Bojjhan.ga
Siedem Czynników Oświecenia to:
- Uważność (sati-sambojjhanga, patrz sati),
- Poznawanie Prawa (dhamma-vicaya-sambojjhanga),
- Zachwyt (pīti-sambojjhanga)
- Wyciszenie (passaddhi-sambojjhanga),
- Skupienie (samādhi-sambojjhanga),
- Równowaga (upekkhā).
"Prowadzą one do Oświecenia i dlatego nazywane są one Czynnikami Oświecenia." (S. XLVI, 5)
Chociaż w drugim składniku dhamma-vicaya słowo dhamma jest tłumaczona przez większość tłumaczy jako Buddyjska doktryna, prawdopodobnie odnosi się ono do zjawisk ciała i umysłu (nāma-rūpa-dhammā) podobnie jak jest przedstawiane poznawanie umysłu poprzez uważność, czyli pierwszy czynnik. Według tej interpretacji termin może być tłumaczony jako Poznawanie Zjawisk.
W A.X.102, siedem składników jest środkiem do osiągnięcia potrójnej Mądrości (patrz te-vijja).
Mogą one być osiągnięte za pomocą Czterech Podstaw Uważności (satipat.t.hāna), jak jest powiedziane w S.46.1 i wyjaśnione w M.118:
(1) "O mnisi, kiedykolwiek mnich przebywa w kontemplacji Ciała (kāya), Uczuć (vedanā), Umysłu (citta) i Przedmiotów Umysłu (dhammā), wysilając się, świadomy w jasny sposób, po tym jak podporządkował sobie światową chciwość i zgryzotę, jego uważność jest obecna i niezaburzona. A kiedykolwiek uważność jest obecna i niezaburzona, osiąga on i rozwija Czynnik Oświecenia Uważności (sati-sambojjhanga) i w ten sposób składnik ten osiąga najpełniejszą doskonałość."
(2) "Kiedykolwiek przebywając w uważności, mądrze poznaje on, bada i rozmyśla nad Prawem …, osiąga on i rozwija Czynnik Oświecenia Poznawania Prawa (dhamma-vicaya-sambojjhanga) ….”
(3) "Kiedykolwiek mądrze badając, jego energia jest mocna i nieporuszona …, osiąga on i rozwija Czynnik Oświecenia Wigoru (viriya-sambojjhanga) ….”
(4) "Kiedykolwiek jego wigor jest mocny, powstaje w nim ponad-zmysłowy zachwyt …, osiąga on i rozwija Czynnik Oświecenia Zachwytu (pīti-sambojjhanga) ….”
(5) "Kiedykolwiek z zachwytem w umyśle jego ciało i umysł stają się opanowane …, osiąga on i rozwija Czynnik Oświecenia Uspokojenia (passaddhi-sambojjhanga)….”
(6) "Kiedykolwiek będąc opanowany w ciele i szczęśliwy, jego umysł staje się skupiony …, osiąga on i rozwija Czynnik Oświecenia Skupienia (samādhi-sambojjhanga) ….”
(7) "Kiedykolwiek tak skupiony, spogląda on z całkowitą obojętnością na swój umysł …, osiąga on i rozwija Czynnik Oświecenia Równowagi (upekkhā) ….”
Literatura:
- Bojjhanga Samyutta (S.46), Bojjhanga Vibh.
- Na temat warunków prowadzących do powstawania każdego z czynników, patrz komentarz do Satipatthāna Sutta (”Way of Mindfulness” autorstwa Soma Thera, trzecia edycja, 1967, BPS).
- Siedem Czynników Oświecenia autorstwa Piyadassi Thera (WHEEL 1.)