytacja jest obserwowaniem i akceptowaniem wszystkiego, co się pojawia — przyjemnego lub nieprzyjemnego — w zrelaksowany sposób.

2. Medytacja jest obserwowaniem i cierpliwym wyczekiwaniem połączonym ze świadomością i zrozumieniem. Medytacja NIE polega na próbach doświadczenia czegoś, o czym czytałeś lub słyszałeś.

3. Po prostu zwracaj uwagę na chwilę obecną. Nie zatracaj się w myślach o przeszłości. Nie daj się ponieść rozmyślaniom o przyszłości.

Dlatego właśnie dawanie znajduje się na szczycie listy dziesięciu parami – duchowych cech. Jest to jedna z tych duchowych cech, na którą Buddha często zwracał uwagę oraz zachęcał nas do jej kultywowania. Dawanie nie ogranicza się jedynie do materialnych rzeczy. Dawanie jest również aktem dobroci, a także wyrzeczeniem się. Jest ono również drugim czynnikiem Szlachetnej Ośmiorakiej Ścieżki.

W dzisiejszych czasach duży nacisk kładzie się na to, by nauki związane z duchowością były łatwe do sprawdzenia i odpowiadały bezpośrednio na potrzeby jednostki. Z tego powodu uznawana od wieków buddyjska doktryna ponownych odrodzeń w niektórych środowiskach powiązanych z Dhammą poddawana jest gruntownej weryfikacji. Bardzo niewielu spośród współczesnych buddyjskich myślicieli posunęłoby się do uznania tej teorii za „nienaukową”. Na sile natomiast przybiera twierdzenie mówiące, iż niezależnie od tego, czy uznamy ponowne odrodzenia za fakt, wiedza o tym nie posiada żadnego realnego wpływu na praktykę Dhammy, a tym samym nie powinna mieć zapewnionego miejsca w buddyjskim nauczaniu. Zakłada się, że to, co prawdziwe jest jedynie „tu i teraz”, i że Dhamma powinna wspierać nas w pokonywaniu indywidualnych trudności, pogłębiając samoświadomość i wewnętrzną szczerość. Całą resztę buddyjskich nauk moglibyśmy w takim ujęciu odrzucić jako pozostałość po starożytnej kulturze, swego rodzaju religijną dekorację, zupełnie nieprzystającą do naszych czasów.

Zamierzam przypomnieć ci kilka nauk Buddhy, by wzbudzić w tobie determinację do praktykowania zgodnie z zaleceniami Błogosławionego. Nauki te nazywane są Dhammą. Dhamma ozdabia umysł, jak również rozwija jego predyspozycje. Nauki, które chciałbym omówić, pochodzą z tekstu Ovada-Patimokkha (Napomnienia Patimokkhi). Jest to rozprawa o obowiązkach osób, które zostały wyświęcone zgodnie z zaleceniami Buddhy, ale ma również zastosowanie odnośnie osób świeckich, które praktykują. Zatem, także osoby, niepodlegające regule mnisiej, mogą stosować się do tych wskazówek i praktykować je, stając się dobrymi ludźmi. Dzięki temu, że pozostają na straży dorobku religijnego i rozwijają go, są [przysłowiowymi] oczami i uszami, nogami, stopami oraz rękami [doktryny].

Jednym z największych wyzwań dla buddyzmu Therawada w ostatnich latach było zetknięcie się klasycznej therawadzkiej vipassany z "niedualistycznymi" tradycjami kontemplacyjnymi, które najlepiej reprezentują Adwajta wedanta i buddyzm Mahajana. Reakcje na to spotkanie były różnorodne, od zdecydowanego przeciwstawiania się do prób syntezy i hybrydyzacji. Ten esej nie rości sobie, oczywiście, pretensji do pełnego naświetlenia tego bardzo złożonego, pełnego subtelności, a czasami i napięć dialogu, ale mam nadzieje, ze rzuci on nań chociaż kilka iskier światła z kanonicznej therawadzkiej perspektywy.

Film opowiada o wyjątkowym przedsięwzięciu jakim jest klasztor mniszek Dhammasara. Teren na którym istnieje klasztor jest nadzwyczajnym kawałkiem ziemi, obszarem bardzo unikatowej australijskiej fauny i flory. Jest to prawdziwie dzikie sanktuarium życia w sensie przyrodniczym, ale jest również sanktuarium dla kobiet poszukujących święceń, dla kobiet poszukujących życia duchowego. Jest to jedyny klasztor szkoleniowy, mniszki przechodzą tam trening w tradycji Theravādy. Ponieważ jest wyłącznie dla mniszek, de facto jest jedyny w swoim rodzaju.

Ludzie mogą patrzeć na Ciebie i czuć, że Twój sposób życia, Twoje zainteresowanie Dharmą, nie mają sensu. Inni mogą powiedzieć, że jeśli chcesz praktykować Dharmę, powinieneś przyjąć święcenia. Ale święcenia, czy ich brak nie są, tak naprawdę, najważniejsze. Ważne jest, w jaki sposób praktykujesz. Mawia się, że człowiek powinien być swoim własnym świadkiem. Nie bierz innych na swoich świadków. To oznacza uczenie się zaufania do samego siebie. Wtedy nie ma żadnej straty. Ludzie mogą myśleć, że jesteś wariatem, ale bez znaczenia. Oni nie wiedzą nic na temat Dharmy.

Podobnie jak w przypadku innych kwestii etycznych czy społecznych, w szczególności dotyczących seksualności, religie próbują dyktować warunki. Konserwatywne chrześcijańskie kościoły przodują jako opozycja do równego traktowania związków jednopłciowych. Nie powinniśmy jednak generalizować na podstawie konkretnego wyznania. Dla wielu chrześcijan pozytywne przesłanie Jezusa – skupiające się na współczuciu i miłości – oraz fakt, że nigdy nie ustosunkowywał się do kwestii homoseksualizmu, wystarczy, żeby popierać równouprawnienie związków jednopłciowych.

Kiedy zaglądamy do sutt, nie znajdziemy zatęchłej, przetrawionej doktryny. Znajdujemy Dhammę w czystej formie, w prawdziwej formie, w trakcie powstawania, w kontakcie z ludźmi i sytuacjami wziętymi z życia. To życie, które napotyka Buddha, i które wyraża się jako życie wewnętrzne i spotkania z innymi, jest bardzo bogate i zróżnicowane. Buddha spotyka ludzi z różnych sfer społecznych. Są skorumpowani poborcy podatków, generałowie, prostytutki, trędowaci, biedacy, królowie, zwykli ludzie, dumni, religijni ludzie, głupcy i idioci, małe dzieci i starcy… tyle ludzi z różnych sfer społeczeństwa. Buddha ma im zawsze coś do powiedzenia, co ma znaczenie, jest prawdziwe i na temat, i na prawdę im pomaga.

I to jeden z powodów, dla których – miejmy nadzieję – ludzie przychodzą do miejsc takich jak to. Chodzi zwyczajnie o zachęcanie ludzi do bycia życzliwym wobec innych. A te małe, malutkie akty życzliwości znaczą bardzo dużo. Powodem jest to, że żyjemy w świecie, który jest niezwykle materialistyczny. Według ludzi wszystko kręci się wokół nich. A tutaj jest całkowicie odwrotnie. Tutaj chodzi o to, jak komuś pomóc i służyć.

Jeśli nie zdobędziemy mądrości, wszystko wokół nas będzie źródłem cierpienia. Jeśli jesteśmy mądrzy, rzeczy te wyprowadzą nas z cierpienia. Oczy, uszy, nos, język, ciało i umysł… Wiecie co? - oczy niekoniecznie są dobre. Jeśli jesteście w złym nastroju, samo patrzenie na innych ludzi może wpędzić was w gniew i odebrać wam sen. Albo możecie się zakochać. Miłość to też cierpienie, jeśli nie dostajesz tego, czego chcesz. Miłość, tak jak i nienawiść są cierpieniem, a to przez pożądanie. Pożądanie jest cierpieniem, pragnienie pozbycia się [pożądania] jest cierpieniem. Chęć posiadania rzeczy… nawet jeśli je zdobędziesz, nadal cierpisz, bo boisz się, że je stracisz. Tylko ból. Jak chcecie z tym żyć? Możecie mieć wielki, luksusowy dom, ale jeśli wasze serca nie są dobre, nic nigdy nie będzie dziać się tak, jak oczekujecie.

Kiedy zaczniesz patrzeć na miłość w ten sposób, zrozumiesz, że człowiek może odejść, ale miłość zostaje. Człowiek może umrzeć, ale miłość nie znika i nie zostaje zastąpiona przez żałobę, jakby coś nam skradziono. Człowiek odchodzi, ale nie szczęście, nie miłość, nie piękno. One są wieczne.

Dni Uposatha to czas, w którym umacnia się własną praktykę Dhammy. W tradycji Theravādy dni te obserwowane są zarówno przez świeckich wyznawców, jak też mnichów i mniszki na całym świecie.

Gdy wpiszesz słowo „karma” w wyszukiwarce na Amazon Books, ilość wyników pokaże, że bez wątpienia jest to gorący temat. Ponad 100 książek ma w tytule słowo „karma” i większość z nich usiłuje wytłumaczyć, czym kamma jest. Sądząc po tych tytułach, kamma wpasowuje się w takie tematy jak astrologia, relacja Bóg–świadomość, dobry seks, wróżenie z kart tarota, rozwój duszy i w wiele innych, a sama jest starożytną mądrością, mocą, nauką, kosmiczną siłą oraz sposobem na uleczenie przeszłości i przyszłości.

Mniej więcej 18 lat temu grupa buddyjskich uczniów z Uniwersytetu Singapurskiego przyszła do mnie, skarżąc się, że często trudno jest udzielić odpowiedzi na zadawane im przez ludzi pytania, dotyczące buddyzmu. Poprosiłem więc, aby przytoczyli jakieś przykłady, a gdy to zrobili, byłem wstrząśnięty tym, że inteligentni, wykształceni młodzi buddyści wiedzą tak niewiele o swojej religii i mają tak wiele wątpliwości, wyjaśniając te rzeczy innym. Zanotowałem wiele z tych pytań, dodałem część tych, które często mnie zadawano i tak oto narodziła się książka Dobre pytania — dobre odpowiedzi. Ku mojemu zaskoczeniu i satysfakcji to, co pierwotnie miało służyć Singapurczykom, znalazło czytelników także w wielu innych krajach. Wydrukowano ponad sto pięćdziesiąt tysięcy kopii edycji angielskiej, ta zaś doczekała się licznych przedruków w Stanach Zjednoczonych, Malezji, Indiach, Tajlandii oraz na Sri Lance. Niniejsza praca, została ponadto przełożona na czternaście języków, całkiem niedawno — także na indonezyjski i hiszpański. W wydaniu czwartym, uaktualnionym i poszerzonym, dodałem jeszcze kilka pytań i udzieliłem — mam nadzieję, że dobrych — odpowiedzi na nie. Dodałem także rozdział, zawierający niektóre z pouczeń Buddhy. Oby ta krótka książka przyczyniła się do podtrzymania zainteresowania Dhammą Buddhy.

Vipassana jest sposobem autotransformacji poprzez samoobserwację. Skupia się na głębokim związku umysłu i ciała, którego można doświadczyć bezpośrednio dzięki zdyscyplinowanej obserwacji doznań fizycznych. Doznania te są podstawą życia ciała, ale są nieustannie połączone z życiem umysłu i stale na umysł wpływają. Ta właśnie samodzielna, oparta o obserwację, eksploracyjna podróż do wspólnego korzenia ciała i umysłu pozwala usunąć mentalne zanieczyszczenia i osiągnąć równowagę umysłu, który jest w rezultacie pełen miłości i współczucia.

Kiedy po raz pierwszy pojechałem, by zatrzymać się u Ajahna Fuanga, jedno z pytań, które mu zadałem brzmiało: „W co musisz wierzyć, żeby móc medytować?”. Odpowiedział, że jest jedna taka rzecz – zasada kammy. Kiedy słyszymy słowo „kamma”, zazwyczaj myślimy, że to „działanie i odradzanie się”, ale Ajahn Fuang miał na myśli przede wszystkim zasadę zamierzonego działania – to, co robisz, kształtuje twoje doświadczenie.

Widzimy tylko to, na co pozwala nam nasz umysł. Nieustannie analizujemy i interpretujemy to co postrzegamy, używając w tym celu koncepcji i poglądów, które wcześniej poznaliśmy. Porównujemy, oceniamy, osądzamy, lubimy bądź nie lubimy, kochamy lub nienawidzimy, stwarzamy rzeczywistość, która istnieje wyłącznie w naszych własnych umysłach. To jest właśnie coś, co Buddha nazywał ułudą. Oświecenie jest ostatecznym rozczarowaniem naszego umysłu. Zatem kluczem do oświecenia jest nasz umysł.

Istnieje nastawienie, że doświadczenie jest niemalże na sprzedaż i kto go ma najwięcej, ten jest najlepszy. Ale doświadczenie jest najbardziej niepewne ze wszystkiego. Tak łatwo jest zobaczyć, że doświadczenie jest niepewne. Dwie osoby mogą mieć dokładnie takie samo doświadczenie i jedna z nich może być z tego powodu bardzo zadowolona, a druga zupełnie nie. Dwie osoby mogą oglądać zachód słońca i jedna z nich może pomyśleć, że to najpiękniejszy zachód słońca jaki widziała, a druga może być bardzo zmartwiona, ponieważ oznacza to, że ktoś się spóźnia. Bardzo trudno jest opisać szczęście czy satysfakcję w obrazie, który zrozumieliby wszyscy. Powiedz o pójściu na plażę w słoneczny dzień, a każdy to zrozumie, prawda? Ale jest osoba, która przeżyła atak rekina i dla niej ten obraz jest daleki od sielanki.

Ta jasność obserwacji, ta przytomność umysłu - urzeczywistnienie Nibbāny - nie jest wcale tak daleko. To nie jest coś poza zasięgiem jakiejkolwiek osoby. Jeżeli zakładacie, że nie możecie tego zrobić, wtedy oczywiście jesteście skłonni, by operować na podstawie tego podstawowego założenia, więc nigdy wam się nie uda. Ale Buddha powiedział bardzo zdecydowanie, że jest to nauka dla ludzkich istot, ludzi obdarzonych moralną odpowiedzialnością; istot inteligentnych. A zatem jesteście jedną z nich? Jeżeli nie jesteście, więc może lepiej się poprawcie - nie musicie być łajdakami.

…żart o odosobnieniu.

Mowa Dhammy i instrukcje odnośnie praktyki polskiego mnicha, Bhikkhu Jagaro, który zaproszony został na spotkanie zorganizowane przez Fundację Theravada 20 czerwca 2015 roku, w Warszawie.

Dlatego też najważniejsze miejsce w nauce Buddhy zajmuje opisanie drogi prowadzącej do usunięcia cierpienia, co odpowiada czwartej Szlachetnej Prawdzie. Ponieważ przyczyną cierpienia jest ostatecznie niewiedza, drogą do jego ostatecznego usunięcia jest z punktu widzenia buddyzmu rozwój zrozumienia. Drogą do uzyskania takiego zrozumienia w buddyzmie nie jest jednak spekulacja, ale praktyka medytacyjna. Sam Buddha wielokrotnie podkreślał znaczenie medytacji dla osiągnięcia ostatecznego celu świętego życia, jakim jest wyzwolenie. Oto formuła, która bardzo często powtarza się w suttach:

Jak już wspomniano wyżej, Visuddhimaggę rozpoczyna część poświęcona rozwojowi cnoty (sīla). Wydawać by się mogło, że kwestie związane z rozwojem cnoty nie powinny się znaleźć w mocno szczegółowym podręczniku medytacji omawiającym często kwestie bardzo techniczne, jakim jest Visuddhimagga. A jednak powiązanie tych kwestii z rozwojem sīla, jest z buddyjskiego punktu widzenia czymś naturalnym i oczywistym.

Omówienie rozwoju cnoty zajmuje w Visuddhimagdze stosunkowo niewiele miejsca i to nie jemu zawdzięcza traktat Buddhaghosy swoją sławę. Można powiedzieć, że właściwa teoria medytacji rozpoczyna się od drugiej części Visuddhimaggi opisującej Oczyszczenie Umysłu (cittavisuddhi). Oczyszczenie umysłu zachodzi zdaniem Buddhaghosy poprzez rozwój skupienia (samādhi), które definiuje w następujący sposób:

Aby opisać relację, jaka zachodzi pomiędzy rozwojem zrozumienia, a innymi elementami składającymi się na buddyjską ścieżkę wyzwolenia, Buddhaghosa ucieka się do ciekawego porównania. Porównuje on zrozumienie do drzewa, którego glebą jest teoretyczne opanowanie podstawowych doktryn buddyjskich wyjaśniających naturę zjawisk, a korzeniami są dwa pierwsze oczyszczenia, a więc oczyszczenie cnoty i oczyszczenie umysłu. Pozostałe pięć oczyszczeń stanowi pień zrozumienia. Oto jak przedstawia Buddhaghosa właściwy porządek praktyki prowadzącej do ich zrealizowania:

Zaleta metty jest nie-różnicująca. To właśnie dlatego, że rozróżniamy i wyróżniamy, jesteśmy skłonni roztrząsać, co jest nie tak ze wszystkim i tworzyć problemy wokół niesprawiedliwości własnej i u innych. W metta nie chodzi o to, by udawać, że wszystko jest w porządku, ale o to, by nie stwarzać problemów, nie mieszać obecnego bólu albo brzydoty z awersją, która pochodzi z ignorancji. To jest zdolność do tego, by być cierpliwym i akceptować nurt życia takim, jakim się przydarza. Noszenie ze sobą negatywności jest jedną skrajnością, a drugą jest próbowanie udawania, że wszystko jest w porządku przez cały czas. Ta poza jest zakłamanym stanem umysłu.

Podobnie jak ptak w locie niesiony jest dzięki parze skrzydeł, tak praktyka Dhammy opiera się na dwóch kontrastujących ze sobą właściwościach, których zrównoważony rozwój jest konieczny do osiągnięcia stałego postępu. Te dwie właściwości to wyrzeczenie i współczucie. W ujęciu Dhammy jako doktryny wyrzeczenia podkreśla się, że droga do wyzwolenia to osobista praktyka skoncentrowana na stopniowym zdobywaniu kontroli i władzy nad pożądaniem, stanowiącym główną przyczynę cierpienia. Jako nauczanie współczucia, Dhamma zachęca nas do unikania krzywdzenia innych, do podejmowania działań mających na celu cudze dobro i do pomocy w realizacji wielkiego postanowienia Buddhy – ofiarowania światu drogi do Bezśmiertelności.

Pełny film BBC pod tytułem "Droga uważności". W filmie udokumentowano mowy Luang Por Chah'a (Ajahn Chah'a), jak również młodego Ajahn Liam'a który wskazany został na następcę i przeora klasztoru Wat Pah Pong.

Prawdziwego spokoju nie można znaleźć nigdzie na świecie. Taka jest natura świata. Zamiast na świat, spójrz w głąb siebie i tam go poszukaj.

Przy pierwszym kontakcie z buddyzmem jawi się on nam paradoksalnie. Z punktu widzenia intelektu jest wręcz wymarzony dla ludzi samodzielnie myślących: rzeczowy, mocno osadzony w rzeczywistości, pozbawiony dogmatów - jest wręcz naukowy, biorąc pod uwagę jego poglądy i metody. Jednak, gdy głębiej poznajemy żywą Dhammę, szybko zauważymy, że jest też druga strona medalu, która wydaje się całkowitym zaprzeczeniem wcześniej dostrzeżonego racjonalizmu. Choć wciąż nie natkniemy się na sztywne wierzenia ani też luźne spekulacje, to jednak pojawiają się stricte religijne idee: wyrzeczenia się, kontemplacji i przywiązania; doktryna składa się z dwóch elementów: transcendentalnych koncepcji objaśniających znaczenie percepcji i myślenia oraz - co prawdopodobnie najbardziej wprawia w zakłopotanie - programu treningu, w którym wiara jest główną cnotą, zaś zwątpienie jest przeszkodą, barierą stojącą na ścieżce.

Drugim z filarów podpierających praktykę medytacji wglądu jest poznawczy odpowiednik wiary - właściwy pogląd (sammā diṭṭhi). Chociaż słowo „pogląd” może sugerować, iż praktykujący faktycznie dostrzega prawa kammy za słuszne, na początku treningu jest to zjawisko rzadkie. Dla niemal wszystkich, za wyjątkiem niewielu wyjątkowo utalentowanych uczniów, właściwy pogląd oznacza początkowo tyle, co właściwa wiara, akceptacja zasad i doktryn, bazująca na zaufaniu w oświecenie Buddhy. Mimo iż buddyjscy moderniści uważają czasem, że Buddha zalecał, abyśmy wierzyli tylko w to, co możemy samodzielnie sprawdzić, w kanonie próżno szukać takiego stwierdzenia. Powiedziane jest za to, iż nikt nie powinien przyjmować Nauk na ślepo; należy zastanowić się nad ich znaczeniem tak, aby samemu uświadomić sobie tkwiącą w nich prawdę.

W przeciwieństwie do klasycznego zachodniego przeciwstawienia religii i nauki, buddyzm łączy z nauką wspólne zaangażowanie do odkrywania prawdy o świecie. Zarówno buddyzm, jak i nauka dokonują ostrego rozróżnienia pomiędzy to, czym rzeczy się wydają i to, czym naprawdę są, i obie dziedziny umożliwiają otwarcie umysłów na wgląd w prawdziwą naturę rzeczy zwykle ukrytą przed nami pod fałszywymi ideami opartymi na zmyśle percepcji i “zdrowym rozsądku”

Jeżeli korzystanie z używek zabiera nawet podstawowe moralne skrupuły, nie trzeba mówić wiele o niszczącym wpływie na dwa kolejne etapy ścieżki (skupienie i mądrość). Umysłowi zaślepionemu alkoholem brakuje czujności wymaganej w treningu medytacyjnym i na pewno nie będzie czynić właściwych rozróżnień między właściwymi i szkodliwymi cechami umysłu, co jest potrzebne do właściwego rozwoju mądrości. Buddyjska ścieżka jest w pełni ścieżką trzeźwości – wymaga odwagi oraz szczerości aby trzeźwo spoglądać na otrzeźwiające prawdy o istnieniu. Taka odwaga i szczerość będzie niemożliwa dla kogoś, kto potrzebuje uciekać od prawdy w iskrzące się, ale kruche fantazje z pomocą alkoholu i używek.

Wieczorny wykład S.N. Goenki na kursie Vipassany z dnia dziesiątego.

Wieczorny wykład S.N. Goenki na kursie Vipassany z dnia pierwszego.

Wieczorny wykład S.N. Goenki na kursie Vipassany z dnia ostatniego.

Wieczorny wykład S.N. Goenki na kursie Vipassany z dnia drugiego.

Wieczorny wykład S.N. Goenki na kursie Vipassany z dnia trzeciego.

Wieczorny wykład S.N. Goenki na kursie Vipassany z dnia czwartego.

Wieczorny wykład S.N. Goenki na kursie Vipassany z dnia piątego.

Wieczorny wykład S.N. Goenki na kursie Vipassany z dnia szóstego.

Wieczorny wykład S.N. Goenki na kursie Vipassany z dnia siódmego.

Wieczorny wykład S.N. Goenki na kursie Vipassany z dnia ósmego.

Wieczorny wykład S.N. Goenki na kursie Vipassany z dnia dziewiątego.

Jak to jest być mnichem buddyjskim i co mnisi robią na co dzień? Pytanie, które jest zadawane dosyć często przez naszych widzów. Ten film przedstawia przedsmak tego, jak to jest być mnichem podczas odosobnienia medytacyjnego w Papae, w Chiang Mai w Tajlandii. Codzienny harmonogram buddyjskiego mnicha składa się z chodzenia po jałmużnę, wykonywania różnych obowiązków będących praktyką uważności, medytacji i recytowania. Życie mnicha toczy się wolnym tempem, jest czas na refleksję i kontemplację. Tego rodzaju życie jest „proste, ale niełatwe”. Poświęcenie swojego życia na trening umysłu nie należy do łatwych. Jednak umiejętnie prowadzone jest najwyższym błogosławieństwem.

Medytację można postrzegać jako wojnę pomiędzy korzystnymi i niekorzystnymi stanami umysłu. Niezdrową stronę umysłu reprezentują siły skaz (kilesa), znane również jako Dziesięć Armii Māry. W języku pāḷijskim Māra znaczy zabójca. Māra jest uosobieniem sił zabijających zarówno moralność, jak i życie jako takie. Jego armie atakują wszystkich joginów. Próbowały nawet pokonać Buddhę w noc jego Przebudzenia.

Film opowiadający o medytacji więźniów w polskich zakładach karnych. Film jest realizacją projektu „Więzienie jako źródło kultury". I to nie w znaczeniu, że więźniowie tworzą rękodzieło, czy malują. Tylko dlatego, że więzienie jako skupisko ludzkie, podobnie jak szpital, szkoła, uniwersytet, urząd, przedsiębiorstwo, dom… ma potencję twórczą. Bo są tam ludzie, którzy myślą, działają, pracują, robią wszystko to samo, co gdzie indziej ma miejsce.

W końcu powoli się uczymy być dobrzy dla samych siebie, okazywać sobie współczucie i wybaczenie. Kiedy człowiek tak postępuje, bardzo zyskuje na tym jego zdrowie. Dużo chorób bierze się z braku współczucia i życzliwości dla samego siebie. Widziałem to już wiele razy i czasem zwyczajnie nie potrafię zrozumieć, dlaczego to sobie robicie? Dlaczego uważamy, że nie zasługujemy na szczęście? Kiedy spotyka nas w życiu coś pięknego, dlaczego to niszczymy?

Bracia w Dhammie ("The Dhamma Brothers") to emocjonująca opowieść o ludzkich możliwościach i przemianie, towarzysząc i dokumentując historie więźniów w Donaldson Correction Facility, którzy biorą udział w tym ciężkim i intensywnym programie. Film ten, przełamuje stereotypy na temat ludzi za kratami, oraz - jak o nim mówi zakonnica, Siostra Helen Prejean (Przed Egzekucją)- "daje nadzieję ludzkiej rasie."

Według buddyjskiej reguły klasztornej mnisi i mniszki nie mogą przyjmować pieniędzy, czy choćby brać udziału w wymianie lub handlu z ludźmi świeckimi. Ich życiem rządzi ekonomia podarunków. Ludzie świeccy wspomagają klasztory, dostarczając im niezbędne rzeczy materialne, a w zamian za to klasztory ofiarują im dar nauczania. Wymiana ta, w założeniu jak i w dużym stopniu w praktyce – pochodzi z potrzeby serca i jest czymś całkowicie dobrowolnym.

Kwintesencją buddyzmu jest uspokojenie. W spokojnej i łagodnej atmosferze nauk Buddhy jest wiele sposobności, by usuwać z naszego umysłu gniew, zazdrość i przemoc. Wszyscy doświadczamy uczucia gniewu. Często, w codziennych działaniach, czujemy zdenerwowanie. Na kogoś, na coś lub z jakiejś przyczyny. Nie wolno nam pozwolić sobie na to, by uczucie to przebywało zbyt długo w naszym umyśle. Powinniśmy próbować okiełznać je. Dokładnie w tym momencie, w którym wzrosło. Możemy to zrobić na kilka sposobów.

Wyobrażenie diabła jako nieodłącznej części naszej biologicznej natury prowadzi naszą dyskusję ku pytaniu, czym jest natura oświecenia: czy wolność znaczy bycie całkowicie wyswobodzonym od chciwości, nienawiści i złudzenia, czy to, że właściwe ich poznanie uniemożliwia im dalszą dominację? Wczesne pisma przedstawiają wizje obydwu możliwości: Buddha kończy często swoje mowy opisując trzy trucizny jako 'odcięte jak pień palmy, nigdy nie powstające ponownie'. Przedstawia także oświeconą osobę jako skałę, z której siedzący na niej kruk, reprezentujący Mārę, nie może nic uszczknąć. W końcu przygnębiony odlatuje.

Wykład z 24 października 2015 w Muzeum Azji i Pacyfiku o praktyce filozoficznej stoików w porównaniu z Dhammą Buddhy.

Kiedy Buddha naucza medytacji oddechu, uczy w sumie szesnastu kroków. Są to najbardziej szczegółowe instrukcje medytacyjne w kanonie. Oddech jest obiektem najbardziej i najczęściej przez Buddhę polecanym, ponieważ stanowi nie tylko dziedzinę, gdzie umysł może się uspokoić i zyskać skupienie, ale jest również czymś, co umysł może analizować. To wtedy mogą pojawić się wszystkie wglądy potrzebne do Przebudzenia: w czasie, gdy umysł jest uważny oddechu, czujny, a także świadomy tego, w jakiej jest z nim relacji.

Buddha uczy, że ścieżka praktyki ma dwie strony: stronę rozwoju i stronę odpuszczania. Ważne jest, by widzieć praktykę z obydwu perspektyw – by obejmowała obie te strony. Jeśli będziesz praktykować jedynie odpuszczanie, wylejesz dziecko z kąpielą. Wszystko, co dobre, zostanie wyrzucone, bo pozbywasz się całości i nic ci nie zostaje. Z drugiej strony, jeśli stawiasz jedynie na rozwój, pracę i działanie, umkną ci rzeczy, które dzieją się samoistnie, gdy odpuszczasz.

Āditta Sutta (SN.35.028 - Mowa o płonięciu) jest jedną z najpotężniejszych manifestacji prawdy duchowej, jakie kiedykolwiek wypowiedziano. Była to jedna z pierwszych mów Buddhy i wygłoszona została do tysiąca mnichów, którzy byli poprzednio ascetami oddanymi kultowi ognia. Pomimo, że miało to miejsce ponad dwa tysiące lat przed powstaniem korporacyjnego kapitalizmu i nowoczesnych technologii wojennych, wykład ten okazał się proroczy w swojej diagnozie kondycji ludzkiej.

– Według mnie Buddha powiedziałby, że odkupienia poprzez cierpienie należy dokonać osobiście, nie zaś polegając na cierpieniu innej istoty. Jest to coś, czego każdy musi dokonać sam oraz musi być w stanie tego dokonać – poszukiwać prawdy nie w innej istocie, nauczycielu, mnichu, arcybiskupie czy imamie, nawet nie w księdze, lecz patrząc we własne serce – zwłaszcza poprzez praktykę medytacji, wglądu w siebie, poprzez skupienie i potęgę umysłu, gdy staje się całkowicie nieporuszony – by tą drogą móc empirycznie pojąć istotę cierpienia. Z pewnością więc ścieżka buddyzmu wiedzie do zrozumienia sensu cierpienia w o wiele głębszym wymiarze.

Z czasem zaczynasz wyczuwać, ile wysiłku to za dużo, a ile za mało. Kiedy masz poczucie „w sam raz”, zaczynają pojawiać się rezultaty, których pragniesz. W tym momencie zapłata przychodzi już w trakcie wykonywania pracy. Nie musisz czekać na wypłatę do końca roku. Otrzymujesz ją w ratach przez całą drogę. Więc kiedy wykonujesz pracę medytacyjną, pamiętaj o tym: to jest praca, ale w miarę jak stajesz się w niej bardziej precyzyjny, znasz jej niuanse, zaczynają pojawiać się rezultaty, których szukasz.

Tradycyjne kultury mądrze unikają podziału swej spuścizny na literaturę dla dzieci i dla dorosłych, stawiając pytania istotne dla każdego, bez względu na wiek: Co jest dobre? Co jest złe? Jak było niegdyś? Jaki jest właściwy sposób życia? Dżataki odnoszą się do takich pytań nie poprzez filozofię, lub ustalony opis świata, lecz przez żywą demonstrację funkcjonowania wartości moralnych i duchowych w naszym życiu. Ich uniwersalne przesłanie to współczucie, szacunek i miłość do wszystkich form życia, odwaga, wytrwałość, pogoda ducha i wiara.

Tak więc Buddha mówi, że oprócz samego przebywania z godnymi podziwu ludźmi, w godnej podziwu przyjaźni istnieją dwa dalsze aspekty. Jednym z nich jest to, że pytasz tych ludzi o kwestie przekonań, moralności, szczodrości, mądrości. I nie musi to oznaczać tylko pytań do nauczyciela. Możesz zapytać innych członków wspólnoty, którzy również mają godne podziwu cechy. Sprawdź, jakie mają spostrzeżenia na temat tego, jak rozwijać te cechy. Na pewno mają sporo doświadczenia i mądrze by było, gdybyś wypytał ich o to.

Warto zauważać, które słowa znikają z codziennego użytku. Należą one do biernego zasobu słownictwa, znamy ich znaczenie, ale znikają z codziennych rozmów – co zwykle oznacza, że przestały mieć wpływ na to, jak kształtujemy nasze życie. Kilka lat temu, podczas mowy Dhammy, użyłem słowa „godność”. Po mowie jedna ze słuchaczek, emigrantka z Rosji, podeszła do mnie i powiedziała, że nigdy wcześniej nie słyszała, by Amerykanie używali słowa „godność”. Poznała je, gdy uczyła się angielskiego w Rosji, ale nigdy nie słyszała go w Stanach. Dobrze jest się zastanowić, dlaczego zniknęło i gdzie się podziało?

Uznaje się, że theravāda to najstarsza i jedyna istniejąca do dziś wczesna szkoła buddyjska. Nazywana jest także szkołą południową, spolszczona nazwa to therawada (wym. terawada), dosł. doktryna starszych (z pāḷijskiego: theravāda; sanskryt: sthaviravāda), jej zwolenników zwiemy theravādinami („thera” w j. pāḷijskim oznacza nauczycieli wywodzących swą naukę bezpośrednio od Buddhy, „vāda” znaczy doktryna, „vādin” to głoszący doktrynę).

Komentarze bajek buddyjskich (Jātak) są bogate w humor i satyrę na tematy społeczne i różne indywidualne przywary i dziwactwa (patrz: Mātaṅga Jātaka, Mahā-ummagghjātaka, etc.) Zdrowe poczucie humoru towarzyszy też opowieściom związanym z mnichami jak też ludźmi świeckimi w ludowej literaturze jak Sahassa-vatthu, Sīhala-vatthu czy Rasavāhinī. Nie ma jednak miejsca by podjąć temat bazujący na tych źródłach.

Tylko jeden krok - zauważ jak spokojna jest chodzona medytacja kiedy jedyne co musisz robić to pozostawać z tym jednym krokiem. Ale jeżeli myślisz, że musisz z tej chodzonej praktyki rozwinąć samādhi, a twój umysł biega we wszystkich kierunkach, to co się dzieje? 'Nie znoszę tej chodzonej medytacji, nie przynosi żadnego uspokojenia. Praktykowałem, próbując uzyskać to poczucie chodzenia pozbawione [poczucia] tego który chodzi, a mój umysł po prostu łazi gdzie chce' Jest tak dlatego, że jeszcze nie wiesz jak to robić, twój umysł idealizuje, próbując coś dostać zamiast po prostu być. Kiedy idziesz, wszystko co musisz robić to iść. Jeden krok, następny - proste. Ale to nie jest łatwe, prawda? Umysł jest odciągany, próbując wymyślić co powinieneś robić, co z tobą nie tak i dlaczego nie możesz tego robić.

Avijja, palijskie słowo dla określenia ignorancji, jest przeciwieństwem słowa vijja, która oznacza nie tylko "wiedzę", ale także "umiejętność" — tak jak mówimy o umiejętnościach lekarza lub tresera zwierząt. A zatem, gdy Buddha skupia się na ignorancji powodującej stres i cierpienie, mówiąc, że ludzie cierpią z nieznajomości czterech szlachetnych prawd, to nie twierdzi po prostu, że brakuje im informacji lub bezpośredniej wiedzy o tych prawdach. Mówi także, że brakuje im umiejętności w radzeniu sobie z nimi. Cierpią, ponieważ nie wiedzą co robią.

Czcigodna Dhammananda opowiada historię Yasodhary, żony Siddhatthy, który stał się Buddhą. Historia życia Buddhy z perspektywy kobiecej, widziana oczami jego porzuconej małżonki, oraz tego co czuła i jakie trudy musiała przejść w związku z odejściem męża z pałacu.

Trudna część to ta o nie robieniu niczego poza tym. Umieszczacie swoją uwagę na przyjemnym doznaniu i nic się nie dzieje, więc możecie sobie pomyśleć: „Powiedział, że coś miało się wydarzyć”. Nie, nie mówiłem nic o stwarzaniu komentarza do oglądania przyjemnego doznania. Albo możecie umieścić uwagę na przyjemnym doznaniu, ono zacznie rosnąć, więc pomyślicie sobie: „Oj, oj, coś się dzieje!”. Nie. Albo to trochę wzrośnie i się zatrzyma, a wy spróbujecie mu dopomóc. Nie. Żadna z tych rzeczy nie działa. Macie po prostu obserwować przyjemne doznanie. Zatopcie się całkowicie w przyjemnej właściwości przyjemnego doznania. I mam na myśli tylko to, co właśnie wam mówię: przyjemną właściwość przyjemnego doznania. I nie chodzi mi o umiejscowienie przyjemnego doznania, ani jego intensywność, ani czas trwania. Nie chodzi mi o to, czy ono rośnie czy zmniejsza się czy pozostaje takim samym. Tylko skupcie się całkowicie na przyjemnym aspekcie przyjemnego doznania i jhāna sama się pojawi.

Jeśli podczas siedzenia wasz umysł odpłynie dwadzieścia pięć razy, a wy dwadzieścia pięć razy to zauważycie, odpuścicie, rozluźnicie się, uśmiechniecie się lekko i powrócicie do obiektu medytacji, wtedy jest to dobra medytacja. Nie jest to ”cicha” medytacja. Jest aktywna, ale dobra, ponieważ za każdym razem gdy wypuszczacie rozpraszającą myśl, rozluźniacie się i powracacie do obiektu medytacji, poprawiacie tym samym swoją uważność. Wzmacnia to waszą obserwację tego, w jaki sposób umysł się rozprasza.

Twoja inteligencja doprowadziła cię do jednotorowego umysłu, robienia rzeczy tylko w określony sposób. A żeby osiągnąć oświecenie, musisz odłożyć to wszystko na bok, całkowicie odpuścić i zrobić coś radykalnie innego. Nie myśleć tak jak inni ludzie, nie naśladować nikogo, nawet Ajahna Brahma. Jeśli spróbujesz zrobić to na mój sposób, to będzie tylko kolejny wysiłek. Totalnie odpuść, porzuć wszystko. Zniknij. Właśnie to prowadzi do oświecenia.

Jakiekolwiek zastrzeżenia można mieć wobec Ñāṇavīry Thery, należy przyznać, że był on pierwszym Europejczykiem, który pozostawił po sobie tak żywą i rygorystyczną relację z życia poświęconego urzeczywistnieniu prawd odsłanianych przez Dhammę. Oczywiście, nie można powiedzieć, że inni zachodni buddyści nie osiągnęli tego samego albo więcej. Jednak opublikowane przez nich pisma nie skłaniają ku dyskusji dotyczącej tych spraw. Wyjątkowość Ñāṇavīry leży w jego otwarciu się na Dhammę z pełną poświęcenia pewnością, w poszukiwaniu sposobów racjonalnego oczyszczenia masy niejasności wynikających z jej ortodoksyjnych interpretacji, w bezustannym jej praktykowaniu, zapisywaniu swojego doświadczania Dhammy z detalami, i ostatecznie, poświęcenia jej swojego życia.

Ze wszystkich zmian, które zachodzą w bieżących wzorcach myślenia, materialistyczny światopogląd wydaje się być najszkodliwszym dla Dhammy. Szkodliwość ta wynika głównie z usytuowania całej ludzkiej sprawczości w obrębie obecnego życia. Światopogląd ten nie musi być przyjęty intelektualnie, wraz z pełną świadomością swoich skutków, aby wywierać ogromny wpływ na nasze postawy i zachowania. W naszych umysłach często przejawia się ciekawa ambiwalencja; z jednej strony deklarujemy nasze zaufanie we wzniosłe zasady Dhammy, podczas gdy z drugiej strony myślimy i działamy tak, jakby obecne życie było jedyną okazją do osiągnięcia szczęścia i przyziemnych sukcesów, które miałyby być prawdziwą oznaką naszego spełnienia.

Noszący monastyczne imię Jagaro Bhikkhu rozpoczął swoją praktykę medytacji w wieku 15 lat, z początku, aby rozwinąć swoje zdolności muzyczne. Będąc wciąż w Europie praktykował różnorodne współczesne metody; od synchronizacji półkul mózgowych, jogę Ashtangę i Iyengara, poprzez Qi Hong, aż po udział we wspólnocie medytacyjnej w tradycji hinduizmu oraz grę w sesjach muzyki jazzowej.

Dlatego, gdy zyskujecie świadomość chwili obecnej, przede wszystkim bądźcie dla niej życzliwi! „Już dobrze, chwilo obecna… Przepraszam, że cię trochę unikam, jesteś naprawdę miła…”

Jak można przebywać samemu przez bardzo długi czas? We współczesnym świecie wielu ludzi jest po prostu samotnych – żyją samotnie, nawet jeżeli dzielą dom z innymi, wciąż są osamotnieni. Czasem nie potrafią znaleźć partnera i dlatego czują się samotni. Albo partner zmarł lub odszedł, lub zostali sami z innego powodu – czy w takiej sytuacji można być szczęśliwym? Oczywiście, że tak. Ale jak sprawić, żeby tak było?

Stoimy w obliczu jednoznacznego wyboru: Czy dokonamy niezbędnych zmian, i zrobimy to na czas, czy też nadal będziemy toczyć się bez celu drogą najeżoną niebezpieczeństwami? Krótka sutta z Udānapāḷi - Podniosłych Strof - Upātidhāvanti Sutta (Uda.59 – Mowa o wpadaniu) rzuca światło na nasze obecne kłopotliwe położenie. Ciemną nocą Buddha siedzi na zewnątrz, a przed nim palą się lampy olejowe. Duża liczba ciem fruwa wokoło lamp i niektóre lecą prosto w płomienie, gdzie “spotyka je nieszczęście i zagłada”. Buddha widzi w tym analogię do tego w jaki sposób ludzie, “przywiązani do tego, co widzą i słyszą”, zmierzają wprost do swojej własnej zagłady.

Wyobraźcie sobie, jak to odmieni wasz sposób patrzenia na życie. Śmierć jest tylko kolejną zapowiedzią… „powtórki z rozrywki”. Już tam byłem, już to robiłem. I całe to przywiązanie. Jeśli to tylko jedno życie, to ono jest bardzo, bardzo ważne. Ale jeśli to tylko jedno z tysiąca żyć, to już nie jest tak bardzo istotne. Stajecie się bardziej zrównoważeni w obliczu różnych zawirowań życiowych. Dużo mądrzejsi. Widzicie całość układanki. Wypróbujcie to sobie podczas tego odosobnienia. Nie dziś wieczorem ani w następnych dniach, jest za wcześnie. Ale kiedy naprawdę wejdziecie w dobrą, głęboką medytację, na koniec zapytajcie siebie tylko: „Jakie jest moje najwcześniejsze wspomnienie?”. I zobaczcie, co się stanie.

Główną zasadą było to, że Buddha nie nastawiał się z góry na problemy. Nie powiedział: jaka jest najlepsza forma wyświęcenia, spiszę ją, ponieważ jestem Buddhą, wiem, zatem tak powinniśmy robić. My działamy w ten sposób, nieprawdaż? Mamy ego i zarozumiałość – dla Buddhy nie było to problemem. To my wiemy jak ten projekt powinien działać, jak ci ludzie powinni pracować, jak to powinno być zrobione, więc powiem tym ludziom jak mają pracować. Jesteśmy zarządcami, mówimy innym co mają robić. Buddha tak nie robił, dawał ludziom prawo do samostanowienia. Radził, sugerował i dodawał otuchy ale nie starał się ich kontrolować. Z drugiej strony, nie porzucił ich. Odpuszczanie nie oznacza niedbalstwa, nie oznacza „cokolwiek będzie to będzie, róbta co chceta, to nie mój interes”. Gdy pojawiały się problemy, zajmował się nimi; sprawiedliwie, szybko, aż do rozwiązania, tak by nie powstawały ponownie.

Przedstawiamy krótki film dokumentalny Johna Prestona o ścieżce buddyjskiej i medytacji. Wywiady z medytującymi w ośrodku Czcigodnego Pemasiri Thery, na Sri Lance.

Dwa ważne pytania na temat medytacji, które musisz sobie zadać, to „jak?” i „dlaczego?” – jak to robić i dlaczego – ponieważ medytacja to nie tylko metoda. Praktyka jest osadzona w konkretnym kontekście i dopiero wtedy, gdy to dostrzeżesz, możesz naprawdę zrozumieć, co robisz i wyciągnąć z tego jak najwięcej.

Jeśli jakieś wspomnienie z przeszłości naprawdę cię dręczy, nie mogłeś go odpuścić, możesz zastosować pewną ceremonię, którą odprawiamy – ceremonię odpuszczenia bolesnych zdarzeń z przeszłości.

Otrzymałem wiele propozycji dotyczących tematu dzisiejszego spotkania i zdecydowałem się pomówić o fobiach. Wiele osób cierpi z powodu różnego rodzaju fobii: lęku przed owadami, przed przebywaniem w zamkniętych pomieszczeniach na przykład w windach albo przed samolotami, albo przed określonymi sytuacjami czy ludźmi. Te lęki często uniemożliwiają nam czerpanie radości z życia, więc dziś porozmawiamy właśnie o fobiach.

Teraz wiecie, czym jest cisza umysłu i jakie to piękne uczucie.Teraz warto się zastanowić, dlaczego wciąż ją niszczymy natłokiem myśli. Dojdziecie wtedy do wniosku (jesteście już na tyle dojrzali, żeby zdawać sobie z tego sprawę), że 99 procent – i jestem tutaj dość hojny – że 99 procent waszych myśli to śmieci.

Ludzie mówią, że przyjeżdżają do świątyni, słuchają moich nauk na YouTube albo nauk innych mnichów i mniszek, jeżdżą na odosobnienia i to wszystko przynosi im ogromne korzyści. Dlatego bardzo chcą podzielić się tym z najbliższymi. Pamiętam, kiedy spytano mnie o to pierwszy raz. Pytanie zadała Malezyjka pochodzenia chińskiego mieszkająca w Perth. Powiedziała: „Mój mąż jest Australijczykiem i te nauki na pewno by mu pomogły, ale mimo to nie chce tu przyjechać. Mówi, że to tylko religijne bzdury, że zależy wam jedynie na datkach, tak jak we wszystkich religiach. Jest naprawdę uprzedzony do wszelkiego rodzaju religii”. Podobnie jak wielu ludzi w dzisiejszych czasach. Myślę, że niebezpodstawnie.

Zwykle mamy pewne podejście do medytacji, w którym widzimy lub myślimy o niej jako czymś, co powinno być opanowane, jak jakąś umiejętność, metodę lub technikę. Technika medytacji, metoda medytacji - Buddha nigdy nie mówił o medytacji w ten sposób. Zatem praktykujesz technikę, jakbyś miał opanować technikę, tak jak należy opanować technikę rzeźbienia w drewnie lub gotowania, czy coś w tym stylu. Jest to więc kolejna technika, którą musisz opanować. Przyswajamy tego rodzaju argumentację, którą można znaleźć wielokrotnie w książkach dotyczących medytacji, w książkach traktujących o Dhammie, w mowach Dhammy i tym podobnych, więc absorbujemy ten styl językowy, często nieświadomie co jedynie ogranicza to w jaki sposób medytujemy.

Poprawcie pozycję, proszę was! Nie chodzi o to, żeby ciągle nadzorować, co się dzieje w ciele – wystarczy być dla niego łagodnym. Jeśli wchodzicie w głęboką medytację i zaczynacie odczuwać ból w ciele, macie dwa wyjścia: możecie go znosić, znosić i znosić – do niczego to nie doprowadzi.

Poszliśmy na skargę do Ajahna Chah: „Czy moglibyśmy dostać jakiś środek odstraszający komary, spirale… Może jakieś siatki na komary? Pomocy, zagryzą nas na śmierć!”. Na co Ajahn Chah odrzekł: „Od tej pory mówcie na nie »Ajahn Komary«”. Teraz to one będą waszymi nauczycielami, nie ja.

Za każdym razem chcemy, by inni ludzie się z nami zgadzali, lecz nie uda się to nam. Nie znajdziemy takiej osoby. Za każdym razem trzymamy się naszych poglądów i opinii, myślimy tylko o tym jak beznadziejna jest druga osoba. Dlatego właśnie dostarczamy samym sobie mnóstwo cierpienia. Właściwie to, czego doświadczamy nie ma większego znaczenia, ważne jest jak odnosimy się do tego. Czasem wydaje nam się, że to obiekt jest problemem, lecz obiekt nie stanowi żadnego problemu. Na przykład ktoś źle wyraził się lub powiedział nam coś okropnego, powiedział nam cokolwiek, po czym skończył. Lecz problemem jest to, że my powtarzamy to raz, potem drugi raz itd. To jak gdyby ktoś został dźgnięty przez strzałę. Mądry człowiek wie: „To jest nieprzyjemne, to jest bolesne”. Ktoś powiedział ci coś wstrętnego i czujesz się nieprzyjemnie, okropnie i na tym się kończy. Problem w tym, że my podnosimy tę strzałę i kujemy się nią kilkakrotnie. To jest to cierpienie, które posiadamy. Raz po raz wpadamy w wir cierpienia, którego możemy uniknąć. Stwarzamy samym sobie cierpienie.

Dlaczego to robimy i jak możemy sobie z tym poradzić? Zacznijmy od uzależnień fizycznych. Przede wszystkim należy uświadomić sobie, że jest to realny problem. Tymczasem najdziwniejsze jest to, że ludzie są zbyt dumni, by przyznać się do błędów i zawsze chcą mieć rację – dopóki nie spowodują poważnych szkód dla siebie i innych. Nie potrzebujesz lekarza czy psychiatry, by stwierdzić, że jesteś od czegoś uzależniony – to powinno być dla ciebie oczywiste. Należy przede wszystkim przestać piętnować uzależnienia. Nie musisz siebie winić, nie jesteś gorszym człowiekiem przez to, że jesteś od czegoś uzależniony. To się po prostu niektórym ludziom przydarza.

Oto co kiedyś mi się przydarzyło, wiele lat temu, myślę, że byłem wtedy w Tajlandii, medytowałem sobie spokojnie, a kiedy wszedłem w głębszą medytację, nagle w mojej głowie pojawił się obraz. Tuż przede mną był demon z wielkimi wyłupiastymi oczami, jakby miały zaraz wyjść z orbit. Jego wyszczerbione zęby ociekały krwią. Miał naszyjnik z czaszek i zapomniałem co jeszcze… naprawdę wściekłe oczy, i wyłaził mu język. À propos, czy to jest nagrywane?

Otóż dostałem list od kogoś z Wielkiej Brytanii z prośbą o mowę o tym, jak radzić sobie z nadużyciami w relacjach rodzinnych i zawodowych, a zwłaszcza ze znęcaniem się, które pojawia się w wielu obszarach naszego życia – w szkole, w pracy, w domu, nawet w klasztorach. Można się z tym spotkać wszędzie. Zamiast po prostu dawać rady, buddyści zazwyczaj wybierają metodę rozwiązywania problemów polegającą na znalezieniu przyczyn, powodów, dla których ludzie uciekają się do przemocy. Dlaczego właśnie to najpierw robią? Jeśli możesz zrozumieć przyczynę takiego postępowania, sytuacje, które powodują nadużycia i nękanie, znajdziesz lepsze rozwiązanie.

Nie tylko uczymy się, jak pozostawać przy jednym zagadnieniu – tak jak to robimy z oddechem – lecz także szybszego powracania do niego. Potrafimy też złapać się na tym, że umysł odpływa od oddechu i podąża za czymś innym, możemy wtedy najzwyczajniej odwrócić się od tego, co nas rozprasza, i sprawnie powrócić do oddechu. Tym sposobem uczymy się dyscypliny, ale bez surowości, którą kojarzymy ze słowem „dyscyplina”. Uczymy się rzeczowego i praktycznego obchodzenia się z umysłem.

Pytanie: „Mam wielkie trudności z zasypianiem każdej nocy. Czy jakaś prosta technika medytacji może mi w tym pomóc? Będę wdzięczny za radę”.

Posłuchaj jednego z moich wykładów. To niesłychane, jak często mowy wygłaszane przez mnichów działają na ludzi usypiająco. To dlatego, że jesteśmy spokojni i łagodni.

Kiedy medytowałem, kilka minut temu, pojawił się kaszel, ale go nie zwalczałem. Nie walczę z takimi rzeczami, nie wypowiadam im wojny, nie boję się ich. Jeśli przychodzi kaszel – śmiejcie się, zawrzyjcie z nim pokój. I dlatego, że rozluźniacie struny, w moim przypadku struny głosowe, naprawdę czujecie, że są zrelaksowane. Później po prostu nie kaszlecie, poradziliście sobie z tym w niesamowity sposób. To małe rzeczy, które mogą pomóc w radzeniu sobie z napięciem.

Buddha nauczał, że ćwiczenie umysłu wiąże się z wiedzą na temat tego jak uczyć siebie i przeciwstawiać się zalążkom swych pragnień. Musisz używać różnych umiejętnych środków, aby nauczyć tego swój umysł, ponieważ ten ciągle daje się złapać w nastroje przygnębienia i euforii. Taka jest natura nieoświeconego umysłu – jest jak dziecko. To tak jak w przypadku dziecka, które nie nauczyło się jeszcze mówić. Rodzice są w stanie uczyć swoje potomstwo, ponieważ umieją mówić i ich wiedza na temat języka jest duża. Rodzice powinni być w stanie dostrzegać gdzie ich dziecku brakuje zrozumienia, gdyż ich pojmowanie jest większe. Ćwiczenie umysłu wygląda właśnie tak. Kiedy posiadasz świadomość „Buddho”, umysł jest mądrzejszy i znajduje się na bardziej wyrafinowanym poziomie wiedzy niż zazwyczaj. Ta świadomość pozwala ci zobaczyć stan umysłu i umysł sam w sobie; możesz zobaczyć stan umysłu pośród wszystkich zjawisk. Kiedy tak się dzieje, jesteś w stanie ,w sposób naturalny, zastosować odpowiednie techniki do ćwiczenia umysłu. Kiedy dasz się złapać przez wątpliwość lub jakąkolwiek inną skazę, zobaczysz ją jako zjawisko mentalne, które pojawia się w umyśle i które trzeba zbadać i poradzić sobie z nim w umyśle.

Czym dokładnie jest vipassana?

Film uczący techniki medytacyjnej w danej chwili, przedstawionej w animacji jak też opisanej w książce autora, Martin Boroson'a: "One-Moment Meditation" (Medytacja w jednej chwili), dzięki której można zredukować stres, poprawić koncentrację i odnaleźć spokój… właśnie teraz.

Druga lekcja kammy uczy, że tak jak ty tworzysz własne szczęście i cierpienie, tak samo inni ludzie tworzą je dla siebie. Jeśli naprawdę chcesz, aby byli szczęśliwi, nie wystarczy, że będziesz ich traktował w miły sposób. Powinieneś chcieć również, aby nauczyli się, jak tworzyć przyczyny szczęścia. Będziesz chciał im pokazać, jak to robić. To dlatego dar Dhammy, nauki o tym, jak wzbudzać prawdziwe szczęście, jest darem najwyższej wartości.

Wegetarianizm jest zwyczajem praktykowania bezmięsnej diety. Istnieją różne rodzaje wegetarianizmu, np. lakto-wegetarianie jedzą produkty mleczne, ale nie jaja, a weganie nie jedzą żadnych produktów pochodzenia zwierzęcego. Pierwsze dowody na jakikolwiek rodzaj wegetarianizmu pochodzą ze starożytnej Grecji i Indii. Grecki filozof Pitagoras (570-495 p.n.e.) zalecał wegetarianizm, kiedy w tym samym czasie w Indiach, Mahawira, założyciel dżinizmu, również propagował bezmięsną dietę. Pomimo popularnych wyobrażeń, Budda, młodszy, współczesny Mahawiry, nie był wegetarianinem i nie nalegał wyraźnie na praktykę wegetarianizmu w żadnej ze swoich nauk.

Kiedy po raz pierwszy zacząłem naukę u mojego nauczyciela Ajahna Fuanga, dostałem od niego małą książeczkę ze wskazówkami, po czym zostałem odesłany na wzgórze leżące za klasztorem, aby medytować. Książeczka – napisana przez jego nauczyciela Ajahna Lee – zaczynała się opisem techniki medytacji z oddechem, a kończyła rozdziałem poświęconym wykorzystywaniu tej techniki do wzbudzenia pierwszych czterech poziomów jhān.

W oryginalnych tekstach buddyjskich istnieje tylko jedno słowo klasyfikujące medytację. Jhāna oznacza medytację właściwą, gdy w umyśle medytującego ucichły wszelkie myśli, gdy jest on oddzielony od pięciu zmysłów, gdy przepełniony jest promieniującą, ponadświatową błogością. Mówiąc wprost, jeśli to nie jest jhāna, to nie jest to prawdziwa, buddyjska medytacja! To właśnie dlatego kulminacyjnym czynnikiem Szlachetnej Ośmiorakiej Ścieżki, nauczanej przez Buddhę, opisującej właściwą medytację jest ni mniej ni więcej jak właśnie jhāna.

Wedle Buddhy, ocean ma tylko jeden smak, a jest nim smak soli. Jego nauki również mają tylko jeden smak - i jest nim smak wolności. Smak ów przenika całość jego nauk, jest to smak wolności duchowej, co w buddyzmie oznacza wolność od cierpienia. W procesie, który prowadzi do tego uwolnienia, niezbędne jest wewnętrzne przebudzenie. Środkiem, który to umożliwia, jest medytacja. Metody medytacji, nauczane w buddyjskiej tradycji Therawady, oparte są na osobistym doświadczeniu Buddhy - zostały przez niego odkryte, gdy szukał swojej drogi do oświecenia. Ich celem jest, by uczeń praktykujący medytację, doświadczył takiego samego oświecenia, co Buddha, który, siedząc pod drzewem Bodhi, przebudził się i zrozumiał Cztery Szlachetne Prawdy.

Podobieństwa i różnice pomiędzy ośmiostopniową ścieżką jogi zdefiniowaną przez Patanjalego ok II w.n.e w yoga sutrach i ośmiostopniową szlachetną ścieżką opisaną w VI w.p.n.e przez Siddhartha Gautamę znanego jako Budda. Co łączy te dwie nauki? Jaki wpływ miały nauki Buddy, na powstałe osiem wieków później yoga sutry? Czy poza zbieżnością nazw ścieżki te są podobne? Nauczyciel medytacji vipassana S.N Goenka przedstawia analityczne porównanie dwóch nauk.

W rozwoju każdego dziecka pojawia się chwila, kiedy uczy się ono, że przedmioty nie przestają istnieć, kiedy znikają z pola widzenia. W trakcie zabawy w ciuciubabkę dziecko przekonuje się o trwałości przedmiotów, co, jak zgodnie twierdzą psychologowie, jest istotnym etapem w prawidłowym rozwoju. Ponieważ umysł może bezpośrednio pracować jedynie z „tym, co się pojawia” w doświadczeniu, musi zbudować percepcyjny model „tego, co istnieje” za lub poza zjawiskami. Oczywiście jest to tylko pojęciowa konstrukcja, lecz na tyle użyteczna, że pozostaje z nami do końca życia.

Kamma jest jednym z tych słów, których się nie tłumaczy. Jego podstawowe znaczenie jest dość proste – działanie – ale ze względu na wagę, jaką w naukach Buddhy przykłada się do działania, sanskryckie słowo karma mieści w sobie o wiele więcej znaczeń, niż może pomieścić polskie słowo „działanie”. Z tego powodu włączyliśmy to słowo do naszego słownika.

Możecie widzieć odrodzenie bezpośrednio; nie musicie wierzyć w teorię odrodzenia. Odrodzenie jest czymś, co robicie przez cały czas, i teraz, skoro nie ma żadnego ja, nie istnieje nic, co miałoby się odrodzić jako osobowa esencja lub dusza, przechodząca z jednego życia w następne. Jednakże pragnienie jest odradzaniem się; stale poszukuje, by zaabsorbować się czymś albo stać się czymś.

Jakiś człowiek ukrywa jakiś skarb w jakimś głębokim dole, tak sobie myśląc, „gdy przyjdzie sposobność, skarb ten będzie dla mnie użyteczny” - jeżeli będę oskarżony przez króla lub ograbiony przez zbójców, albo zwolniony z obowiązku, albo będę cierpiał głód dotknie mnie nieszczęście”. Takimi są powody, dla których ludzie ukrywają to, co na świecie nazywa się skarbem.

20. Zrozumiałem niedole przyjemności. Zrozumiałem spokojność ich utraty.
Dlatego teraz pójdę,
Pójdę dalej w bój.
To jest rozkoszą dla mego umysłu;
To jest, gdzie mój umysł znajduje szczęście”.

Natura tego świata przejawia się w fakcie, iż nic nie jest absolutnie złe. Każda rzecz, każde zjawisko, muszą zawierać w sobie przynajmniej odrobinę dobra. Ta sama prawda odnosi się do różnych przejawów Mary, czyli demonów pokusy, jakie stają na drodze naszej praktyce. Rzecz nie polega na tym, iż one zawsze nam przeszkadzają. Czasami zmieniają się w naszych przyjaciół i towarzyszy; niekiedy w pracowników i stronników; innym razem w niewolników, pomagających nam i troszczących się o nas. Jeżeli to zrozumiecie — pojmiecie dlaczego należy podążać Drogą Środka. Z jednej strony musicie skupić uwagę na ich wadach; z drugiej zaś — na ich zaletach. Zarówno ich dobre jak i złe strony są przejawami jednej i tej samej rzeczywistości i jako takie egzystują wspólnie. Jeśli chodzi o nas, musimy zająć miejsce pośrodku, badając rzeczy i zjawiska tak, abyśmy nie działali powodowani podejrzeniem bądź uprzedzeniem. Skoro tylko dostrzeżemy pozytywne aspekty tych spraw, możemy je lepiej poznać. Możemy stać się sobie bliscy. Kiedy poznamy się i będziemy sobie bliscy, rozwiniemy z nimi rodzaj pewnej więzi. Jak powiedział sam Budda: vissasa parama ňati — znajomość jest najwyższą formą pokrewieństwa.

Krótki film prezentujący klasztor Bodhinyana, w którym Ajahn Brahm i pozostali mnisi z Buddyjskiego Towarzystwa Zachodniej Australii przebywają, medytują i spotykają się ze świeckimi gośćmi. W tym krótkim reportażu zobaczyć można między innymi wnętrze słynnej jaskini Ajahna Brahma, czy widok z drona na cały klasztor.

Krótki film prezentujący klasztor Dhammayanaram, kambodżański klasztor w okolicach Perth, w którym mnisi z klasztoru Bodhinyana (głównego klasztoru Ajahna Brahma) często przebywają. W krótkim reportażu członkowie Stowarzyszenia wyrażają swoją wdzięczność Australijczykom i osobom, które przyczyniły się do powstania tego miejsca. Film powstał specjalnie dla kambodżańskiej społeczności w Perth, w ramach podzięki za ugoszczenie naczelnego Sasany w klasztorze.

W swoim dokumencie, który uzyskał błogosławieństwo Dalaj Lamy, przedstawia Herzog przebieg jednego z najważniejszych buddyjskich rytuałów - Kalaczakry (Koła Czasu). Film stanowi udaną próbę przybliżenia atmosfery obchodów święta i uchwycenia jego istoty. Jest jednym z niewielu tak dokładnych filmowych opisów ceremoniału religijnego.

Dzisiaj jest 21 grudnia, a więc powinien być koniec świata, prawda? Niektórzy ludzie mówili, że stanie się to dzisiaj rano o trzeciej. Niektórzy uważają, że dziś w nocy o dziesiątej. Więc zmierzamy do końca, świat zbliża się ku końcowi. Co zamierzacie z tym zrobić? Świat przestanie istnieć. Tak więc, jeżeli już macie umrzeć, to jaki rodzaj umysłu chcielibyście mieć? Czy chcielibyście mieć spokojny umysł? Opanowany umysł? Czy umysł, który jest pełen nienawiści, złej woli, gniewu? Jaki rodzaj umysłu chcecie? Oczywiście chcemy mieć spokojny umysł, czyż nie? Spokojny i opanowany, lecz żeby mieć spokojny i opanowany umysł trzeba stworzyć ku temu warunki. Tak też nie mamy od razu spokojnego i opanowanego umysłu. Musimy stworzyć ku temu warunki, musimy sprawić, aby tak się stało.

Powiedziałem świeckim ludziom, którzy wkrótce będą mi towarzyszyć w podróży do Indii oraz do północno-wschodniej Tajlandii, (do Wat Pah Nanachat, klasztoru, w którym spędziłem bardzo wiele lat), że jeśli będą mieli szczęście, będą mieli szansę zobaczyć buddyjski pogrzeb. Wygląda on tak. Ciało zmarłego nie jest czyszczone przez balsamistów. Zmarłego układa się w bardzo prostej trumnie, tak, że każdy może podejść i spojrzeć, a nawet dotknąć nieboszczyka. Wszystko zaczyna spalać się na otwartym ogniu. Bardzo tanie drewno, z którego zrobiona jest trumna, płonie szybko, odsłaniając ciało. Zwłoki spalają się część po części, kawałeczek po kawałeczku i można zobaczyć członki oddzielające się od siebie. Następnie można zobaczyć jak czaszka pęka, a pozostałe części ciała ostatecznie niszczeją w ogniu. Po wielu godzinach, wszystko, co po tym ciele zostaje, to tylko kości. Być zdolnym zobaczyć taką śmierć, to cudowna okazja w życiu. Sterylizacja [sanitising - przyp. red.] procesu śmierci, podtrzymuje iluzję życia.

Przedstawię tu korzyści wynikające z urzeczywistnienia stanu braku-ja (anattaa).

Jeśli ktoś jest w stanie dostrzec w pełni istotę anatta, osiąga wiedzę właściwą ścieżce wkraczającego w strumień (sotaapatti-magga-~naa.na), w której złudzenie ego (atta-di.t.thi) i wiara w osobowość (sakkaaya-di.t.thi) są całkowicie wykorzenione.

"Kości Buddhy" to film dokumentalny z lektorem, w którym historyk Indii Charles Allen próbuje rozwiązać tajemnicę archeologicznego odkrycia z końca XIX wieku. W 1898 roku Willie Peppe i jego pracownicy wykopali na wzgórzu w północnych Indiach ogromny kamienny kufer z pięcioma antycznymi słojami. Napis na jednym z nich zdawał się sugerować, że w środku naczynia znajdują się szczątki Buddhy. Niezwykłe odkrycie szybko stało się tematem dysput i licznych skandali.

Tak więc, mówisz, że jest ci łatwo puścić szczęście, podczas gdy nieszczęście trudno jest puścić? I myślisz, że łatwo jest porzucić rzeczy, które lubimy, ale zastanawiasz się, dlaczego trudno jest porzucić te, których nie lubimy – ale skoro nie są one dobre, dlaczego trudno jest je porzucić? To nie tak. Pomyśl w nowy sposób – one są całkowicie równe. Chodzi zwyczajnie o to, że nie skłaniamy się ku nim w równym stopniu. Kiedy pojawia się nieszczęście, jesteśmy zaniepokojeni i chcemy, żeby sobie szybko poszło, tak więc czujemy, że trudno jest się tego pozbyć. Szczęście zazwyczaj nas nie niepokoi, tak więc przyjaźnimy się z nim i czujemy, że łatwo jest je puścić. To nie tak; ono nie dręczy i nie ściska naszego serca, to wszystko. Nieszczęście nas dręczy. Myślimy, że jedno z nich ma większą wartość i wagę niż inne, ale tak naprawdę są one równe. To tak jak z ciepłem i zimnem. Możemy umrzeć w płomieniach. Możemy też umrzeć z zimna, ale tak czy inaczej - umrzemy. Żaden z tych stanów nie jest lepszy od drugiego. Szczęście i cierpienie są tak samo różne, ale w naszym umyśle nadajemy im inną wartość.

Odkąd ponad dwadzieścia lat temu poznałem Maha Ghosanandę, stanowi on dla mnie kwintesencję łagodnej wspaniałomyślności i niezwyciężonej odwagi serca. Samo tylko przebywanie w jego obecności, doświadczanie jego uśmiechu i udzielającej się, przepełnionej miłością dobroci, jest uzdrawiające dla ducha.

Gdyby ktoś z naszych znajomych czy członków rodziny był chory lub umierający, to nie znam nikogo, kto radziłby nam traktować ich w sposób pozbawiony czułości. Wszyscy zgodzą się, że powinniśmy być na tyle współczujący, na ile potrafimy. Problem polega na tym, że nie ma pełnej zgody co do tego jak współczucie przekłada się na konkretne działania. Dla niektórych ludzi współczucie oznacza podtrzymywanie życia tak długo, jak to możliwe, dla innych raczej zakończenie go poprzez umożliwienie popełnienia samobójstwa czy przeprowadzenie eutanazji w sytuacji, gdy jakość życia spada poniżej pewnego poziomu. I każda z tych dwóch grup postrzega tę drugą jako pozbawioną współczucia. Pierwsi uważają drugich za przestępców, a ci z kolei tych pierwszych za osoby bezduszne i okrutne.

Tak naprawdę w suttach – autentycznych naukach Buddhy, tych wczesnych – zawsze podają, że bodhisatta to jedynie słowo dotyczące osoby, która miała stać się Buddhą. Od momentu ostatnich urodzin tzn. od czasu, kiedy Buddha Gotama się urodził, do czasu, kiedy osiągnął Przebudzenie pod drzewem Bodhi, nazywa się go bodhisattą. Zwróćcie uwagę: „nieprzebudzony bodhisatta”, te dwa słowa zawsze były razem. „Nieprzebudzony bodhisatta” jeszcze nie osiągnął Przebudzenia, jeszcze nie był Buddhą. Więc był nieprzebudzony. To ktoś, kto jest na ścieżce do zostania Buddhą. Jednak później zaczęto uznawać, że bodhisatta również był Przebudzony, co było dość trudne i zrodziło sporo kontrowersji, ponieważ Buddha nigdy tego nie powiedział. I to również była różnica w poglądach dwóch odłamów buddyzmu. Nazywano te części hīnayāną i mahāyāną. Hīnayāna to ci samolubni: osiągniemy oświecenie i zostawimy wszystkich w bagnie. A ci z mahāyāny mówią: „Nie, my wstrzymamy się z oświeceniem i wszystkich uratujemy”. Który z tych dwóch to prawdziwy buddyzm? Odpowiedź brzmi: ani jeden, ani drugi. Tak właśnie się dzieje, gdy stajemy się zarozumiali w religii. Czy widzieliście kiedykolwiek zarozumiałość w religii? „Moja religia jest lepsza niż twoja, wyznając moją religię idziesz do nieba, a twoją – do piekła”. Zbaczam tutaj odrobinę z tematu, ale wiecie, co powinno się odpowiedzieć.

Jak dużo energii zabiera zatrzymanie procesu myślenia? Czy to kiedyś zauważyliście? „Po prostu nie potrafię przestać myśleć - umysł jest wciąż rozbiegany. Nie potrafię go zatrzymać …” . Znam ten problem, ponieważ zawsze miałem kłopoty z umysłem, który w nieskończoność był zaangażowany w myślenie o czymś. A pragnienie by zatrzymać myślenie i wysiłek by się go pozbyć tworzy warunki dla wzmożenia myślenia!

Istnieją generalnie dwa podejścia do rozumienia związku pomiędzy umysłem i mózgiem. Poprzez umysł rozumiemy subiektywną stronę rzeczy, pełny zakres przeżywanego doświadczenia – tak świadomego, jak i nieświadomego – łącznie z doświadczeniem myślenia, postrzegania, pamięci, pragnienia, stanów emocjonalnych i być może nawet poczucia transcendencji. Poprzez mózg rozumiemy obiektywną stronę, fizyczną materię pomiędzy naszymi uszami i w całym naszym ciele, z jej złożoną architekturą wzajemnie połączonych neuronów i elektrochemicznych procesów, które je aktywują, blokują lub łączą.

Kamma jest słowem, które spotyka się coraz częściej w dzisiejszych czasach. Szkoda tylko, że jest ono prawie zawsze niewłaściwie używane, często jakby oznaczało „los” czy „przeznaczenie”. Jest to niefortunne, choć nieuchronne wypaczenie, ponieważ w swoim pierwotnym buddyjskim kontekście kamma jest pojęciem o niezrównanej głębi i znaczeniu.

Większość z nas mieszka w zimnych ciasnych klatkach własnych czterech kątów – gorączkowo strzegąc swojego najwygodniejszego miejsca pod słońcem. Pochłonięci niepokojącymi nas żądzami i dojmującymi pragnieniami, rzadko zwracamy uwagę na losy swoich sąsiadów. Jeśli już to robimy, to najczęściej tylko po to, aby upewnić się, że nie próbują oni wtargnąć na nasz teren – lub po to, by znaleźć jakiś sposób zagarnięcia ich własności.

Boimy się tak wielu rzeczy. Jest tak dużo lęku w naszym życiu. Mimo to teksty nie poświęcają mu zbyt wiele uwagi, głównie dlatego, że istnieją różne rodzaje lęku – lęk związany z chciwością, związany ze złością, z ułudą – a teksty skupiają się bardziej na emocjach, którymi podszyte są lęki, niż na nich samych. Wynika z tego, że jeśli chcesz zrozumieć swoje lęki, powinieneś zrozumieć emocje, które się za nimi kryją. Trzeba analizować lęk nie jako jeden, niepodzielny obiekt, tylko jako związek wielu różnych czynników, aby dostrzec, która część lęku zależy od chciwości czy namiętności, która od niechęci, a która od ułudy. Następnie, gdy już poradzisz sobie z tymi emocjami stanowiącymi podłoże, poradzisz sobie też z lękiem.

Ujmująca praca oparta na opisie walczących szwadronów Mrocznego (Māry), znajdująca się w Suttanipācie (Padhāna Sutta – Snp.3.02). Dzieło Czcigodnego Punnadhammo efektownie przekazuje ważne aspekty nauk we współczesnym stylu, bazującym na dziele C.S. Lewisa, „Listów starego diabła do młodego”.

Listy pisane przez Ñāṇavīrę do znajomych mu osób, którym objaśniał Dhammę. Wszystkie weszły do książki "Clearing the Path" wydaną przez Path Press.

Na przestrzeni ostatnich 50 lat ten odłam buddyzmu zajął silną pozycję w Tajlandii. Jego zwolennicy utrzymują, że są przedstawicielami nowoczesnego odłamu Theravādy. Chociaż ruch cieszy się obecnie dużą popularnością w Bangkoku i podobno ma poparcie wśród przedstawicieli tajskiego rządu, to jest on negowany przez wielu mnichów theravādyjskich, m.in. ze względu na podejście do pojęcia „attā”, czyli „ja”.

Tak więc Buddha rozróżnia, i jest to oczywiście bardzo ważne rozróżnienie, właściwie urzeczywistniających Nauki, praktykujących je, i tych, którzy są beneficjentami wszystkich dóbr materialnych z tym związanych. Wiecie, chodzi tu zwłaszcza o mnichów, o osoby w zakonie, bo zwyczajowo są odbiorcami wszelkiego rodzaju podarków lub innych przejawów hojności.

Dzisiaj wybrałam suttę nr. 33 z Majjhima Nikāyi – Dłuższa mowa o pasterzu krów. Wybrałam tę suttę, dlatego że jest ona istotna nie tylko dla mnichów i mniszek, lecz również odnosi się do osób świeckich. To bardzo dobra sutta i odnosi się do wszystkich. Zacznę czytać suttę, która opisuje różne cechy i po przeczytaniu każdej z tych cech zacznę je objaśniać. Jeżeli po zakończeniu czytania sutty ktoś z was będzie mieć jakieś pytania, możecie pytać lub zatrzymać się w dowolnym momencie czytania, postaram się wytłumaczyć wam wszystkie cechy. I jeżeli ponownie pojawią się jakieś pytania nadal będziecie mogli pytać. Czy jest to dobre rozwiązanie? Okay.

Nasze skupienie zaczyna się jako mały, stały płomień. Potem próbujemy pozwolić, aby ta stabilność przepływała przez całe ciało. Ale najpierw trzeba „zagnieździć się” w tym komfortowym punkcie. Jeżeli będziesz „chodzić” po całym ciele, regulując oddech to tu, to tam, bez prawdziwego poczucia komfortu – możesz pogorszyć sytuację. Wszystko zepsujesz. Tak więc ważne, aby najpierw uzyskać to poczucie lekkości, a następnie pozwolić mu rozprzestrzeniać się tak, aby twoja świadomość wypełniła całe ciało, wraz z poczuciem energii wygodnego oddechu.

Po prostu zauważcie czy macie jakieś pojawiające się obsesyjne myśli - jakieś głupie zdanie, które może przepływać przez wasz umysł. Jeśli teraz zatoniecie w pasywnym stanie, wtedy obsesyjne myśli wezmą górę. Ale ucząc się rozumieć jak pracuje umysł i jak go zręcznie używać, podejmujecie tą szczególną myśl, pojęcie 'Buddho' (Buddha, Ten Który Wie), i utrzymujecie je w umyśle jako myśl. Nie utrzymujecie tego jako obsesyjnej, nawykowej myśli, ale jako zręczne zastosowanie myśli, używając jej by podtrzymać koncentrację w okresie jednego wdechu, wydechu, przez piętnaście minut.

Według nauczania Buddy droga do prawdziwego szczęścia nie leży w zaspokajaniu pożądania, ale w odkrywaniu i eliminacji przyczyn cierpienia, co w praktyce oznacza kontrolę i usuwanie pragnienia. W przyjęciu takiego podejścia nie chodzi o kształtowania siebie w zimnej purytańskiej ascezie. Dhamma jest stopniowym nauczaniem, które uczy nas, jak kierować naszym życiem w sposób, w który to zostanie natychmiast nagrodzone i satysfakcjonujące. Nie sprzyja rozwojowi osobistemu, który wymaga represji i zadawania sobie bólu i cierpienia, lecz delikatnie oferuje nam praktyczne wskazówki mające zastosowanie do naszych obecnych okoliczności, wytyczne, które pomagają nam wzrastać ku prawdziwemu szczęściu i spokojowi.

Usiądź prosto i wygodnie, nie wychylaj się do przodu ani do tyłu, na prawo ani na lewo. Zamknij oczy i pomyśl o czymś pozytywnym. Skieruj miłującą dobroć najpierw do siebie, bo jeżeli nie potrafisz życzyć sobie dobrze, jeżeli sam szczerze nie pragniesz szczęścia, niemożliwe jest, żebyś mógł życzyć szczęścia innym. Tak więc pomyśl sobie: „Obym odnalazł prawdziwe szczęście.” Przypomnij sobie, że jest ono czymś, co pochodzi z wewnątrz, nie jest to więc samolubne pożądanie. W rzeczywistości, jeżeli odkryjesz wewnętrzne pokłady szczęścia, będziesz w stanie promieniować nim na innych. Szczęście to w żadnym wypadku nie polega na zabieraniu czegokolwiek innym.

Metta to pewien stan umysłu, ale to także wzniosłe uczucia, najwyższe i najczystsze z możliwych stanów umysłowych, które Buddha polecał w sobie wykształcać. Metta jako jedna z czterech brahmavihār – siedzib niebiańskich – jest bezwarunkową miłością do wszystkich istot, ma za zadanie pomóc w przekraczaniu barier, niszczyć separację spowodowaną egoizmem. Dzięki praktyce metty możliwe jest całkowite Przebudzenie.

Pierwszą rzeczą, którą warto pamiętać o przeszkodach to fakt, że są one uwarunkowane. To jest najważniejsze. Nie są to jakieś moce, które tobą kierują ani nic takiego. Nie są niezależnymi bytami, które istnieją w twoim umyśle. To tylko uwarunkowania, powstają i przemijają jak inne warunki. Czasami więc są, czasami ich nie ma. Czasami są bardzo silne, czasami są słabe. Więc nie lekceważ ich, ale nie traktuj ich jako jakiejś nieustępliwej siły.

Buddha uznawał, że nie potrafimy doświadczać prawdziwego szczęścia w naszym życiu. Zaczynamy zdawać sobie sprawę, że nawet gdy warunki materialne stają się bardziej komfortowe lub ogólnie osiągamy jakiś sukces w naszym życiu, to tak naprawdę nie o to w tym chodzi, coś jest nie tak, odczuwamy jakiś brak.

Ja zawsze wybieram małego kotka, bo lubię koty. Wyobrażam sobie więc małego kotka w taki sposób, żeby był tak sympatyczny, jak to tylko możliwe. Wizualizuję go sobie jako porzuconego, głodnego, brudnego, przerażonego, zmarzniętego, niekarmionego od dłuższego czasu. Wszyscy ludzie, z jakimi kiedykolwiek miał kontakt ranili go, tylko pomyślcie, jak musi się bać. Łatwo jest mi odnaleźć w sobie miłującą dobroć dla takiego maleńkiego, bezbronnego stworzonka. Jeżeli któreś z was nie lubi kotów, może to być także piesek, a jeżeli ktoś nie lubi i psów – małe dziecko czy cokolwiek innego, co z łatwością rozbudza w was miłującą dobroć.

Obserwacja wdechu. Obserwacja wydechu. I bycie usatysfakcjonowanym. Bez pragnienia czegokolwiek na świecie. Po prostu bycie z oddechem. Już czas, żebym zamilkł.

Mowa Dhammy i instrukcje odnośnie praktyki medytacyjnej via Zoom.

To moja pierwsza sobota od powrotu z odosobnienia, dlatego zacznę od zupełnych podstaw. Wszyscy na pewno słyszeliście o uważności [mindfulness]. W żadnej księgarni nie może dzisiaj zabraknąć działu o uważności.

Dlatego jeśli chcecie, zamknijcie proszę oczy. Możecie nawet wyobrazić sobie jak zwalniacie. Tak jak samochód, który jechał z bardzo dużą prędkością, ale teraz skręca na podjazd waszego domu, dlatego może jechać bardzo wolno. A kiedy już zaparkujecie, możecie zarzucić hamulec i wyłączyć silnik. I być wolnym. Więc wiecie o czym mówię - silnik, czyli wasz umysł - myślenie, martwienie się, planowanie, pamiętanie, cały zgiełk, który czyni twój silnik gorącym. Teraz przekręcamy kluczyk i wyłączamy silnik. Wyjmujemy kluczyk i wkładamy do kieszeni na pół godziny. Parkujemy swój umysł w chwili obecnej, która tak naprawdę jest naszym domem.

Skup uwagę na oddechu. Weź kilka porządnych, długich i głębokich oddechów. Zauważ, gdzie odczuwasz oddech. Czy jest wygodny? Jeśli jest, utrzymuj ten sposób oddychania. Jeśli nie jest wygodny, możesz coś zmienić – spróbować nadal wydłużać oddech albo go skrócić, albo robić długie wdechy i krótkie wydechy, albo krótkie wdechy i długie wydechy. Spróbować głębszego oddechu albo bardziej płytkiego. Cięższego albo lżejszego. Szybszego albo wolniejszego.

Mój spokój się pogłębia. Zwiększa się w chwili obecnej, ponieważ miło być tutaj, przebywanie tutaj jest przyjemne. Nie chcę sięgać po fantazje czy wspomnienia, cudownie jest pozostawać w tym momencie, maksymalnie się rozluźniać, być przyjacielem obecnej chwili. I jak większość przyjaciół, nie musicie do siebie mówić. To po prostu cicha przyjaźń z chwilą obecną. Tak dobrze się znacie. Nie zakłócamy tego zadowolenia będącego ponad słowami.

A kiedy już zrezygnujecie ze słowa „koncentracja”, rozwiąże to wszystkie wasze dylematy związane z tym, czym jest samādhi i na czym polega konflikt między vipassaną a samathą, który jest już zresztą przestarzały. Nie ma żadnego konfliktu. Samādhi. Nieporuszenie i patrzenie do wewnątrz. Spokój i wgląd połączone w ten jeden wyraz – samādhi.

Film wprowadzenia i medytacji prowadzonej przez Wojtka Czypickiego podczas spotkania grupy medytacyjnej Fundacji "Theravada" we Wrocławiu.

Przez moment pomyśl nad intencją. Po co chcesz medytować? W jakim celu? Najwyższym celem jest całkowite wyswobodzenie się z cierpienia, jeszcze w tym życiu. Ale medytacja daje także wiele pobocznych rezultatów. Dzięki niej stajemy się bardziej wrażliwi i współczujący, dla siebie i dla innych, jesteśmy lepsi jako ludzie, tworzymy umiejętne podstawy, oczyszczamy umysł, sprawiając, że nasze relacje stają się zdrowsze, i uszlachetniamy nasze zachowanie w życiu codziennym. Wzbudzamy w sobie wyzwalającą mądrość. Obyśmy byli spokojni, zrównoważeni i wyzwoleni.

Tematem tej książki jest praktyka medytacji Vipassana. Podkreślam, praktyka. Jest to podręcznik medytacji zawierający praktyczne wskazówki, przewodnik dający wgląd w medytację krok po kroku. Ma być praktyczny. Przeznaczony jest do używania. Powstało już wiele książek szczegółowo omawiających buddyzm jako filozofię a także teoretyczne aspekty medytacji buddyjskiej. Zainteresowanym polecamy zapoznanie się z nimi. Wiele z nich jest bardzo dobrych. Niniejsza książka to podręcznik. Została napisana dla tych, którzy pragną medytować, a zwłaszcza dla tych, którzy chcą zacząć od razu. W USA jest bardzo niewielu wykwalifikowanych nauczycieli medytacji buddyjskiej. Naszym zamiarem jest przedstawienie podstawowych informacji koniecznych do tego by już sam początek był udany. Tylko ci, którzy postępować będą zgodnie z naszymi zaleceniami mogą ocenić czy nam się udało, czy nie. Tylko ci, którzy rzeczywiście medytują regularnie i pilnie, mogą osądzić nasz wysiłek. W żadnej książce nie można omówić każdego problemu, z jakim zetknąć się może medytujący. Wcześniej czy później konieczna będzie obecność kompetentnego nauczyciela. Jednakże, w międzyczasie poznać można podstawy; do pełnego zrozumienia treści tych stron prowadzi długa droga.

Medytacja nie jest łatwa. Wymaga czasu i wysiłku, a także wytrwałości, zdecydowania i dyscypliny. Wymaga mnóstwa cech, które zwykle uważamy za nieprzyjemne i których wolelibyśmy uniknąć za wszelką cenę. Można to określić słowem "determinacja". Z pewnością o wiele łatwiej jest nie przejmować się i oglądać telewizję. Dlaczego więc warto? Dlaczego poświęcać na nią czas i energię, kiedy można się bawić? Dlaczego zawracać sobie głowę? To proste. Ponieważ jesteś człowiekiem. I właśnie z tego prostego powodu, że jesteś człowiekiem, twoim dziedzictwem jest wrodzone niezadowolenie z życia, którego nie można się pozbyć. Można je usunąć ze świadomości na jakiś czas. Można je ignorować przez dłuższy czas, lecz i tak zawsze powróci - zwykle, gdy się tego najmniej spodziewasz. Nagle, pozornie bez powodu, zatrzymujesz się, robisz podsumowanie, i zdajesz sobie sprawę z tego jak naprawdę wygląda twoje życie.

Medytując, napotkasz problemy, jak każdy. Przybierają one różnoraką postać, a jedyne, czego możesz być pewien, to to, że się pojawią. Cała sztuka w tym, aby radząc sobie z nimi, przyjąć odpowiednią postawę. Trudności to nieodłączna część twojej praktyki. Nie należy ich unikać. Należy je wykorzystać. Dostarczają nam nieocenionej okazji do nauki.

Powodem, dla którego tkwimy w marazmie, jest to, że nieustannie uciekamy od swoich problemów i gonimy za przyjemnościami. Medytacja dostarcza nam sytuacji laboratoryjnej, w której możemy zbadać ten syndrom i odkryć sposoby radzenia sobie z nim. Różne przeszkody i problemy powstające podczas medytacji są wodą na nasz młyn. Są materiałem, z którym pracujemy. Nie ma przyjemności bez odrobiny bólu. Nie ma bólu bez odrobiny przyjemności. Życie składa się z radości i smutków, które idą ręka w rękę. Medytacja nie jest wyjątkiem. Będą dobre i złe chwile, ekstaza i lęk.

Wcześniej czy później każdy medytujący natrafi podczas praktyki na coś, co go rozproszy, i potrzebne mu będą wskazówki, jak sobie z tym radzić. Istnieją eleganckie sposoby na to, by pomóc ci powrócić na właściwy tor szybciej, niż gdybyś usiłował dokonać tego jedynie za pomocą silnej woli. Koncentracja i uważność idą ręka w rękę. Jedno jest dopełnieniem drugiego. Jeśli którekolwiek z nich jest słabe, ma to wpływ na drugie. Gdy mamy gorsze dni, zwykle trudno nam się skoncentrować. Umysł wędruje bez celu. Potrzebna ci metoda przywrócenia koncentracji, nawet jeśli umysł się temu sprzeciwia. Na szczęście taka metoda istnieje. W rzeczywistości masz wybór spośród różnorodnych, tradycyjnych, praktycznych sposobów.

Wspaniale ci się medytuje. Twoje ciało tkwi w całkowitym bezruchu, a umysł jest wyciszony. Podążasz po prostu płynnie za oddechem… wdech, wydech, wdech, wydech… spokojny, pogodny, skoncentrowany. Wszystko jest doskonałe. I wtedy, nagle, pojawia ci się w głowie myśl nie mająca nic wspólnego z medytacją: "Ale mam ochotę na loda". Oczywiście, to jest dekoncentracja. Nie to miałeś robić. Zauważasz to, powracasz do oddechu, z powrotem do płynnego rytmu: wdech, wydech, wdech, wydech. I wtedy pojawia się: "Zapłaciłem ten rachunek za gaz?". Kolejne rozproszenie. Zauważasz i to, i znowu powracasz do oddechu.

Wdech, wydech, wdech, wydech…

"Jest nowy film science-fiction. Może pójdę go obejrzeć we wtorek wieczorem. Nie, nie we wtorek, bo w środę mam dużo roboty. Lepiej we czwartek…" Kolejne rozproszenie. Zostawiasz je i powracasz do oddechu, tylko że niecałkiem ci się to udaje, bo zanim kolejny raz powrócisz do oddechu, znowu słyszysz w głowie: "Ale mnie bolą plecy". I tak to idzie, rozproszenie za rozproszeniem, pozornie bez końca.

Słowo "uważność" to tłumaczenie słowa "Sati" z języka Pali. Sati to aktywność. Co to dokładnie znaczy? Nie można udzielić dokładnej odpowiedzi, przynajmniej nie za pomocą słów. Słowa powstają na symbolicznych poziomach umysłu i opisują te rzeczywistości, którymi zajmuje się myślenie symboliczne. Uważność jest presymboliczna.

Nie jest ona ograniczona logiką. Tak czy inaczej, można jej doświadczyć - dosyć łatwo - i można ją opisać, o ile pamięta się, że słowa to tylko palec wskazujący na księżyc·. Nie są tym, co opisują. Rzeczywiste doświadczenie wykracza poza słowa i jest ponad symbolami. Uważność można opisać za pomocą pojęć zupełnie odmiennych od tych, których tu użyjemy, a mimo to każdy opis może być prawdziwy.

Celem medytacji Vipassana jest ni mniej, ni więcej, tylko radykalna i trwała transformacja całego twojego doświadczenia zmysłowego i poznawczego. Ma ona zrewolucjonizować całe twoje doświadczenie życiowe. Czas, kiedy siedzisz w medytacji, przeznaczony jest na to, by umysł nabrał nowych nawyków. Uczysz się nowych sposobów odbierania i rozumienia doznań. Rozwijasz nowe metody radzenia sobie ze świadomymi myślami oraz nowe podejście do bezustannego napływu emocji. Te nowe zachowania umysłu naprawdę muszą stać się częścią całego życia. W przeciwnym przypadku medytacja jest jałowa i bezowocna, jest teorią, która nie ma połączenia z resztą życia. Bardzo ważny jest wysiłek służący temu, by połączyć te dwie rzeczy. Częściowe przeniesienie nastąpi automatycznie, ale proces ten będzie długotrwały i niepewny. Najprawdopodobniej będziesz miał poczucie, że zmierzasz donikąd, i zniechęcisz się do praktyki, którą uznasz za bezowocną.

Z medytacji możesz spodziewać się pewnych korzyści. Na początku są to praktyczne, prozaiczne rzeczy, dalsze etapy mają charakter głęboko transcendentalny. Ich skala waha się od prostoty po majestat i wysublimowanie. Przedstawimy tu niektóre z nich. Jedyne, co się liczy, to twoje własne doświadczenie.

To, co nazywamy przeszkodami, to coś więcej niż tylko nieprzyjemne nawyki umysłu. Są pierwotnym przejawem procesu ego samego w sobie. Poczucie ego jako takie jest przede wszystkim poczuciem oddzielenia - postrzeganiem dystansu pomiędzy tym, co nazywamy "ja", a tym, co nazywamy "inni". Takie postrzeganie ma miejsce tylko wtedy, gdy jest nieustannie podsycane, a tym, co je podsyca, są przeszkody.

Medytacja to słowo. Słyszałeś je już wcześniej, inaczej bowiem nie sięgnąłbyś po tę książkę. Proces myślenia opiera się na skojarzeniach, a słowo 'medytacja' przywodzi na myśl wiele różnych skojarzeń. Niektóre są prawdopodobnie prawdziwe a inne to stek bzdur. Niektóre z nich odnoszą się do innych rodzajów medytacji i nie mają nic wspólnego z praktyką Vipassany. Zanim przejdziemy dalej powinniśmy oczyścić umysł ze śmieci, po to by zrobić miejsce na nowe informacje. Zacznijmy więc od tego, co najbardziej oczywiste.

Medytacja to słowo, a słowa są używane w różny sposób przez różne osoby. Takie stwierdzenie może wydawać się banalne, lecz tak nie jest. Ważne jest, by precyzyjnie określić, co dokładnie rozumiemy przez słowa, których używamy. Na przykład: każda kultura na Ziemi stworzyła jakiś rodzaj praktyki umysłu, który można by określić mianem medytacji. Wszystko zależy od tego, jak ścisłą definicję przyjmiemy. Medytację praktykują wszyscy, od Eskimosów po mieszkańców Afryki. Techniki te są niezwykle zróżnicowane i nie zamierzamy tutaj wymieniać ich wszystkich. Od tego są inne książki. Dla celów tej książki ograniczymy się do omówienia tych praktyk, które są najlepiej znane na Zachodzie i najczęściej kojarzone ze słowem medytacja.

W ostatnim stuleciu zachodnia nauka poczyniła niezwykłe odkrycie w dziedzinie fizyki. Jesteśmy częścią świata, który nas otacza. Sama czynność obserwacji wpływa na rzeczy, które obserwujemy. Rozważmy następujący przykład. Elektron jest niezwykle mały. Nie można go zobaczyć bez specjalnej aparatury, i od tej aparatury zależy, co obserwator zobaczy. Z jednej strony, jeśli spojrzymy na elektron wydaje się on być cząsteczką, maleńką twardą kulką, która odbija się od tego co napotka i porusza się po liniach prostych. Z drugiej jednak strony elektron wydaje się przyjmować postać niematerialnej fali, promieniuje i pulsuje. Elektron to raczej wydarzenie niż przedmiot. A obserwator uczestniczy w tym wydarzeniu dzięki samemu procesowi obserwacji. Tego typu interakcji nie da się uniknąć w żaden sposób.

Choć tematów medytacji jest wiele, zdecydowanie zalecamy, by zacząć od całkowitego skupienia uwagi na oddechu, po to by wejść w stan niezbyt głębokiej koncentracji. Pamiętaj, to nie jest praktyka techniki koncentracji. Praktykujesz uważność, do której potrzebna jest ci tylko częściowa, niezbyt głęboka koncentracja. Celem jest doskonalenie uważności, której kulminacją jest wgląd i mądrość, by zrozumieć prawdę taką, jaka jest. Celem jest dokładne poznanie rzeczywistego mechanizmu współdziałania ciała i umysłu. Celem jest pozbycie się psychicznych zadr, po to by uczynić swoje życie prawdziwie spokojnym i szczęśliwym. Umysłu nie można oczyścić, jeśli nie będziemy postrzegać rzeczy takimi, jakie są. "Widzenie rzeczy takimi, jakie są" to wyrażenie niejednoznaczne i niosące ze sobą wiele treści. Wielu początkujących medytujących zastanawia się, co mamy na myśli, ponieważ każdy, kto ma dobry wzrok, dostrzega jakie rzeczy są.

Medytacja praktykowana jest już od kilku tysięcy lat. To dość dużo czasu na eksperymentowanie, a procedura została bardzo starannie udoskonalona. Praktyka buddyjska zawsze uznawała, że ciało i umysł są ze sobą ściśle powiązane, a jedno wpływa na drugie. W związku z tym zaleca się pewne praktyki fizyczne, które ogromnie wspomagają proces doskonalenia się. Należy się do nich stosować. Pamiętaj jednak, że te postawy są jedynie pomocą w praktyce. Nie pomyl ich z praktyką. Medytacja nie oznacza siedzenia w pozycji lotosu. To czynność umysłu. Można ją praktykować, gdzie się chce. Lecz postawy te pomogą ci w opanowaniu tej czynności, przyspieszą rozwój i postępy. Wykorzystaj je.

Medytacja, której nauczamy, nazywana jest Medytacją Wglądu. Jak już zostało powiedziane, ilość rozmaitych obiektów, na których można się skupić podczas medytacji jest niemalże nieograniczona, a przez wieki ludzie wykorzystali wielką ich liczbę. Nawet w tradycji Vipassana istnieje zróżnicowanie. Niektórzy nauczyciele medytacji nauczają, by podążać za oddechem, obserwując podnoszenie się i opadanie brzucha. Inni polecają skupienie się na odczuciu kontaktu ciała z poduszką, dłoni spoczywającej na drugiej dłoni, lub stykających się nóg. Jednakże metoda, którą wyjaśniamy poniżej, uważana jest za najbardziej tradycyjną i przypuszczalnie właśnie jej Budda nauczał swoich uczniów. Satipatthana Sutta, oryginalna rozprawa Buddy na temat uważności, mówi w szczególności, że należy rozpocząć od skupiania uwagi na oddechu, a w następnej kolejności obserwować wszystkie inne pojawiające się zjawiska fizyczne i umysłowe.

W medytacji trzymamy się tej samej prostej procedury. Wyznaczamy konkretny czas, poświęcony wyłącznie rozwijaniu umiejętności umysłu nazywanej uważnością. Czas ten przeznaczamy wyłącznie na tę czynność i tak sobie wszystko organizujemy, żeby nic nam nie przeszkadzało. Nie jest to umiejętność, której łatwo się nauczyć. Spędziliśmy całe życie wyrabiając w sobie nawyki mentalne, które w rzeczywistości stanowią przeciwieństwo ideału nieustającej uważności. Uwolnienie się od tych nawyków wymaga pewnej strategii. Jak już zostało powiedziane, nasze umysły są jak szklanka z mętną wodą. Celem medytacji jest usunięcie osadu, tak abyśmy mogli zobaczyć, co jest w wodzie. Najlepiej jest po prostu pozwolić mu się osadzić. Daj mu czas, a sam się osadzi. W końcu woda będzie czysta. W medytacji przeznaczamy wyznaczony czas właśnie na ten proces oczyszczenia. Jeśli przyglądamy się temu z zewnątrz, wydaje się to być całkowicie bezużyteczne. Siedzimy sobie i pozornie tyle z nas pożytku co z kamiennego posągu. Wewnątrz jednak dużo się dzieje. Ta mentalna zupa osadza się, a umysł się oczyszcza, co przygotowuje nas do tego, by radzić sobie z tym, co przyniesie życie.

W krajach buddyzmu Theravada tradycyjnie rozpoczyna się sesje medytacyjne od intonowania pewnych formułek. Amerykanie zwykle odrzucają je już na pierwszy rzut oka, traktując je jedynie jako nieszkodliwe rytuały. Jednakże, te tzw. rytuały, zostały stworzone i udoskonalone przez grono praktycznych i oddanych osób, i służą celom wyłącznie praktycznym. Warto przyjrzeć im się dokładniej.

Film opowiada o leśnym klasztorze Pa Auk w Birmie, gdzie ponad tysiąc medytujących z całego świata praktykuje medytację. Ćwiczą się w 40 technikach skupienia, aby móc analizować ostateczną rzeczywistość nāmarūpy (umysłu i materii), jako przygotowanie do paṭicca-samuppādy (współzależnego powstawania) i vipassany (medytacji wglądu), jak to opisano w 1.500-letnim dziele komentatorskim Visuddhi Magga (Ścieżka oczyszczenia). Pokazane jest tu codzienne życie medytujących jak i wsparcie w ramach dāna (hojności) zarówno przez odwiedzających, jak i przez miejscową ludność, która wspiera klasztor przez cały rok.

Moim zdaniem większość ludzi interesuje się praktycznym wymiarem medytacji. Ich życie jawi się im jako pełne stresu, lęków, nie jest tak szczęśliwe jakby tego pragnęli - sądzą więc, że medytacja pomoże im w poprawieniu jakości ich życia. Wszystkie badania (a jest ich całkiem sporo w tej dziedzinie) wskazuje na fakt ogromnej skuteczności medytacji w wymienionych wyżej sferach. Medytacja rzeczywiście łagodzi stres, podnosi jakość twojego życia. Taki więc opisaliśmy pierwszy powód, dla którego ludzie podejmują praktykę medytacyjną.

Jeśli powstaną jakiekolwiek rozkojarzenia, pamiętam jaka jest moja intencja w tym momencie, by być świadomą, uważną, za każdym razem wracając do oddechu. Nie wyobrażam sobie oddechu, nie kontroluję oddechu, czekam na to, by oddech sam się pojawił, podążam za jego rytmem.

Drugim krokiem jest obserwowanie, jak ten stan umysłu odchodzi.. Tutaj pojawia się pytanie: "Co robi umysł, że to odchodzi? Co się zmieniło w moim umyśle?". Następnie obserwuj, czy umysł ponownie sięgnie po gniew.

Myślę, że mało ludzi sądzi, że dobrze jest się ze mną nie zgadzać, więc musimy nauczyć się, jak siedzieć ładnie i spokojnie, cicho i wygodnie. To mi przypomina, że ludzie czasem myślą o „happy hour”, że muszą wycierpieć swoje, żeby osiągnąć efekty i że jeśli tak naprawdę nie przejdą przez znój i ból, to nie wzmocnią się i nigdzie nie dojdą na duchowej ścieżce. Zawsze uważałem, że to nie porządku. Życzliwość i współczucie to część buddyjskiej tradycji, ale dlaczego skierowana do wszystkich dookoła, tylko nie do siebie? W zmuszaniu się, wysiadywaniu tutaj, w stawaniu się oświeconym jest coś bardzo, bardzo niewłaściwego. I to poważna sprawa, po prostu nie zdaje egzaminu. Dotarłeś tak daleko, a w rzeczywistości nie możesz osiągnąć głębszych stanów medytacji. Nie uzyskasz ich przez zmuszanie się, wysiłek i starania, ale dzięki czemuś zupełnie odmiennemu – dzięki odpuszczaniu.

Coś jest nie tak ze światem. Nie wiesz co to jest, rodzaj uczucia, które prześladuje cię, gdziekolwiek jesteś, cokolwiek byś nie robił. Tego rodzaju stwierdzenia pojawiają się zarówno w telewizji, na dużym ekranie, w książkach czy artykułach. Można o tym mówić godzinami, pisać eseje, nawet wkładać w usta bohaterom filmowym. Buddha miał na to jedno słowo - dukkha. Kto chciałby wiedzieć więcej - jak w rozwijanych wiadomościach - może coraz głębiej wchodzić w temat.

Co to jest rozproszenie? Rozproszenie to niezauważony akt przeniesienia uwagi z jednego obiektu na inny. Pomimo że jestem całkowicie skupiony na obserwacji mojego wdechu czuję ból nogi. Nagle, uświadamiam sobie, że moja uwaga skupia się na bólu, a nie na oddechu, który został przesunięty na dalszy plan czy też może całkowicie zapomniany. O tym, że moja uwaga przesunęła się z jednego obiektu na drugi zorientowałem się dopiero po fakcie – nie w jego trakcie. Mamy tendencję do “budzenia” się w środku roztargnienia. Nie dostrzegamy jego początku – tej chwili, w której uwaga przenosi się z jednego obiektu na następny. Co byśmy mogli zobaczyć mogąc zauważyć i obserwować ten właśnie ruch?

W medytacji, patrzymy na ruch pragnienia, ale nie osądzamy pragnienia. Niektórzy ludzie myślą, że buddyści są całkowicie przeciwni pragnieniu, ale nauka Buddhy nie jest nauką unicestwiania - to przebudzenie. Pragnienie nie jest czymś, co odrzucamy albo próbujemy zniszczyć. Zastanawiamy się nad nim i rozumiemy, że jest ono uwarunkowaniem w naturze.

Mój nauczyciel mówił, żebym nie rozmawiał z ludźmi, którzy nigdy wcześniej nie medytowali. Zatem zacznijmy od medytacji. Zamknij oczy, ułóż dłonie w okolicy brzucha i przepełnij swoje myśli dobrym nastawieniem. Tego rodzaju nastawienie polega na życzeniu szczęścia sobie lub komuś.

Ajahn Fuang, mój nauczyciel, odkrył kiedyś, że wąż wprowadził się do jego pokoju. Za każdym razem, kiedy wchodził do pomieszczenia, widział jak wąż pełzał do wąskiej przestrzeni za szafę. I nawet jeśli zostawiał otwarte drzwi w ciągu dnia, wąż nie chciał opuścić pokoju. Mieszkali więc przez trzy dni razem. Był bardzo ostrożny, by nie przestraszyć węża lub sprawić, by poczuł się zagrożony jego obecnością. Ostatecznie trzeciego dnia, kiedy mnich siedział, medytując, zwrócił się spokojnie, w umyśle, do węża: „Posłuchaj, to nie tak, że cię nie lubię, nie żywię do ciebie złych uczuć. Ale nasze umysły pracują w inny sposób, byłoby bardzo łatwo o nieporozumienie między nami. Jest dużo miejsc w lesie, w których mógłbyś mieszkać, bez dyskomfortu z powodu mieszkania ze mną.” Siedział, kierując mettę w kierunku węża, a ten w końcu opuścił pokój.

Jeśli jesteś bardzo idealistyczny i kogoś nienawidzisz, wtedy czujesz, że 'Nie powinienem nikogo nienawidzić. Buddyści powinni mieć mettę dla wszystkich żyjących istot. Powinienem każdego kochać. Jeśli jestem dobrym buddystą to powinienem lubić każdego.' To wszystko pochodzi z niepraktycznego idealizmu. Miej mettę dla niechęci, którą odczuwasz do małostkowości umysłu, zazdrości, zawiści - co oznacza pokojową koegzystencję, nie stwarzanie problemów, nie utrudniając ani nie stwarzając problemów z powodu trudności, które pojawiają się w życiu, zarówno w naszych ciałach jak i umysłach.

Pierwsza zasada to: dlaczego tak ważna jest praktyka miłującej dobroci wobec samego siebie. Co należy zrozumieć? Należy wiedzieć czym jest miłująca dobroć. Kiedykolwiek uczysz się jakieś praktyki, musisz wiedzieć co to jest. To jak z produktami, kupujesz coś i musisz wiedzieć dlaczego tego potrzebujesz, wobec tego musisz znać ten produkt. Musisz to zrozumieć. Następnie musisz wiedzieć jak to zrobić, jak to zastosować, co możesz z tego otrzymać i jakie są z tego korzyści. Więc powinieneś ugruntować się na tych czterech zasadach. Pierwsza zasada jest ważna, najpierw musimy zadbać o samych siebie. Odnośnie zakończenia naszego życia, musimy być spokojni i wyciszeni wewnętrznie, gdyż to właśnie my mamy wyruszyć w następną podróż, nikt inny. Jeżeli nie wytrzymujemy sami ze sobą, wtedy nie jest dobrze, ponieważ to my i nasz własny umysł, który jest naszym bliskim i nieodzownym towarzyszem. Zabieramy go ze sobą, bierzemy ze sobą naszą kammę, dlatego tak ważne jest, aby zacząć od siebie.

Mindfulness w uproszczonej postaci znajduje się dzisiaj w skrzynce z narzędziami każdego prawie coacha i wielu psychoterapeutów. Ale dopiero znajomość buddyjskiego kontekstu uważności wydobywa jej bogactwo i głębię

Zaraz obok Dalaj Lamy, S.N. Goenka jest prawdopodobnie najbardziej znanym na Zachodzie buddyjskim nauczycielem pochodzącym z Azji. Wielu znanych amerykańskich nauczycieli pobierało u niego nauki. S.N. Goenka regularnie odwiedza Europę, Australię oraz Stany Zjednoczone, a co roku tysiące ludzi z całego świata ściągają tłumnie na jego dziesięciodniowe oraz miesięczne kursy medytacyjne w okolicach Bombaju.

"Łzy napłynęły mi do oczu, kiedy uświadomiłam sobie, że osiągnęłam to do czego aspirowałam przez wieki w saṃsārze. Otrzymanie święcenia jako pierwsza bhikkhunī po prawie tysiącletniej przewie w ordynacji kobiet na Sri Lance. To było niewiarygodne!"

Zaraz po osiągnięciu Przebudzenia Buddha powiedział: „Nie odejdę, dopóki nie ustanowię czterech filarów społeczności: bhikkhów (mnichów), bhikkhunī (mniszek), osób świeckich – kobiet i mężczyzn”. Mimo że Buddha ustanowił zakon bhikkhunī, w XI wieku linia ordynacji kobiet w tradycji theravādy wygasła. Od tego czasu uważa się, że kolejne mniszki nie mogą być wyświęcane.

Historia człowieka i naukowej przygody. Dlaczego nowoczesna nauka jest zainteresowana medytacją? Dlaczego, jak się okazuje, medytacja jest dobra dla zdrowia? Dlaczego mnisi buddyjscy pozwalają zachodnim naukowcom badać ich mózgi i ciała? Buddyści studiują umysł ludzi od 2500 lat. Wynaleźli techniki medytacyjne, które przekształcają emocje i trenują uważność umysłu.

Zaaranżowałem ordynację mniszek. Popierałem te dążenia w Australii i miałem z tym później sporo problemów. Ale koniec końców, jak mawiają w Australii: „Jeśli chcesz zrobić omlet, musisz rozbić kilka jaj”. Innymi słowy, kiedy tylko chcesz zrobić krok naprzód, zawsze pojawią się jakieś przeszkody. Towarzyszy to rozwojowi ludzi na całym świecie. Wszystkich nie da się przekonać. Odpowiedzią na pytanie, czy ordynacja mniszek ma jednogłośne poparcie całej Saṅghi, brzmi: nie, oczywiście, że nie i nigdy nie będzie miała. Nigdy nie uzyskasz stuprocentowego poparcia, czegokolwiek byś w życiu nie robił.

Wykład Bhante Sujato, który odbył się 30 listopada 2015 roku, w Feminotece, w Warszawie. Tematem wykładu była rola kobiet w buddyzmie, zwłaszcza mniszek (bhikkhunī). Bhante Sujato jest wielkim orędownikiem pełnych wyświęceń kobiet w buddyzmie Theravādy.

Gdy Santeri Ahola postanowił opuścić Finlandię i wyruszyć do Tajlandii, aby zostać po raz drugi w swoim krótkim życiu buddyjskim mnichem jego starsza siostra Anja postanowiła wyruszyć z nim do jego przyszłego klasztoru i nagrać cały proces.

Zatem dziś mam zamiar omówić trochę dogłębniej niektóre ze sposobów na uwolnienie się od przeszłości. W poprzednich mowach opowiadałem różne historyjki ilustrujące, jak można się od niej wyzwolić. Nie mam zamiaru odpuszczać tych historyjek, użyję ich, żeby uzupełnić to, o czym mówię.

Prawdopodobnie bardziej cierpiałem w związku z nadmiernym, naiwnym entuzjazmem niż z powodu zbyt wielu wątpliwości. Spotkanie z buddyzmem było właśnie wynikiem okresu wątpliwości. Nie wiedziałem co robić, ale wiedziałem, że muszę zmienić swoje życie, choć nie byłem pewny na co je zmienić. Buddyzm był dla mnie czymś przejrzystym, czułem, że jest to coś co chciałbym robić. Zacząłem praktykować Dhammę w Tajlandii, więc kiedy tam pojechałem porzuciłem już większość spraw mojego życia; rozstałem się z dziewczyną, zostawiłem rodzinę, oddałem swoje gitary, wszystkie przedmioty, które definiowały moje życie. Nie było tego zbyt wiele do porzucania.

Wywiad z Czcigodną Dhammanandą o jej wczesnym wychowaniu w tradycyjnej rodzinie buddyjskiej w Tajlandii i o tym jak poczuła, że ma "dość" przyziemnego życia i postanowiła wyjść z domu, stając się swego rodzaju "rebeliantką".

Moja tradycja buddyzmu pochodzi z Tajlandii. To, co chciałbym wam zaproponować, to kilka zasadniczych idei tej formy tajskiego buddyzmu. Buddyzm to bardziej religia refleksji niż wierzeń. Cokolwiek więc powiem, będzie to sposób, w jaki ja doświadczam buddyzm i co możecie rozważyć. Nie uważam siebie za eksperta w dziedzinie buddyzmu. Ludzie często pytają, czy buddyzm to religia, ponieważ my nie mówimy o Bogu. Powiedziałbym, że buddyzm to jest religia, ale jego "narzędzia" różnią się od "narzędzi" chrześcijaństwa. Jest to różna postawa religijna od postawy teistycznej. Buddyzm ma cel. Celem tym na poziomie indywidualnym jest uwolnienie się od wszelkiego cierpienia, a na poziomie społecznym - zapewnienia ludziom tej możliwości uwolnienia się od cierpienia.

Mowa wygłoszona we Wrocławiu po sesji medytacyjnej dla grupy spotykającej się co tydzień na wspólne siedzenia.

Mowa wygłoszona we Wrocławiu w dniu odosobnienia 17 maja, dla grupy spotykającej się co tydzień na wspólne siedzenia.

Nagranie mowy Dhammy i sesji medytacyjnej odbyło się 27.11.2022 w ramach comiesięcznych spotkań z Australijską Sanghą BSWA. Tworzymy związek wyznaniowy, dowiedz się więcej na stronie Sangha.pl

To jest właśnie lekcja, że takie jest życie, że nie możemy rozkazać ciału czy umysłowi, by były takie czy takie, by czuły tak czy tak. Uczymy się akceptować nasze ciała i umysły takimi, jakimi są. Czasami akceptujemy to tak głęboko, że stajemy się naprawdę spokojni, ale to nie znaczy, że kiedy nie osiągasz tego spokoju, robisz coś źle. Wtedy jest po prostu poniedziałek.

Medytacja prowadzona oraz mowa Dhammy na spotkaniu on-line z Thanissaro Bhikkhu

Uważność, medytacja, wyrzeczenie się, zmieniają nasze relacje z pragnieniowym umysłem, oczami, językiem, ciałem. Zmieniają się tendencje wszystkich zmysłów do przywiązywania się i awersji. Takim sposobem uzyskujemy trochę wolności wokół siebie. Podoba mi się to ostatnie określenie, kiedy Buddha mówi: „wolni od skaz”, jest to wyzwalające dla naszych relacji między okiem, a obiektem który widzimy, dla naszego ciała, dla wszystkich odczuć cielesnych, dla umysłu i jego pragnieniowości, jego awersji, osądzania i strachu, których umysł doświadcza. To jednocześnie rozwiązuje stare nawyki i zapoczątkowuje świeże spojrzenie na bezosobowość tych zjawisk…

Rozważając moje doświadczenie w życiu kontemplacyjnym, powiedziałbym, że błędne myślenie opiera się na poglądzie, w którym jesteśmy jaźnią trwale oddzieloną od wszystkiego innego. Jest to pogląd, w którym myślimy, że jesteśmy tą tutaj osobą, w jakiś sposób wrzuconą we wszechświat i przezeń uwarunkowaną, bezbronną ofiarą okoliczności. Jak wiele razy myśleliście albo słyszeliście, jak inni ludzie komentują, “Co ja takiego zrobiłem, by sobie na to zasłużyć? Dlaczego ja? Dlaczego te rzeczy musiały mi się przydarzyć?”. I jak często okazuje się, że ludzie zastanawiają się, dlaczego czują się tacy samotni, wyobcowani, zagubieni albo przygnębieni? To są bardzo powszechne ludzkie doświadczenia, prawda? Często doświadczamy uczucia izolacji, oddzielenia i samotności, poczucia bycia zagubionym w systemie wszechświata, który o nas nie dba, który jest bezosobowy, nieczuły i niesprawiedliwy. Kiedy osądzamy doświadczenia naszych żywotów z pozycji permanentnej i absolutnej separacji od wszystkiego innego, wtedy oczywiście rezultatem jest alienacja, lęk i niepokój. I nasze myśli będą wyrastać z tych uczuć. Sposób, w jaki postrzegamy świat, będzie brzemienny w podejście powstające z tego lęku i niepokoju.

Dla buddyzmu wrodzona godność człowieka nie wynika z naszego związku z wszechmocnym Bogiem lub obdarzenia nas nieśmiertelną duszą. Wynika raczej ze wzniosłego miejsca, jakie życie ludzkie zajmuje w rozległym obszarze świadomej egzystencji. Daleka jest od zredukowania człowieka jedynie do roli dziecka szczęścia. Buddha naucza, że sfera ludzkiego istnienia jest bardzo szczególną strefą, która mieści się w samym środku duchowego centrum kosmosu. Fakt, że ludzie mają zdolność dokonywania wyborów moralnych, które nie są wspólne dla innych rodzajów istot, sprawia, że życie ludzkie jest wyjątkowe. Chociaż ta zdolność nieuchronnie podlega ograniczającym warunkom, zawsze posiadamy dostęp do marginesu wolności wewnętrznej, która pozwala nam zmienić siebie, a tym samym – zmienić świat.

Przeczytałem w tygodniu, na stronie internetowej, krótki artykuł, który mnie bardzo ucieszył, bo była w nim wzmianka, że według wielu badań najszczęśliwsze lata naszego życia przypadają na okres, kiedy jesteśmy młodzi – to mniej więcej 23 rok życia – i kiedy jesteśmy starzy, czyli gdy mamy jakieś 68–69 lat. Oczywiście to mój wiek, 68 lat, wkrótce 69. A gdy miałem 23 lata, opuściłem świat i stałem się mnichem. To był dla mnie bardzo szczęśliwy czas.

OK, myślę, że możemy zacząć. Tematem dzisiejszego wykładu będzie nic innego jak sens życia. Może się wydawać, że to rutynowy temat, ale tak naprawdę powód, dla którego wybrałem właśnie to zagadnienie, jest bardzo prosty: buddyzm ma bardzo dużo do powiedzenia o życiu. Filozofowie rozprawiają o tym od tysięcy lat, od stuleci, jednak nam nadal wydaje się, że ten temat jest jak rzeka. Wszyscy powinniśmy od czasu do czasu zastanowić się nad tą kwestią. Buddyzm jest piękny między innymi dlatego, że ma coś do powiedzenia na temat związany z sensem życia – odpowiada na to najważniejsze pytanie, i dlatego chciałem mówić właśnie o tym.

W 1949 roku oficer brytyjskiego wywiadu wypłynął na Cejlon, by stać się buddyjskim mnichem. Wyświęcony jako Czcigodny Ñāṇavīra, żył w lasach w pobliżu nadmorskiej miejscowości Bundala aż do samobójstwa w 1965 roku. Film opowiada o jednym z najznamienitszych mnichów buddyjskich naszych czasów, rebelianta, samotnika, pełnego wewnętrznych konfliktów, nosorożca, który w pojedynkę przemierzał dżunglę.

Buddha powiedział, że bogaty czy biedny, młody czy stary, człowiek czy zwierzę, żadna istota na tym świecie nie może utrzymać się w jednym stanie na długo. Wszystko doświadcza zmiany i deprywacji, to fakt życia, na który nie mamy żadnego remedium. Ale Buddha powiedział, że to co możemy zrobić, to kontemplować ciało i umysł by zobaczyć ich bezosobowość, to że żadne z nich nie jest "mną" czy "moje". Mają one tylko prowizoryczną rzeczywistość. To jak ten dom, jest on tylko nominalnie twój. Nie możesz go nigdzie ze sobą wziąć. To samo stosuje się do twego bogactwa, twoich posiadłości i twojej rodziny. Są twoje tylko z nazwy. Nie należą w rzeczywistości do ciebie, należą do natury.

Co dzieje się w naszych umysłach? Czy to rzeczywiście "ja" myśli i czuje? Ten film pokazuje podejście do odpowiedzi na te pytania poprzez medytację.

Film opowiada historię fikcyjnego mnicha, zwanego Nyanadharo, który wprowadza nas w codzienne życie w klasztorne leśnej tradycji w Tajlandii. Możemy dzięki temu dowiedzieć się czym jest medytacja buddyjska i na czym polega filozofia tej religii, jakie są zwyczaje mnichów i lokalnej społeczności. Jesteśmy świadkami podróży mnicha do siostrzanego klasztoru w parku narodowym nieopodal rzeki Mekong, na granicy z Laosem. Jednym z ważniejszych wydarzeń opowiedzianych w filmie, jest odosobnienie w zachodniej części kraju, bardzo blisko granicy z Birmą (Myanmar). Widz jest świadkiem, jak opat klasztoru, z pochodzenia Kanadyjczyk, angażuje się w walkę o ochronę środowiska, aby zachować ostatnie połaci dżungli w Tajlandii.

Głównym klasztorem mnichów leśnej tradycji jest Wat Pah Nanachat, który został założony w 1975 roku przez znanego buddyjskiego mistrza medytacji, Ajahn Chah, dla zwiększającej się liczby swoich uczniów z Zachodu. Pod jego kierownictwem powstało ponad 100 klasztorów na całym świecie, niektóre z nich w krajach zachodnich, takich jak Anglia, Australia, Nowa Zelandia, Szwajcaria, Włochy i USA. W Anglii istnieją 4 klasztory w tej tradycji.

W tym czasie żyło dwóch braminów imieniem Sāriputta i Moggallāna; prowadzili oni religijne i świątobliwe życie jako kierownicy wyznawców Sanjayi. Przyrzekli sobie wzajemnie: „Kto z nas pierwszy osiągnie Nibbānę powie o tym drugiemu”.

„Człowiek, który się trzyma tej wzniosłej ścieżki, może żyć w zwykłym świecie, a jednak zachować serce czyste i wolne od zwykłych pożądań.”

Przyzwyczajeniem głupców — czy będą ludźmi świeckimi czy mnichami — jest zawsze myśleć: „ja” to zrobiłem; niech inni mi podlegają; w tej czy innej sprawie „ja” muszę odegrać wielką rolę, itp. Głupcy nie dbają o obowiązek, który jest do spełnienia, ani o cel, który trzeba osiągnąć, myślą tylko o swej własnej osobie; używają każdej rzeczy jako podnóżka dla swej próżności, dbają tylko o swe wywyższenie.

„A więc Ānando, bądźcie sami światłem dla siebie; nie opierajcie się i nie pragnijcie żadnej zewnętrznej pomocy.”
„Trzymajcie się mocno Prawdy jako swej jedynej światłości. Tylko w Prawdzie szukajcie zbawienia. I nie spodziewajcie się znikąd i od nikogo pomocy, po za własną głębią.”

Znaczna większość podanych w tej książce rozdziałów jest cytowana z dosłownych tłumaczeń starożytnych, oryginalnych tekstów buddyjskich. Czasem skracałem je lub upraszczałem, aby stały się zrozumiałe dla współczesnych czytelników; albo dodawałem zdania, dla jaśniejszego przedstawienia myśli, w tym samym oczywiście duchu co księgi; dodałem również w tym duchu Wstęp.

Kurs podstaw pāḷijskiego
_{tłumaczenie "Pali Primer" Lily de Silva}

Pewnego wieczoru, podczas jednego z nieoficjalnych spotkań w swojej rezydencji, Mistrz powiedział: „Kiedy słuchasz Nauki, musisz otworzyć swoje serce i spocznij w jego centrum. Nie chciej posiąść tego, co słyszysz ani też nie podejmuj drobiazgowych prób, by wszystko zachować w pamięci. Raczej pozwól Nauce przenikać twoje serce, aby ukazała się ona taką jaka jest i w każdej chwili, nieustannie bądź na nią otwarty. Przetrwa wszak to, co dojrzało do tego, by być zachowanym [w pamięci]. I dokona się to samo z siebie, nie zaś na skutek podejmowanego przez Ciebie wysiłku.

W XX wieku, dwa przejawy cierpienia stały się tak powszechne, że wydają się niemalże cechami charakteryzującymi epokę nowożytną. Jednym z nich jest dotkliwe poczucie bezsensu, wyobcowania z życia, które obecnie staje się powszechne zarówno w zmodernizowanych regionach Azji, jak i na Zachodzie. Drugi przejaw jest najbardziej widoczny w krajach Trzeciego Świata; jest to przemoc zbiorowa. Pierwszy problem tkwi w indywidualnej świadomości, drugi w relacjach pomiędzy społecznościami reprezentującymi różne rodzaje porządku społecznego. Jeśli w nadchodzących latach i dziesięcioleciach Dhamma może przynieść dobro ludzkości, musi pokazać nam drogę wyjścia z przepaści bezsensu i zaoferować wskazówki w celu zmniejszenia zakresu występowania i nasilania się przemocy zbiorowej.

Wszyscy wiemy, co się dzieje, gdy ogień gaśnie. Płomienie zamierają i ogień odchodzi na dobre. Gdy po raz pierwszy dowiadujemy się, że nazwa dla celu buddyjskiej praktyki – Nibbāna – dosłownie oznacza gaszenie ognia, to trudno wyobrazić sobie bardziej negatywny obraz duchowego celu: zupełne unicestwienie. Bierze się to stąd, że taki sens tej koncepcji jest błędem w tłumaczeniu; nie tyle słowa, co obrazu. Co reprezentował zgaszony ogień dla Hindusów w czasach Buddhy? Na pewno nie unicestwienie.

Trening buddysty tradycyjnie składa się z trzech dziedzin: moralności, koncentracji i mądrości (wglądu w naturę umysłu a przez to rzeczywistości w ogóle). W każdej z nich łatwo o pomyłkę. Moralność nie jest w buddyzmie zbiorem bezwzględnych przykazań. Ale to nie znaczy, że buddyjskie wskazania – by nie zabijać, kraść, kłamać, krzywdzić innych przez seks i zatruwać ciało oraz umysł narkotykami lub alkoholem - można dowolnie naginać.

Nibbana nie ma nic wspólnego ze śmiercią. Słowo „Nibbana” oznacza „ochłoda” [ang. coolness]. W przeszłości, gdy używano tego słowa w potocznym języku, ludzie używali go na co dzień i również oznaczało ono „ochłodę”. Gdy jest stosowane w języku Dhammy, w kontekście religijnym, wciąż oznacza ono „ochłodę”, jednak odnosi się do ochłonięcia lub wygaśnięcia ognia splamień (kilesa, reakcyjnych emocji). W codziennej mowie oznaczało ono także zagaśnięcie płomieni ognia.

Idea Nibbany jako nadrzędnego celu ludzkich wysiłków bez wątpienia uderza zwykłego człowieka, niewinnie cieszącego się przyjemnościami swych zmysłów, jako jednoznacznie zniechęcające pojęcie, jeżeli się mu powie, że to nic więcej jak wstrzymanie istnienia. Nawet myśliciel może oczekiwać czegoś bardziej pozytywnego niż ledwie wygaszenie jako summum bonum. Wzdrygamy się przed myślą, że nasza egzystencja z jej niepokojami i ekstazami jest całkowicie niekonieczna, odpycha nas sugestia, że powinniśmy lepiej z tym skończyć i jest całkiem naturalne, że puthujjana będzie szukał formuły by uratować coś z (jak sobie wyobraża tonącego okrętu).

Prezentowana książka jest jedynie zarysem metody medytacyjnej nauczanej współcześnie przez Ashin Tejaniya, ucznia Sayadaw Shwe Oo Min, w ośrodkach medytacyjnych w Birmie (Myanmar). Zalecana jest ostrożność w stosowaniu instrukcji medytacyjnych zawartych w tekście. Rozwijanie czterech podstaw uważności (satipaṭṭhāna), zwłaszcza praca z umysłem (cittānupassanā), powinno odbywać się pod kierunkiem doświadczonego nauczyciela.

W tych czasach wywiera się wiele nacisku na ludzi, by opowiedzieli się po jakiejś stronie, w różny sposób. Nasze umysły łatwo poszukują ustalonej pozycji, by się jej trzymać. Tą pozycją mogą być poglądy polityczne, poglądy religijne, poglądy narodowe albo osobiste. Mogą to być poglądy dotyczące klasy społecznej, rasy albo płci. Ludzie desperacko stają po jakiejś stronie w najgłupszych kwestiach. Czujemy potrzebę obrania jakiegoś stanowiska po to, by mieć poczucie celu i znaczenia w naszym życiu. Jeżeli nie mamy jakiejś opinii, prawdopodobnie będziemy uważani za beznadziejnego nudziarza.

"Niebieskie oczy w szafranowych szatach" to dokument z 1979 roku, w którym ekipa filmowców przedstawia mnichów buddyjskich pochodzących z krajów Zachodu, przebywających w owym czasie w Tajlandii. Możemy więc zobaczyć wywiady z młodym Ajahnem Brahmem (Ajahn Brahmavamso, obecnie opat klasztoru w Perth w Australii), Ajahnem Amaro (obecnie opat klasztoru Amaravati w Wielkiej Brytanii), Ajahnem Jayasaro (w filmie jako ubrany na biało upasaka, później jeden z opatów Wat Pah Nanachat w Tajlandii), Ajahnem Pabhakaro (weteran wojny w Wietnamie, były pilot śmigłowca szturmowego, ówczesny opat klasztoru Wat Pah Nanachat), oraz innymi.

Znamienny dar nauk Buddhy leży w czymś, co nazywamy niedwoistością. Jest to podejście typu „ani-ani” w stosunku do filozoficznych pytań. Monistyczne religie posiadają tendencję, aby mówić o Jednym: Jednym Bogu, o Całości lub o Naturze Buddhy lub o Jednym Umyśle i jest to bardzo inspirujące. Zwracamy się do monistycznych doktryn po inspirację. Lecz inspiracja jest tylko jednym z poziomów doświadczenia religijnego i dlatego musimy z tego wyrosnąć. Musimy puścić pragnienie inspiracji, czy też wiarę w Boga lub w Jedność, w Jeden Umysł lub we wszystko obejmującą dobroć, czy w uniwersalną sprawiedliwość.

Obecnie ludzie lubią spekulować o tym, co się dzieje, kiedy człowiek umiera. Materialistyczny pogląd mówi, że kiedy umierasz to jest koniec. Pogląd o reinkarnacji stwierdza, że nasza dusza odradza się w innej formie. Niektóre religijne zapatrywania proponują niebiosa w niebie i piekło pod ziemią. Ale musicie przyznać sami przed sobą, że nie wiecie, co się wtedy dzieje, ponieważ jeszcze nie umarliście. Przyszłość jest nieznana, ale jesteście obecnie mocno uwikłani w istnienie w żyjącej formie. Zatem musimy dojść do porozumienia z tym istnieniem, z tym życiem, w ramach zmieniających się doczesnych uwarunkowań świadomości opartej na zmysłach.

Film jest opowieścią o tworzeniu miejsca i szans dla mniszek (bhikkhuni), które zwykle dostępne są tylko dla mnichów (bhikkhu).

Wielu buddystom nie podoba się pomysł, że powinno się uśmiechać, ale to właśnie oni najbardziej cierpią. Gdy się uśmiechasz, twój umysł staje się lekki, a ty stajesz się bardzo spostrzegawczy. Uśmiechanie się pozwala twojemu umysłowi być bardziej czujnym. Skieruj taki uśmiechnięty umysł w stronę obiektu medytacji, wróć do niego. I powtarzaj przebywanie z tym obiektem tak długo, jak tylko potrafisz.

Buddyjski mnich, Czcigodny Ajaan Tippakorn Sukhito, przeor klasztoru i ośrodka medytacyjnego Ban Sawang Jai, w Pak Chong, w Tajlandii, mówi o karmie.

Buddyjski mnich, Czcigodny Ajaan Tippakorn Sukhito, przeor klasztoru i ośrodka medytacyjnego Ban Sawang Jai, w Pak Chong, w Tajlandii, mówi o medytacji.

Dziś na nowo przyjrzymy się często cytowanej mowie Buddhy, Kalama Sutrze. Ta sutra jest określana jako „namowa Buddhy do samodzielnego sprawdzenia”, ale chociaż w sutrze rzeczywiście dogmatyzmowi i ślepej wierze silnie przeciwstawiono samodzielne sprawdzanie i badanie, to jednak cokolwiek problematyczne jest, czy rzeczywiście treść sutry jest zbieżna ze wszystkim, co się na jej temat twierdzi. W przypadku tego urywka tekstu, zacytowanego bez podania kontekstu, Buddha został ukazany jako pragmatyczny empiryk, który odrzuca wszelkie doktryny i wiarę. Natomiast jego Nauka (Dharma) dla ludzi samodzielnie myślących jest po prostu narzędziem służącym poznaniu prawdy poprzez akceptowanie lub odrzucanie rzeczy wedle własnego widzimisię.

Często zapominamy, że popełnianie błędów w naszym codziennym życiu nie jest niczym nadzwyczajnym. W buddyzmie popełnianie błędów jest w porządku, tak samo jak bycie niedoskonałym. Czyż nie jest to wspaniałe? Oznacza to, iż możemy cieszyć się wolnością z bycia istotą ludzką, zamiast myśleć o sobie jak o kimś cudownym i wielkim, kto nigdy nie popełnia błędów. Czyż nie jest to straszne, kiedy myślimy, że nie wolno nam popełniać błędów? Bo przecież popełniamy błędy, a później musimy je ukrywać i próbować zataić prawdę. Wtedy dom przestaje być oazą spokoju, ciszy i komfortu. Oczywiście, większość sceptyków powie: „Jeśli pozwolić ludziom na popełnianie błędów, w jaki sposób nauczą się czegokolwiek? Będą bezustannie popełniać coraz więcej błędów”. Działa to jednak w inny sposób. Przykład z mojego życia: kiedy byłem nastolatkiem, mój ojciec powiedział mi, że nigdy mnie nie wyrzuci ze swojego domu ani nie zamknie mi drzwi przed nosem. Cokolwiek bym w życiu nie zrobił, zawsze mam tam wstęp, nawet gdybym popełnił najgorsze błędy. Kiedy to usłyszałem, odczytałem jego słowa jako wyraz miłości i akceptacji. Zainspirowały mnie i szanowałem mojego ojca do tego stopnia, że nie chciałem go zranić, nie chciałem sprawiać mu kłopotów i próbowałem jeszcze mocniej zasłużyć sobie na ten zaszczyt.

Buddha rozpoznał różnice pomiędzy emocjami. Istnieją tak zwane negatywne emocje, które stanowią problem. To żal, złość, strach, pragnienie zemsty, złamane serce czy cokolwiek innego, a zdajemy sobie sprawę, że wpływa na nasze szczęście i powodzenie w życiu, powstrzymuje nasz rozwój. To są te negatywne emocje i jest jeszcze więcej rzeczy, które można zaliczyć do tej kategorii. Są też tak zwane pozytywne emocje, jak inspiracja, jak współczucie. A jedną z najwspanialszych pozytywnych emocji, o której często zapominamy, jest spokój. Zaliczam go do królestwa emocji, ponieważ jest to coś pewnego, co nas wzmacnia i motywuje. Będę o tym mówił pod koniec wykładu. Zazwyczaj musimy najpierw zacząć przede wszystkim od negatywnych emocji.

Aby poradzić sobie z trudnymi ludźmi, należy przede wszystkim zdać sobie sprawę, że są oni integralną częścią życia. Gdy to rozumiemy, zrozumiemy także, iż napotykanie problematycznych ludzi nie jest niczym wyjątkowym. Nie ma znaczenia, czym się zajmujesz, dokąd zmierzasz i jak się zachowujesz, zawsze na nich wpadniesz. Tak więc po pierwsze, nie ma niczego niewłaściwego w spotykaniu takich ludzi. Tak naprawdę, jak mawia mój nauczyciel Ajahn Chah, możemy spojrzeć na trudnych ludzi jak na życiowe dobrodziejstwo. Oni uczą nas cierpliwości, współczucia, w gruncie rzeczy prowadzą nas ku ogromnej mądrości. Naprawdę, od miłych ludzi nie nauczycie się aż tak wiele. Przyjemnie z nimi spędzicie czas, ale to przy trudnych ludziach dostaniecie porządną nauczkę.

Kiedy intensywnie praktykowałem vipassanę… Mówiłem wam, zrobiłem dużo odosobnień. Właściwie, gdyby połączyć wszystkie te odosobnienia, to wyszłoby pewnie 8 lat odosobnień przez 20 lat praktyki. A gdy się robi ciągle to samo i oczekuje innego rezultatu…

Czasem medytacja jest prosta, a czasem trudna. Ale bez względu na to, czy jest łatwo czy trudno, musimy utrzymywać umysł w równowadze. Kiedy zaczyna być łatwo, nie bądź z siebie zbyt zadowolony. Jeśli będziesz zadowolony, wszystko się rozluźni, tak jak śruby w samochodzie – po chwili zaczną stukać, a następnie odpadać. Tak samo, gdy ci nie idzie, nie zamartwiaj się. W każdym wypadku zasadą numer jeden jest utrzymanie umysłu w równowadze. Miej silną łączność z obserwatorem – częścią umysłu, która po prostu patrzy na to, co się dzieje – i rozpoznawaj dzięki temu tak dużo, jak tylko możesz.

Odniesienie w tym sukcesu zależy raczej od twojej cierpliwości niż siły woli, ponieważ umysł wędruje i zawsze musimy cierpliwie wracać z powrotem do oddechu. Kiedy jesteśmy świadomi, że umysł wędruje, zauważamy dlaczego tak jest: może tak być po prostu dlatego, że jesteśmy skłonni wkładać wiele energii na początku, a potem jej nie podtrzymywać, czyniąc zbyt wielki wysiłek bez dopływu siły. Tak więc używamy okresu wdechu i okresu wydechu aby ograniczyć wysiłek tylko do tego okresu czasu, w obrębie którego podtrzymujemy uwagę. Przyłóż wysiłek na początku wydechu aby go podtrzymać w czasie jego trwania, poprzez cały wydech, aż do końca, a następnie znowu to samo wraz z wdechem. Ostatecznie stanie się równy, i kiedy wydaje się być to pozbawione wysiłku mówi się, że ktoś ma 'samādhi'.

Buddha skłania nas do zadawania sobie tego pytania każdego dnia zarówno po to, by powstrzymać nas od pozostawania w samozadowoleniu, jak i po to, by przypomnieć nam, że praktyka jest czymś, co się robi. Nawet jeśli siedzimy tu zupełnie bez ruchu, to w naszym umyśle wciąż trwa działanie. Stale jest w nim obecna intencja skupiania się na oddechu, stale obecny jest zamiar, żeby utrzymać to skupienie i stale obecne jest dążenie do tego, by nieustannie obserwować, jak zachowują się oddech i umysł. Medytacja jako całość jest działaniem. Nawet jeśli praktykujemy niereagowanie czy „bycie tym, który wie”, to ciągle jest w tym obecny określony zamiar. To właśnie jest działanie.

Zazwyczaj, ulegając potrzebie przekonania samych siebie o swojej niepowtarzalności i byciu niezastąpionym, zaczynamy budować mentalne obrazy – wręcz galerie obrazów – na temat naszych wyobrażeń o samym sobie. Obraz samego siebie, jaki w wyniku tego powstaje, staje się zarazem podstawą, do której lgniemy, aby podtrzymać naszą samoocenę, oraz stanowiskiem, z którego odnosimy się do innych i wprowadzamy nasze plany do świata. Aby zabezpieczyć jego wątły status, umysł stosuje całą gamę taktyk „za plecami” naszej świadomości. Podrzuca zasłony, które zatrzymują niepokojące informacje, schlebia nam wyimaginowanymi projekcjami, prowadzi nas do manipulowania ludźmi i sytuacjami w sposób, który będzie się wydawał uzasadniać nasze ciche przypuszczenia co do własnej tożsamości i zalet.

Kiedy byliśmy dziećmi i rodzic mierzył nasz wzrost, jacy byliśmy w porównaniu do średniej? Powyżej? – mogliśmy wtedy poczuć się wysocy i czuć dumę. Ale jeśli byliśmy poniżej? – wtedy schylaliśmy głowę, tak jak byśmy nie sprostali zadaniu. Jaki jest nasz umysłowy wyznacznik szczęścia, mądrości i współczucia?